Το μεγαλύτερο αγκάθι στο ελληνικό χρέος είναι η απότομη «κορύφωσή» του 2032 για «καταγραφικούς» λόγους: αφορά σε ένα ποσό που εγγράφεται μεν ετησίως στο έλλειμμα, δηλαδή δεν συνιστά κάποιο «κρυφό» νούμερο που τότε θα εμφανιστεί, αλλά αποτυπώνεται διαφορετικά (βάση στων στατιστικών κανόνων της ΕΕ) στο χρέος. Σχετίζεται με το ζήτημα των αναβαλλόμενων τόκων που έχουν αξία σύμφωνα με την Κομισιόν 5,4% του ΑΕΠ το 2022 (11,12 δισ. ευρώ) αλλά και 11,1% του ΑΕΠ (περίπου 25 δισ. ευρώ, ανάλογα και με το τότε ΑΕΠ) το 2032, όταν θα λήξει η περίοδος «χάριτος».
Το ζήτημα λοιπόν επιλύθηκε, όπως αναφέρεται σε έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με την προσμέτρησή του σταδιακά, με ρυθμό 1% του ΑΕΠ ετησίως περίπου στον τρόπο με τον οποίο θα αποτυπώνεται στην περίφημη «ανάλυση βιωσιμότητας χρέους» την οποία παρακολουθούν και οι θεσμοί αλλά και - κυρίως - οι αγορές. Αναφέρεται πως σε συνεννόηση με τον ESM «η αποτύπωση θα γίνει σύμφωνα με ένα γραμμικό προφίλ πληρωμών στο οποίο θα προχωρήσει (η χώρα), αντί να εκδώσει νέο δάνειο στο τέλος της περιόδου αναβολής».
Η λύση αλλά και το όφελος αποτυπώνεται στην ετήσια έκθεση Debt Sustainability Monitor 2023 που ολοκληρώθηκε προ ημερών και ουσιαστικά εφαρμόζει στην πράξη την προηγούμενη απόφαση της ΕΕ για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες (η οποία θα επικυρωθεί στο τέλος Απριλίου από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο).
Το ζήτημα
Το θέμα αφορά στο ελληνικό χρέος μετά το 2032, όταν τελειώνει η περίοδος χάριτος για τα δάνεια που έλαβε η Ελλάδα τον καιρό των μνημονίων και το ποσό των αναβαλλόμενων τόκων που θα πρέπει τότε να εγγραφούν σε αυτό. Το ποσό αυτό που σωρεύεται ετησίως (περίπου 1 δισ. ευρώ το χρόνο), δεν είναι κάπου «κρυμμένο» λογιστικά, εγγράφεται κάθε χρόνο στο επίσημο έλλειμμα (όταν αποτυπώνεται εθνικολογιστικά/κατά ESA όπως λέγεται ο τρόπος μέτρησης ανά την ΕΕ). Δηλαδή, το ποσό υπάρχει στα επίσημα «βιβλία» του δημοσίου και εδώ και πολύ καιρό είχαν αρχίσει οι συζητήσεις για ένα σχήμα καταγραφής σε βάθος χρόνου ή για μία νέα περίοδο χάριτος. Επιλέχθηκε τελικά η 1η λύση.
Το πρώτο βήμα έγινε με την αρχική πολιτική συμφωνία για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες. Εμπεριέχει ειδική αναφορά για την Ελλάδα και για το θέμα. Αναφέρεται στο σχετικό νομικό κείμενο πως «λόγω της ειδικής σύνθεσης του ελληνικού δημόσιου χρέους, ένα σημαντικό ποσό αναβαλλόμενων τόκων θα καταστούν πληρωτέοι το 2033» με βάση την συμφωνία για το χρέος. «Η έκτακτη αυτή αύξηση του χρέους ως προς ΑΕΠ δεν θα πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά τους υπολογισμούς του νέου μηχανισμού διασφάλισης της βιωσιμότητας του χρέους» επισημαίνεται.
