Νέα ερωτηματικά τίθενται γύρω απο τον κοινό δανεισμό της ΕΕ για τη χρηματοδότηση των κρίσιμων προκλήσεων, όπως η αύξηση των αμυντικών δαπανών, μετά την πολιτική και δημοσιονομική δίνη στην οποία έχει περιέλθει η Γαλλία από τη στιγμή που ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν προκήρυξε πρόωρες βουλευτικές εκλογές. Αυτό το γαλλικό «κενό» στις ευρωπαϊκές πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις φαίνεται να το εκμεταλλεύεται τόσο η γερμανική κυβέρνηση όσο και οι εταίροι της από τις χώρες του Βορρά για να μπλοκάρουν τα σχέδια για νέο κοινό δανεισμό στην ΕΕ, μία ιδέα που έχει υποστηριχθεί επανειλημμένως από τον Μακρόν, τις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου, αλλά και από τον Μάριο Ντράγκι, τον πρώην πρωθυπουργό της Ιταλίας και πρώην πρόεδρο της ΕΚΤ, που αναμένεται να παρουσιάσει τον επόμενο μήνα την έκθεση για την τόνωση της ανταγωνιστιότητας της ΕΕ.
Μετά τις εξελίξεις στη Γαλλία, τα λεγόμενα αμυντικά ομόλογα αναμένεται να μείνουν εκτός ατζέντας στη σύνοδο κορυφής των ηγετών της ΕΕ την Πέμπτη, όταν θα συζητηθούν οι κορυφαίες προτεραιότητες της ΕΕ για τα επόμενα πέντε χρόνια, όπως αναφέρει το Bloomberg επικαλούμενο αξιωματούχους που προετοιμάζουν τη σύνοδο κορυφής. Η υποφώσκουσα προσπάθεια υποβάθμισης της συζήτησης για την έκδοση κοινού χρέους υποστηρίχθηκε από την αναταραχή στη Γαλλία, όπως ανέφεραν οι αξιωματούχοι, που θέλησαν να διατηρήσουν την ανωνυμία τους. Και αυτό, επειδή κορυφαίοι Γάλλοι αξιωματούχοι - που θα μπορούσαν υπό κανονικές συνθήκες να υποστηρίξουν τον δανεισμό σε όλη την ένωση, είναι πλέον επικεντρωμένοι στο δράμα που εκτυλίσσεται στο εσωτερικό με τον ρόλο του Παρισιού στη διεθνή σκηνή να έχει αποδυναμωθεί σημαντικά, όπως φάνηκε και στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής του G7 στην Ιταλία.
Οι επικεφαλής των χωρών μελών της ΕΕ θα προσπαθήσουν να καταλήξουν σε συμφωνία για μία σειρά πολιτικών, μεταξύ των οποίων το εμπόριο με την Κίνα και τις ΗΠΑ, τον πόλεμο στην Ουκρανία, όπως επίσης και για το πώς θα πρέπει να θωρακιστεί η Ευρώπη απέναντι σε μία εκλογική νίκη Ντόναλντ Τραμπ στις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ. Την ίδια στιγμή, θα αναζητήσουν τρόπους για την τόνωση της οικονομίας και της ανταγωνιστικότητας, καθώς και την στήριξη της πράσινης συμφωνίας - με τις εκδόσεις κοινού χρέους να προτείνονται μέχρι τώρα ως μία δυνητική λύση για την χρηματοδότηση της πράσινης μετάβασης και της αύξησης των αμυντικών δαπανών.
