Τα κείμενα συμβιβασμού για τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες τα οποία θα τεθούν επί τάπητος τις επόμενες μέρες σε εντατικές διαπραγματεύσεις μεταξύ κρατών και θεσμών, σε μια προσπάθεια να υπάρξει μια πρώτη πολιτική συμφωνία πριν αλλάξει ο χρόνος, δημοσίευσε σήμερα το Συμβούλιο. Σε συνέντευξη τύπου που ακολούθησε το Εcofin, ειπώθηκε πως θα καταβληθεί προσπάθεια να μην χρειαστεί νέα έκτακτη σύνοδος Υπουργών Οικονομικών, αλλά αν παραστεί ανάγκη αυτή θα γίνει μεταξύ 18 και 24 Δεκεμβρίου.
Τα 3 πολυσέλιδα νομικά κείμενα για το νέο δημοσιονομικό πλαίσιο της ΕΕ εμπεριέχουν πολύ περισσότερες ρήτρες και στόχους από το κείμενο - πρόταση της Κομισιόν. Θυμίζουν επίσης πολύ το σχέδιο του Συμβουλίου που όδευε προς το τραπέζι της σημερινής συνόδου, όπως έγραφε το insider.
Εμπεριέχουν επίσης μία ειδική αναφορά για την Ελλάδα και για την πολύ κρίσιμη για το χρέος περίοδο που ξεκινά μετά το 2032 όταν τελειώνει η περίοδος χάριτος για τα δάνεια που έλαβε η Ελλάδα τον καιρό των μνημονίων και τα οποία προφανώς αναμένεται τότε να αυξήσουν τις δημοσιονομικές πιέσεις.
Αναφέρεται στο σχετικό νομικό κείμενο πως «λόγω της ειδικής σύνθεσης του ελληνικού δημόσιου χρέους, ένα σημαντικό ποσό αναβαλλόμενων τόκων (που προς το παρόν δεν καταβάλλονται - περίοδος χάριτος) θα καταστούν πληρωτέοι το 2033» με βάση την συμφωνία για το χρέος. «Η έκτακτη αυτή αύξηση του χρέους ως προς ΑΕΠ δεν θα πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά τους υπολογισμούς του νέου μηχανισμού διασφάλισης της βιωσιμότητας του χρέους» επισημαίνεται.
Αναφορά υπάρχει επίσης και για τις αμυντικές δαπάνες με την έννοια πως θεωρούνται προτεραιότητα για την ΕΕ. Ο Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, δήλωσε για τι θέμα πως το σχέδιο του νέου Συμφώνου λαμβάνει ειδική μέριμνα για τις χώρες με υψηλές αμυντικές δαπάνες. «Φαίνεται ότι το πάγιο αίτημα των ελληνικών κυβερνήσεων για εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από την διαδικασία υπολογισμού του υπερβολικού δημοσιονομικού ελλείμματος συγκεντρώνει πλέον την συναίνεση των κρατών μελών και αυτό είναι μια πολύ σημαντική είδηση για την Ελλάδα».
Οι νέοι κανόνες
Οι νέοι κανόνες περιέχουν «εξειδικευμένο» σχέδιο ανά κράτος, όπως η πρόταση της Κομισιόν, αλλά και μία σειρά από επιπλέον ποσοτικές ρήτρες για την πορεία προσαρμογής, οι οποίες όπως ανέφερε σήμερα σε συνέντευξη τύπου ο Αντιπρόεδρος Βλάντις Ντομπρόβσκις είναι αποτέλεσμα της ανάγκης για να υπάρξει συμβιβασμός μεταξύ των πολλών διαφορετικών πλευρών. Επίσης προβλέπουν ελάχιστη ετήσια προσαρμογή η οποία μπορεί να γίνεται πιο αυστηρή αν υπάρξουν ανησυχίες για την εφαρμογή των συμφωνηθέντων, αλλά και μια σειρά προϋποθέσεων για να έρθει η τριετής παράταση. Προβλέπει και ειδική μεταβατική περίοδο στην οποία θα λαμβάνεται μεν ευνοϊκά υπόψη το σχέδιο του Ταμείου Ανάκαμψης (με διευκολύνσεις για το δημοσιονομικό του κόστος), αλλά μετά το 2027 τα πράγματα θα είναι πιο δύσκολα: όσα κράτη πάρουν παράταση με τις επενδύσεις και τις μεταρρυθμίσεις του Ταμείου Ανάκαμψης θα πρέπει να διατηρήσουν τον ίδιο «παλμό» χωρίς τα ανάλογα κονδύλια από την ΕΕ.