Σε αυτή τη συμφωνία αναφέρθηκε άλλωστε χθες από τη Βουλή και ο ΥΠΕΘΟ Κωστής Χατζηδάκης σημειώνοντας πως «εξασφαλίζεται πως η καταγραφή των αναβαλλόμενων τόκων επίσημων δανείων στο δημόσιο χρέος το 2033, η οποία αναμένεται να φτάσει τα 25 δισ. ευρώ, δεν θα ληφθεί υπόψη στους υπολογισμούς εξέλιξης του ελληνικού δημοσίου χρέους όσον αφορά την εφαρμογή των νέων δημοσιονομικών κανόνων».
Η λύση
Η Επιτροπή λοιπόν αναφέρει πως η Ελλάδα έχει ένα σημαντικό ποσό αναβαλλόμενων τόκων που εγγράφονται στο έλλειμμα αλλά όχι στο χρέος (stock-flow-adjustments ), στο πλαίσιο της οικονομικής βοήθειας που έλαβε. Υπολογίζει πως φτάνουν στο 5,4% του ΑΕΠ το 2022 και εκτιμάται ότι θα φτάσουν στο 11,1% του ΑΕΠ το 2032. Αναφέρει ρητά πως «δεν καταγράφονται επί του παρόντος στο χρέος» αλλά εγγράφονται «στο δημοσιονομικό ισοζύγιο» και έτσι «στα έτη της αναβολής πληρωμής, τα αντίστοιχα ποσά εμφανίζονται στο ισοζύγιο του προϋπολογισμού χωρίς να επηρεάζεται η δυναμική του χρέους, και το αντίθετο, «στα έτη που η ανεξόφλητη χρηματοοικονομική υποχρέωση αποπληρώνεται ουσιαστικά, τα σχετικά ποσά δεν επηρεάζουν το ισοζύγιο του προϋπολογισμού (αφού έχουν ήδη καταγραφεί) αλλά αυξάνουν το χρέος».
Τι άλλαξε: οι ροές λήφθηκαν ήδη υπόψη στις νέες προβλέψεις για το χρέος σταδιακά «για την καλύτερη ευθυγράμμιση των προβλέψεων με τους στατιστικούς κανόνες». Έτσι, το νέο προφίλ αντί να προσθέτει το ποσό των αναβαλλόμενων τόκων με μία κίνηση το 2033, εφαρμόζει μικρές θετικές προσαρμογές σύμφωνα με την πραγματική αποπληρωμή των αναβαλλόμενων ποσών, ευθυγραμμίζοντας την τρέχουσα προσέγγιση με τη λογιστική της Διαδικασίας Υπερβολικού Ελλείμματος (της Eurostat). Επισημαίνεται μάλιστα πως πρόσφατες συζητήσεις με τον ESM/EFSF διευκρίνισαν ότι, στο τέλος της περιόδου αναβολής πληρωμών, η Ελλάδα θα αποπληρώσει τους αναβαλλόμενους τόκους σύμφωνα με ένα γραμμικό προφίλ πληρωμών (αντί να εκδώσει νέο δάνειο στο τέλος της περιόδου αναβολής όπως θεωρήθηκε προηγουμένως).
Αναφέρεται πως η νέα εκτίμηση έχει (φθίνουσα) επίδραση στις προβλέψεις για το χρέος μεσοπρόθεσμα, αλλά δεν έχει αντίκτυπο μακροπρόθεσμα. Με βάση τις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2023, η αλλαγή έχει αντίκτυπο στο ελληνικό προβλεπόμενο χρέος κατά περίπου 10,8% του ΑΕΠ χαμηλότερο από την προηγούμενη υπόθεση, αλλά δεν έχει αντίκτυπο στο προβλεπόμενο χρέος μακροπρόθεσμα. καθώς το προς εξόφληση ποσό παραμένει το ίδιο. «Για το λόγο αυτό, η αναθεώρηση της υπόθεσης SFA δεν επηρεάζει τις αξίες των δεικτών μακροπρόθεσμης δημοσιονομικής βιωσιμότητας» αναφέρει η Επιτροπή.
