Διαδοχικά γεγονότα, πορίσματα και αποφάσεις που συνδέονται με το δημοσιονομικό περιβάλλον το οποίο θα διαμορφωθεί φέτος αλλά και τα επόμενα χρόνια για την ελληνική οικονομία, για τους δημοσιονομικούς κανόνες που θα τη διέπουν και για τα περιθώρια που θα έχει ούτως ώστε να ασκήσει πολιτική στήριξης (ειδικά από πλευράς δαπανών), ξεδιπλώνονται τις επόμενες μέρες. Περιλαμβάνουν την έγκριση του νέου δημοσιονομικού πλαισίου στο Στρασβούργο, επικύρωση των ελληνικών επιδόσεων 2023 από τη Eurostat, αλλά και την αποστολή στις Βρυξέλλες στο τέλος του μήνα του νέου πολυετή προϋπολογισμού που θα τελεί υπό προθεσμία της διαβούλευσης που θα γίνει τον Ιούνιο αλλά θα συνιστά μια ένδειξη για την πολιτική που θα ασκηθεί φέτος και τα επόμενα χρόνια.
Το «βαρύ» αυτό 10ήμερο ξεκινά τη Δευτέρα από τη Eurostat που θα ανακοινώσει την επικύρωση των εξαμηνιαίων στοιχείων (EDP) για την πορεία του ελλείμματος και του χρέους με βάση τα δεδομένα της ΕΛΣΤΑΤ και τα στοιχεία που έστειλε το Γενικό Λογιστήριο. Σύμφωνα με πληροφορίες από ελληνικές πηγές οι επιδόσεις ήταν πολύ καλύτερες από το αναμενόμενο το 2023, με το πρωτογενές πλεόνασμα να κλείνει περί το 1,7% του ΑΕΠ (έναντι στόχου 1,1% του ΑΕΠ). Ο λόγος για μια επίδοση που είχε προαναγγείλει και ο κεντρικός τραπεζίτης Γιάννης Στουρνάρας από τους Δελφούς μιλώντας για πρωτογενές πλεόνασμα κοντά στο 2% του ΑΕΠ.
Τα καλύτερα αυτά στοιχεία δεν ανοίγουν το δρόμο για νέα μέτρα στήριξης με βάση τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ που επικυρώνονται (και πολιτικά) μια μέρα μετά κατά την τελευταία ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πριν τις Ευρωεκλογές. Οι κανόνες που θα ενεργοποιηθούν αργότερα φέτος θα ορίζουν πως οι καλύτερες επιδόσεις δεν θα γίνονται παροχές αλλά «μαξιλάρι» για ώρα ανάγκης, με τα περιθώρια στήριξης να μην προσδιορίζονται πλέον από τα πρωτογενή πλεονάσματα αλλά από τον (υπό διαμόρφωση) νέο κανόνα καθαρών πρωτογενών δαπανών.
Ο νέος κανόνας
Το όριο στην αύξηση αυτών των δαπανών αναμένεται να προσδιοριστεί το καλοκαίρι, μετά από πρόταση της Κομισιόν (technical trajectory) η οποία θα έρθει πιθανότατα στις αρχές Ιουλίου (αφού προηγηθεί στις 21 Ιουνίου η ανακοίνωση των εαρινών προβλέψεων). Θα ακολουθήσουν διαβουλεύσεις με τις Βρυξέλλες (ανάλογες με αυτές του 2021 για το RRF) που θα οδηγήσουν στην κατάθεση ενός τετραετούς δεσμευτικού προϋπολογισμού από την ελληνική κυβέρνηση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Σεπτέμβριο / Οκτώβριο (μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικο-διαρθρωτικό σχέδιο). Στο επίκεντρο των διαβουλεύσεων θα είναι και το εν λόγω όριο που υπολογίζεται ατύπως σήμερα περί το 3% και θα καθορίσει τα περιθώρια που θα έχει η κυβέρνηση να εφαρμόσει το μείγμα πολιτικής από δω και στο εξής.
Ο αρμόδιος υπουργός Κωστής Χατζηδάκης έχει εξαγγείλει προς το παρόν τις προθέσεις της κυβέρνησης για παρεμβάσεις ελάφρυνσης/ στήριξης το 2025 μέσα από ένα πακέτο 870 εκατ ευρώ, το οποίο προφανώς θα ενισχυθεί και από άλλες δράσεις στήριξης της κατανάλωσης και των επενδύσεων, ανάλογα με τις ανάγκες όπως αυτές θα διαμορφωθούν το επόμενο διάστημα αλλά και με τα περιθώρια που θα υπάρχουν.
