Την υπουργική απόφαση η οποία θα καθορίζει τον αριθμό των συμβάσεων στις οποίες θα «σπάσουν» τα έργα αποκατάστασης υποδομών, οδικών και σιδηροδρομικών, στη Θεσσαλία, κυρίως, όπως και σε Εύβοια, Φθιώτιδα, συνολικού εκτιμώμενου ύψους 1,4 – 1,5 δισ. ευρώ αλλά και τις σχετικές δημοπρατήσεις, αναμένουν στην κατασκευαστική αγορά. Η προεργασία έχει γίνει, ωστόσο, μέχρι προ ημερών δεν είχε γίνει κάποια επίσημη δημοσίευση για τη διαδικασία (ΦΕΚ, Διαύγεια), ενώ θεωρητικά εκκρεμούν και οι αποφάσεις χρηματοδότησης, μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Σε κάθε περίπτωση, και αν δεν είναι «προ των πυλών» οι εξελίξεις, έχουμε περάσει τα μέσα Ιουνίου και ενώ η αγορά ανέμενε να έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες από το Πάσχα κιόλας, καταγράφονται ήδη καθυστερήσεις.
Αυτό που πηγάζει ως αρχική πληροφόρηση είναι ότι οι διαδικασίες, πάντως, θα είναι… fast track, θα αφορούν σε έως 8 συμβάσεις, από 4 για οδικά (με project manager τη ΣΑΛΦΩ) και σιδηροδρομικά έργα, θα σταλούν από το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών προσκλήσεις για απευθείας διαπραγματεύσεις με τους ισχυρούς κατασκευαστικούς ομίλους, με τα μικρότερα σχήματα να μένουν μάλλον εκτός «παιχνιδιού», καθώς στο υπουργείο θέλουν γρήγορους ρυθμούς και όχι κατακερματισμό εργολαβιών – συμβάσεων.
Πρόκειται για τις καταστροφές που προκάλεσαν πέρσι οι κακοκαιρίες (Daniel, Elias), με τα αρχικά χρονοδιαγράμματα να έχουν ήδη ξεπεραστεί, καθώς αρχικά αναμένονταν εξελίξεις την περίοδο Απριλίου – Μαΐου και ήδη έχουμε περάσει και τον μισό Ιούνιο. Ωστόσο, το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών να κάνει αγώνα δρόμου για να βγουν οι ξεχωριστές εργολαβίες για τα οδικά και σιδηροδρομικά έργα αποκατάστασης. Άλλωστε, πλέον αρχίζουν να πιέζουν ασφυκτικά και τα ορόσημα του Ταμείου Ανάκαμψης, καθώς τα έργα χρηματοδοτούνται από το εν λόγω χρηματοδοτικό πλαίσιο. Πάντως, υπήρχαν αρχικά πληροφορίες για εξελίξεις έως τις αρχές Ιουλίου (τεύχη δημοπράτησης, ακολούθως αναθέσεις), ώστε να εκκινήσουν εργασίες αποκατάστασης από τον Σεπτέμβριο, ωστόσο, ήδη έχει χαθεί χρόνος και μένει να φανεί αν μπορεί να «καλυφθεί».