Δεν είναι όμως μόνο η Γαλλία που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως «τροχοπέδη» για την προώθηση της ιδέας του κοινού δανεισμού. Ακόμη ένα εμπόδιο είναι το πολιτικό υπόβαθρο γύρω από την έγκριση των κορυφαίων αξιωμάτων της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της προέδρου της Κομισιόν, της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία πλέον γίνεται περισσότερο επιφυλακτική στο να προωθήσει στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες την ιδέα του κοινού δανεισμού. Και όλα αυτά, τη στιγμή που πριν από λίγες ημέρες, η απόφαση της εταιρείας διαχείρισης δεικτών MSCI να μην συμπεριλάβει τα υπό διαπραγμάτευση ομόλογα της ΕΕ στους δείκτες της με τα κρατικά ομόλογα έπληξε την όρεξη των επενδυτών για ανάληψη κοινοτικού χρέους.
Τι αναφέρει το προσχέδιο της συνόδου κορυφής ΕΕ
Προσχέδιο εγγράφου για τις στρατηγικές της ΕΕ που «είδε» το Bloomberg αναφέρει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα χρησιμοποιήσει «καινοτόμες επιλογές» για τη χρηματοδότηση της αύξησης των αμυντικών δαπανών και στο πλαίσιο αυτό χρειάζεται «μία σημαντική συλλογική επενδυτική προσπάθεια» ούτως ώστε να ανταγωνιστεί άλλες χώρες, όπως ΗΠΑ και Κίνα. Αυτό που προκαλεί αίσθηση είναι ότι δεν γίνεται καμία αναφορά σε κοινό δανεισμό.
Υπενθυμίζεται ότι ο Μάριο Ντράγκι είναι επί μακρόν ένθερμος υποστηρικτής της έκδοσης κοινού χρέους, όμως τώρα μπαίνει ερωτηματικό για το εάν θα συμπεριλάβει το εργαλείο αυτό στην έκθεσή του που αναμένεται να δημοσιοποιηθεί την τρίτη εβδομάδα του Ιουλίου, προτείνοντας τρόπους ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας της ΕΕ τα επόμενα χρόνια, όπως ανέφεραν πηγές. Ο ίδιος έχοντας ήδη ως πρόεδρος της ΕΚΤ αντιμετωπίσει την κρίση χρέους της Ευρωζώνης πριν από μία περίπου δεκαετία, με τη γνωστή φράση «θα κάνουμε ό,τι είναι εφικτό», τάσσεται αναφανδόν υπέρ του κοινού δανεισμού για να χρηματοδοτηθούν οι άμεσες ανάγκες της ΕΕ, κάτι ωστόσο που βρίσκει αντίθετο το Βερολίνο και τις χώρες του Βορρά.
Με βάση την εμπειρία των κοινών εκδόσεων χρέους στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης, που συμφωνήθηκε το 2020 για την αντιμετώπιση της κρίσης της πανδημίας, πολλοί επενδυτές θεωρούσαν ότι η ΕΕ θα «έσπαζε τα ταμπού» και οι μαζικές εκδόσεις κοινού χρέους θα αναδεικνύονταν σταδιακά σε κοινό εργαλείο της ΕΕ για την αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων. Παρότι η ΕΕ σχεδιάζει να εκδώσει κοινό χρέους ύψους 65 δισ. ευρώ στο δεύτερο εξάμηνο του 2024 για την χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης - πολύ περισσότερο απ΄ό,τι περίμεναν οι επενδυτές - η προόδος προς περαιτέρω αύξηση των κοινών εκδόσεων χρέους προσέκρουσε στην απόφαση της MSCI να μην συμπεριλάβει τα κοινοτικά ομόλογα στους δείκτες της.
Το γεγονός αποτυπώνεται και στη διεύρυνση των spreads μεταξύ των κρατικών ομολόγων 10ετούς διάρκειας της ΕΕ και των αντίστοιχων γερμανικών κατά 20 μονάδες βάσης στη διάρκεια των δύο τελευταίων εβδομάδων, γεγονός που έχει να κάνει και με την επανεμφάνιση του πολιτικού ρίσκου στη Γαλλία, μία ανησυχία που πλανάται πάνω από τις αγορές της Ευρωζώνης, εν μέσω προειδοποιήσεων από πολλές φωνές για νέα χρηματοοικονομική κρίση.