Αναλυτικά, στην νέα πρόταση, μεταξύ άλλων προβλέπεται στην πρόταση πως:
- Τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν πληροφορίες με τη μορφή μεσοπρόθεσμων δημοσιονομικών διαρθρωτικών σχεδίων που θα καλύπτουν περίοδο 4 ετών ή 5 ετών. Θα συνυπολογίζουν τα κοινοτικά κονδύλια.
- Σε περίπτωση σημαντικών σοκ στην ΕΕ θα υπάρχει μια γενική ρήτρα διαφυγής. Επιτρέποντας μια απόκλιση από την πορεία των καθαρών δαπανών υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα θέτει σε κίνδυνο τη δημοσιονομική βιωσιμότητα μεσοπρόθεσμα.
- Η Επιτροπή στα κράτη μέλη με χρέος γενικής κυβέρνησης άνω του 60% του ΑΕΠ ή με δημόσιο έλλειμμα άνω του 3% του ΑΕΠ θα διαμορφώνει ένα σχέδιο προσαρμογής 4 ετών με πιθανή παράταση κατά 3 έτη το πολύ.
Το σχέδιο προσαρμογής που θα διαμορφώσει η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίζει ότι ο προβλεπόμενος λόγος χρέους της γενικής κυβέρνησης προς ΑΕΠ μειώνεται κατά ένα ελάχιστο ετήσιο μέσο ποσό:
- 1% του ΑΕΠ εφόσον ο λόγος χρέους της γενικής κυβέρνησης προς ΑΕΠ υπερβαίνει το 90 %
- 0,5% του ΑΕΠ εφόσον ο λόγος χρέους της γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ παραμένει μεταξύ 60% και 90%.
Η μέση μείωση υπολογίζεται από το έτος πριν από την έναρξη της διαδικασίας ή από το έτος κατά το οποίο προβλέπεται η κατάργηση της διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος.
Για τα κράτη που έχουν υπερβολικό έλλειμμα (άνω του 3% του ΑΕΠ) το περιθώριο αποκλίσεων ανέρχεται σε - 1,5% του ΑΕΠ εφόσον ο λόγος χρέους της γενικής κυβέρνησης προς ΑΕΠ υπερβαίνει το 90% και σε τουλάχιστον 1% του ΑΕΠ εφόσον ο λόγος χρέους της γενικής κυβέρνησης προς το ΑΕΠ παραμένει κάτω του 90%. Η ετήσια βελτίωση του διαρθρωτικού πρωτογενούς ισοζυγίου ανέρχεται σε 0,3% του ΑΕΠ ή σε 0,2% του ΑΕΠ σε περίπτωση παράτασης της περιόδου προσαρμογής (κατά 3 έτη).
Το αργότερο έως τις 15 Ιανουαρίου τα κράτη μέλη θα υποβάλουν τα μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά διαρθρωτικά τους σχέδια. Για τα κράτη μέλη που έχουν έλλειμμα γενικής κυβέρνησης κάτω από την τιμή αναφοράς της Συνθήκης του 3% του ΑΕΠ και χρέος της γενικής κυβέρνησης κάτω από την τιμή αναφοράς του 60% του ΑΕΠ, η Επιτροπή παρέχει, κατόπιν αιτήματος του κράτους μέλους, τεχνικές συστάσεις σχετικά με τη διαρθρωτική πρωτογενή ισορροπία που είναι απαραίτητη για να διασφαλιστεί ότι το ονομαστικό έλλειμμα διατηρείται κάτω από την τιμή αναφοράς του 3% του ΑΕΠ που ορίζει η Συνθήκη χωρίς πρόσθετα μέτρα πολιτικής μεσοπρόθεσμα.
Παράταση της περιόδου προσαρμογής
Για να πάρει ένα κράτος παράταση κατά 3 έτη κατ' ανώτατο όριο, θα πρέπει να παρουσιάσει σχέδιο με ένα σύνολο επαληθεύσιμων και χρονικά δεσμευμένων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που θα ενισχύουν την ανάπτυξη, θα υποστηρίζουν τη δημοσιονομική βιωσιμότητα, θα αντιμετωπίζουν τις κοινές προτεραιότητες της Ένωσης, καθώς και
Αναλυτικά, το σύνολο των μεταρρυθμίσεων και των επενδυτικών δεσμεύσεων που στηρίζουν την παράταση πρέπει να πληροί, συνολικά, τα ακόλουθα κριτήρια:
- Να συνεπάγεται, βάσει αξιόπιστων και συνετών παραδοχών, βελτίωση του αναπτυξιακού δυναμικού της οικονομίας του κράτους μέλους.