Faste Track διεργασίες και απευθείας προσκλήσεις στου μεγάλους κατασκευαστικούς ομίλους
Οι αναθέσεις στους κατασκευαστές θα γίνουν μέσω πρόσκλησης σε διαπραγμάτευση, στο πλαίσιο του νόμου για τη fast track εκτέλεση έργων σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι αρμόδιες αρχές προσανατολίζονται στο να οριστούν έως 8 ξεχωριστές συμβάσεις – εργολαβίες, 4 για τα οδικά έργα και 3-4 για τα σιδηροδρομικά. Οι δημοπρατήσεις θα είναι με διαδικασία fast track, δηλαδή με άμεσες διαδικασίες, με προσκλήσεις που θα σταλούν στους μεγάλους κατασκευαστικούς ομίλους ΤΕΡΝΑ (όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ), Intrakat – ΑΚΤΩΡ, ΑΒΑΞ, ΜΕΤΚΑ (όμιλος Metlen, πρώην Μυτιληναίος). Οι τεχνικές απαιτήσεις και οι νέοι όροι βιωσιμότητας – ανθεκτικότητας που βάζει η κυβέρνηση φαίνεται να οδηγούν εκτός διαδικασιών τους μικρότερους ομίλους, καθώς στο υπουργείο επιθυμούν να αποφύγουν τον κατακερματισμό των έργων. Σε κάθε περίπτωση, αναμένεται όμως η υπουργική απόφαση που θα ορίζει τον αριθμό των συμβάσεων. Πάντως, τα σημεία παρέμβασης είναι δεκάδες ή μάλλον εκατοντάδες σε κάθε γεωγραφική περιοχή, οπότε ή θα πρέπει ο κάθε μεγάλος εργοληπτικός όμιλος που θα αναλάβει μια ευρύτερη περιοχή να προχωρήσει σε διασπορά δυνάμεων (ανάπτυξη πολλών εργοταξίων) ή να δώσει υπεργολαβίες σε μικρότερα τεχνικά σχήματα.
Για τα οδικά έργα ίσως είναι πιο απλές και ξεκάθαρες οι διαδικασίες. Κατά πληροφορίες, ζήτημα υπάρχει με τα σιδηροδρομικά, καθώς στο υπ. Υποδομών και Μεταφορών φέρονται να εξετάζουν μοντέλο δημοπράτησής τους απευθείας από το υπουργείο και όχι μέσω των εποπτευόμενων φορέων (ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ), αν και τίθεται θέμα ποιος θα επιβλέπει και ελέγχει την πορεία των διαδικασιών και των έργων. Σε κάθε περίπτωση, τις αποφάσεις και σε αυτό το μέτωπο θα λάβει το αρμόδιο υπουργείο.
Τα έργα και οι δεσμεύσεις κονδυλίων
Τα οδικά έργα αποκατάστασης, συνολικού ύψους σχεδόν 900 εκατ. ευρώ, αφορούν σε 1.009 θέσεις επέμβασης, στις περιφερειακές ενότητες Τρικάλων, Καρδίτσας, Λάρισας, Μαγνησίας, Φθιώτιδας και Εύβοιας. Οι εργασίες θα γίνουν σε συνολικό μήκος 159 χιλιομέτρων του οδικού δικτύου και συμπεριλαμβάνουν 110 γέφυρες. Με βάση την καταγραφή των ζημιών, οι πόροι θα διατεθούν ως εξής: 33% του ποσού στην Περιφερειακή Ενότητα Μαγνησίας, 25% στην Περιφερειακή ενότητα Τρικάλων, 21% στην Περιφερειακή ενότητα Καρδίτσας, 9,5% στην Περιφερειακή ενότητα Λάρισας, 9,5% στην Περιφερειακή ενότητα Ευβοίας και 2% στην Περιφερειακή ενότητα Φθιώτιδας.
Όσον αφορά στα σιδηροδρομικά (επιδομή υποδομή, συστήματα ασφαλείας) το εκτιμώμενο κόστος φέρεται να ξεπερνά τα 460 εκατ. ευρώ. Η αποκατάσταση υποδομών αφορά στη σιδηροδρομική γραμμή Δομοκός-Λάρισα ύψους 173,6 εκατ. ευρώ, στη γραμμή Λάρισα-Βόλος ύψους 192 εκατ. ευρώ, στη γραμμή Παλαιοφάρσαλος-Καλαμπάκα (αποκατάσταση σε εντοπισμένα τμήματα) με κόστος 57 εκατ. ευρώ. Ερωτηματικό είναι αν προκύψει και μία ακόμα εργολαβία, η οποία θα αφορά συνολικά στην εγκατάσταση των συστημάτων στις παραπάνω γραμμές ή συμπεριληφθεί στις βασικές. Το έργο ανάταξης των συστημάτων σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης που καταστράφηκαν από τις κακοκαιρίες, ανέρχεται σε περίπου 37 εκατ. ευρώ.