Οι χώρες υπέρ των ευρωομολόγων
Ωστόσο, το κενό της Γαλλίας θα μπορούσαν να το καλύψουν κάποιες άλλες χώρες, καθώς ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία έχει αλλάξει τις ισορροπίες, με ορισμένα ανατολικά μέλη, όπως τα κράτη της Βαλτικής, που ήταν απρόθυμα να υποστηρίξουν το Ταμείο Ανάκαμψης, να στρέφονται τώρα υπέρ καθώς βλέπουν υπαρξιακές απειλές για την ασφάλειά τους. Αυτό σημαίνει ότι ευθυγραμμίζονται με τις χώρες που συντάσσονται υπέρ της βαθύτερης δημοσιονομικής ολοκλήρωσης, όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία. Αυτές οι χώρες έχουν ακόμη την ευκαιρία να «ορθώσουν λόγο» για το εάν θα συμπεριληφθούν τα ευρωομόλογα σε έγγραφο επιλογών χρηματοδότησης που προετοιμάζεται για τους ηγέτες των χωρών μελών της ΕΕ τις επόμενες ημέρες.
Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ αναζητά υποστήριξη για κοινή χρηματοδότηση για τις δυνατότητες αεράμυνας κατά μήκος των ανατολικών συνόρων της χώρας του με την Ουκρανία και τη Λευκορωσία, δήλωσε Ευρωπαίος διπλωμάτης, στο πλαίσιο της ώθησης για περισσότερες δαπάνες σε αυτόν τον τομέα. Ο Τουσκ είπε την περασμένη εβδομάδα ότι πιστεύει πως η υπόλοιπη ΕΕ είναι έτοιμη να διαθέσει περισσότερα χρήματα για την οχύρωση των ανατολικών συνόρων της, χωρίς ωστόσο να σχολιάσει πώς θα χρηματοδοτηθεί όλο αυτό.
Σθεναρή αντίσταση από Βερολίνο
Ωστόσο, διπλωμάτης της ΕΕ ανέφερε στο Bloomberg ότι ο κοινός δανεισμός ήταν αντικείμενο έντονων διαφωνιών από ορισμένα κράτη μέλη για ένα θέμα που απαιτεί ομοφωνία, που σημαίνει ότι η ενσωμάτωσή του στη στρατηγική ατζέντα θα δημιουργούσε περισσότερα προβλήματα από όσα θα έλυνε.
Μερικά από τα μεγαλύτερα προβλήματα βρίσκονται στο Βερολίνο. Ο Όλαφ Σολτς συνέβαλε στην προώθηση της συμφωνίας για το Ταμείο Ανάκαμψης όταν ήταν υπουργός Οικονομικών, αλλά τώρα παλεύει να διατηρήσει τη θέση του ως Καγκελάριος και ο υπουργός Οικονομικών του, Κρίστιαν Λίντνερ, είναι σθεναρά αντίθετος με το κοινό χρέος.
Γερμανοί αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι έχουν κάνει ήδη πολύ δρόμο για να αυξήσουν τον στρατιωτικό τους προϋπολογισμό, επιτυγχάνοντας το στόχο του ΝΑΤΟ να διατηρήσουν τις αμυντικές δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ φέτος για πρώτη φορά από τότε που συμφωνήθηκε πριν από μια δεκαετία. Στις υπόλοιπες χώρες μέλη που είναι αντίθετες σε περισσότερο κοινό δανεισμό περιλαμβάνονται Ολλανδία, Αυστρία, Σουηδία και Δανία, σύμφωνα με πηγές. Άτομο που συμμετείχε στις προετοιμασίες για τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ είπε ότι δεν θα ήταν σκόπιμο για τους ηγέτες να συζητήσουν τα ευρωομόλογα επειδή δεν έχει γίνει αρκετή τεχνική προετοιμασία για το πώς θα λειτουργούσαν πραγματικά.