- Υποστήριξη της δημοσιονομικής βιωσιμότητας, με διαρθρωτική βελτίωση των δημόσιων οικονομικών μεσοπρόθεσμα, όπως η μείωση του λόγου των δημοσίων δαπανών προς το ΑΕΠ ή η αύξηση του λόγου των δημόσιων εσόδων προς το ΑΕΠ
- Να αντιμετωπίζει τις κοινές προτεραιότητες της Ένωσης
- Να ικανοποιεί τις σχετικές συστάσεις ανά χώρα του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και της διαδικασίας μακροοικονομικών ανισορροπιών
- Να διασφαλίζει επενδυτικές προτεραιότητες που δεν θα οδηγήσουν σε μείωση του επιπέδου των εθνικών χρηματοδοτούμενων δημοσίων επενδύσεων σε σύγκριση με το μεσοπρόθεσμο επίπεδο πριν από την έναρξη του σχεδίου.
Ένα κράτος μέλος μπορεί να ζητήσει να υποβάλει αναθεωρημένο εθνικό μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό διαρθρωτικό σχέδιο στην Επιτροπή πριν από το τέλος της περιόδου εάν αντικειμενικές συνθήκες που εμποδίζουν την εφαρμογή του. Στην περίπτωση αυτή, το αναθεωρημένο εθνικό μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό-διαρθρωτικό σχέδιο θα κάλυπτε την περίοδο που διαρκεί μέχρι το τέλος της αρχικής περιόδου. Μια νέα κυβέρνηση ενός κράτους μέλους μπορεί να υποβάλει επίσης αναθεωρημένο σχέδιο.
Η μετάβαση
Το έτος 2024, κατ' εξαίρεση η προθεσμία για την Επιτροπή λήγει στις 15 Φεβρουαρίου και τα κράτη μέλη θα υποβάλλουν τα μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά διαρθρωτικά σχέδια έως τις 30 Απριλίου, εκτός εάν το κράτος μέλος και η Επιτροπή συμφωνήσουν να παρατείνουν την προθεσμία για εύλογο χρονικό διάστημα
Κατά τη διάρκεια ζωής του Ταμείου Ανάκαμψης (έως το 2027), οι δεσμεύσεις που περιλαμβάνονται στο εγκεκριμένο σχέδιο λαμβάνονται υπόψη για παράταση της περιόδου προσαρμογής. Υπό τον όρο ότι το σχέδιο περιλαμβάνει σημαντικές μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που αποσκοπούν στη βελτίωση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας και στην ενίσχυση του αναπτυξιακού δυναμικού της οικονομίας, και το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος δεσμεύεται να συνεχίσει τη μεταρρυθμιστική προσπάθεια για το υπόλοιπο της ζωής του πολυετούς σχεδίου, καθώς και να διατηρήσει τα εθνικά χρηματοδοτούμενα επίπεδα επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν κατά μέσο όρο κατά την περίοδο που καλύπτεται από το Σχέδιο Ανάκαμψης.
Οι δαπάνες για δάνεια του Σχεδίου Ανάκαμψης και η εθνική συγχρηματοδότηση των κονδυλίων της ΕΕ το 2025 και το 2026, λαμβάνονται υπόψη κάθε φορά που ένα κράτος μέλος ζητά εξαίρεση, υπό την προϋπόθεση ότι αυτό δεν θέτει σε κίνδυνο τη δημοσιονομική βιωσιμότητα μεσοπρόθεσμα. «Αναγνωρίζοντας τον εξαιρετικό αντίκτυπο των πρόσφατων οικονομικών κραδασμών και την τρέχουσα αβεβαιότητα στις εκτιμήσεις της δυνητικής ανάπτυξης, τα κράτη μέλη μπορούν να χρησιμοποιούν πιο σταθερές σειρές από αυτές που προκύπτουν από την κοινά αποδεκτή μεθοδολογία, υπό τον όρο ότι αιτιολογείται δεόντως από οικονομικά επιχειρήματα και τη σωρευμένη ανάπτυξη ο ορίζοντας προβολής παραμένει σε γενικές γραμμές ευθυγραμμισμένος» υπογραμμίζεται.