Να αναφέρουμε ότι μέχρι πρότινος εκκρεμούσαν και οι διαδικασίες δέσμευσης των απαραίτητων κονδυλίων για τις πιστώσεις επί του προϋπολογισμού του κράτους. Αν συνυπολογιστούν οι παραπάνω διεργασίες οι διαδικασίες ένταξης στο Ταμείο Ανάκαμψης, ότι τα έγγραφα των συμβάσεων θα πρέπει να περάσουν και από το Ελεγκτικό Συνέδριο, είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο οι υπογραφές των συμβάσεων να γίνουν τον Ιούλιο, με τα έργα προφανώς να χρειάζονται χρονικό διάστημα έως 1,5 για να ολοκληρωθούν. Υπενθυμίζεται ότι προ ολίγων μηνών υπεγράφησαν συμβάσεις από για την αποκατάσταση των ζημιών που προκλήθηκαν σε 33 σχολικές μονάδες στη Θεσσαλία και τη Στερεά Ελλάδα από τις κακοκαιρίες του περασμένου Σεπτεμβρίου, ύψους 30,5 εκατ. ευρώ. Η αποκατάσταση των ζημιών γίνεται με χρηματοδότηση της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών και αναμένεται να ολοκληρωθεί έως το τέλος του έτους ή αρχές του 2025.
Η «χαρτογράφηση» του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών
Στην υλοποίηση πλήθους οδικών, αντιπλημμυρικών και κτιριακών έργων τα οποία θα προσδώσουν αναπτυξιακό πρόσημο σε Θεσσαλία και Στερεά Ελλάδα, αλλά και στην αποκατάσταση των ζημιών από τις φυσικές καταστροφές, με όρους υψηλότερης ανθεκτικότητας απέναντι στην κλιματική κρίση, έχουν αναφερθεί συχνά ο Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρήστος Σταϊκούρας, αλλά και ο υφυπουργός Υποδομών, Ν. Ταχιάος. Όπως έχουν αναφέρει, θα υλοποιηθούν, σε συνεργασία με τα συναρμόδια Υπουργεία και την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ένα πλήθος έργων για την αποκατάσταση των οδικών υποδομών, προϋπολογισμού περίπου 900 εκατ. ευρώ (892 εκατ.). Αυτά περιλαμβάνουν παρεμβάσεις σε περισσότερες από 1.000 θέσεις (Μαγνησία: 309 σημεία, ύψους παρεμβάσεων 289 εκατ. ευρώ, Λάρισα: 120 σημεία, 85 εκατ. ευρώ, Καρδίτσα: 257 σημεία, 187 εκατ. ευρώ, Τρίκαλα: 241, 226 εκατ. ευρώ, Φθιώτιδα: 17, 18 εκατ. ευρώ, και Εύβοια 57 σημεία, 86 εκατ. ευρώ.).
Στα Σιδηροδρομικά έργα, το ύψος των παρεμβάσεων αποτιμάται στα 463 εκατ. ευρώ και αφορά στη μόνιμη αποκατάσταση των ζημιών σε υποδομή, επιδομή και ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό: στον κύριο άξονα 173,6 εκατ. ευρώ, στη γραμμή Λάρισα – Βόλος 192,2 εκατ. ευρώ , στο τμήμα Παλαιοφάρσαλος – Καλαμπάκα 57 εκατ. ευρώ, και στο τρενάκι του Πηλίου 2,5 εκατ. ευρώ. Επίσης, ήδη ξεκίνησαν οι εργασίες αποκατάστασης ζημιών σε 33 σχολικές μονάδες, σε Θεσσαλία και Στερεά Ελλάδα, προϋπολογισμού 30,5 εκατ. ευρώ, με το κόστος να καλύπτεται από δωρεά της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών.