Ο προϋπολογισμός – υπό προθεσμία – του Απριλίου
Στο μεσοδιάστημα έως το τέλος αυτής της διαβούλευσης για την πολυετή αυτή πορεία (που θα διαρκέσει έως τον Δεκέμβριο), η Ελλάδα θα κινείται με βάση όσα ισχύουν τώρα. Ετσι, θα καταθέσει έως το τέλος Απριλίου στις Βρυξέλλες - όπως και όλα τα κράτη μέλη - ένα μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα (πολυετής προϋπολογισμός) μικρής διάρκειας ζωής.
Θα αντιπροσωπεύει τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τους υφιστάμενους δημοσιονομικούς κανόνες οι οποίοι κατ ουσίαν ακόμα ισχύουν έως ότου ενεργοποιηθούν οι νέοι. Στον προϋπολογισμό αυτής της «μετάβασης», η κυβέρνηση φέρεται ότι θα αποτυπώνει τις νέες επιδόσεις για τα πρωτογενή πλεονάσματα, αλλά και έναν ρυθμό ανάπτυξης επίσης «διορθωμένο» πέριξ του 2,5% για φέτος (έναντι 2,9% προηγούμενης πρόβλεψης στον προϋπολογισμό του 2024). Και τούτο όχι μόνο γιατί τελικά η ανάπτυξη του 2023 (στο 2% ) ήταν βραδύτερη των προηγούμενων προσδοκιών αλλά και γιατί οι ίδιοι παράγοντες (δηλαδή το δυσμενές διεθνές σκηνικό) που προκάλεσαν και πέρυσι τις πιέσεις συνεχίζουν και ισχύουν.
Ετσι, το οικονομικό επιτελείο επιθυμεί να δομήσει τη στρατηγική του σε μια πρόβλεψη η οποία θα έχει συντηρητικά χαρακτηριστικά και θα διασφαλίζει πως θα είναι επιτεύξιμη. Για τα πρωτογενή πλεονάσματα, ο στόχος του 2024 και του 2025 παραμένει στο 2,1% του ΑΕΠ, κάτι που σημαίνει περισσότερη προσπάθεια φέτος για να αυξηθεί το πλεόνασμα.
Οι μεγάλες μάχες της ΕΕ
Το επόμενο διάστημα έως τον Ιούνιο τα φώτα θα στραφούν εγχωρίως (παράλληλα με την προεκλογική μάχη) στην προσπάθεια υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων του ταμείου ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ, ούτως ώστε να διασφαλιστεί η ανάπτυξη αλλά και η εικόνα της χώρας προς το εξωτερικό. Και τούτο ενόψει και των νέων διαπραγματεύσεων που θα λάβουν χώρα σε δημοσιονομικό επίπεδο αλλά και των υπόλοιπων διαβουλεύσεων που ήδη κλιμακώνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την αρχιτεκτονική της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε οικονομικό και όχι μόνο επίπεδο.
Οι διαβουλεύσεις (που απαιτούν ισχυρή θέση αλλά και συμμαχίες μεταξύ των κρατών) περιλαμβάνουν το ταμείο ανάκαμψης Νο 2 (που ζητά και η ελληνική κυβέρνηση), μαζί με έναν ισχυρό πολυετή προϋπολογισμό (ο οποίος περιλαμβάνει και τα κονδύλια συνοχής/επόμενο ΕΣΠΑ), συνδυαστικά με τη συζήτηση για τη χρηματοδότηση των αμυντικών δαπανών στην Ευρώπη, της ενεργειακής μετάβασης/ θωράκισης, αλλά και της ενοποίησης των κεφαλαιαγορών.
Οι ζυμώσεις έχουν αρχίσει στην ΕΕ, αλλά αναμένεται μετά τις Ευρωεκλογές να πάρουν νέα τροπή με πιθανό ορόσημο το πόρισμα Ντράγκι για την ανταγωνιστικότητα. Αναμένοντας να φανεί σε αυτό πως θα εντάσσεται η πρόταση για το νέο ρόλο του ESM (που αναζητείται), συνδυαστικά με την πρόταση Λέτα στη Σύνοδο Κορυφής που επικεντρώνεται στην ενιαία αγορά και με μεγάλο άγνωστο «Χ» την ύπαρξη νέας χρηματοδότησης.
