Στα «χέρια» της Πορτογαλίας περνά ένα από τα πιο σημαντικά χαρτοφυλάκια της νέας Κομισιόν, αυτό των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών που περιλαμβάνει την ένωση των κεφαλαιαγορών. Το εγχείρημα αυτό είναι ζωτικής σημασίας και υπογραμμίζεται εμφατικά στην έκθεση του Μάριο Ντράγκι για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας της ΕΕ.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, εμπιστεύτηκε το χαρτοφυλάκιο των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών σε μια γυναίκα γνωστή για τη διαχείριση «σκληρής» δημοσιονομικής πειθαρχίας κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της Πορτογαλίας.
Πρόκειται για την πρώην υπουργό Οικονομικών της Πορτογαλίας, Μαρία Λουίς Αλμπουκέρκε, ένα πρόσωπο με μεγάλη εμπειρία που εγείρει ωστόσο αρκετά ερωτηματικά και ανησυχίες για σύγκρουση συμφερόντων.
Ευρωπαϊκό αποταμιευτικό προϊόν
Η Αλμπουκέρκε θα αναλάβει το βαρύ έργο να ξεκλειδώσει τις ιδιωτικές επενδύσεις στο πλαίσιο των σχεδίων για τη δημιουργία μιας ένωσης αποταμίευσης, με ένα πανευρωπαϊκό αποταμιευτικό προϊόν και μία ένωσης επενδύσεων της ΕΕ. Βασική αρμοδιότητά της είναι η ένωση των κεφαλαιαγορών της ΕΕ και η θωράκιση του τραπεζικού συστήματος.
Θα επίσης πρέπει να αυξήσει την πράσινη χρηματοδότηση – αν και το έργο της εισαγωγής μιας ψηφιακής έκδοσης του ευρώ έχει πλέον ανατεθεί στον Λετονό, Βάλντις Ντομπρόβσκις που έχει αναλάβει το χαρτοφυλάκιο για τα οικονομικά και δημοσιονομικά.
Ο Μάριο Ντράγκι θεωρεί άκρως αναγκαία την πρόοδο στην ένωση των κεφαλαιαγορών, ώστε η ιδιωτική αποταμίευση να χρησιμοποιηθεί σε ολόκληρη την ΕΕ και να γίνουν επενδύσεις, ένα θέμα ωστόσο ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο καθώς δεν υπάρχει συναίνεση μεταξύ των χωρών.
Σύμφωνα με τον Ντράγκι, οι επενδύσεις των 800 δισ. ευρώ που χρειάζεται η ΕΕ για να χρηματοδοτήσει τις τεράστιες ανάγκες της θα είναι κατά 80% ιδιωτικές και 20% δημόσιες, που σημαίνει ότι περίπου 600 δισ. ευρώ θα πρέπει να εξοικονομηθούν από τον ιδιωτικό τομέα και στο πλαίσιο αυτό είναι που εξετάζεται η χρήση των κεφαλαίων της ιδιωτικής αποταμίευσης.
Οι αποταμιεύσεις των νοικοκυριών στην ΕΕ ανέρχονται στα 33,5 τρισ.ευρώ, νούμερο υπερδιπλάσιο από ολόκληρο το ΑΕΠ της Ευρωζώνης, σύμφωνα με το Bruegel, όμως το μεγαλύτερο μέρος αυτών των χρημάτων βρίσκεται τοποθετημένο σε τράπεζες, επειδή τα νοικοκυριά προτιμούν το ρευστό από τις επενδύσεις στην αγορά. Συγκριτικά, οι καταθέσεις των αμερικανικών νοικοκυριών είναι μόλις 1,2 φορές των αντίστοιχων στην Ευρώπη, περίπου 14 τρισ., ενώ το σύνολο του χρηματοοικονομικού ενεργητικού τους είναι τρεις φορές μεγαλύτερο από αυτό της ΕΕ, κοντά στα 100 τρισ. ευρώ.
Η έκθεση του πρώην προέδρου της ΕΚΤ και πρώην πρωθυπουργού της Ιταλίας υπογραμμίζει ότι εάν αυξηθεί η παραγωγικότητα, οι κεφαλαιαγορές θα είναι πιο ανοικτές να χρησιμοποιήσουν την ιδιωτική αποταμίευση και αυτό θα μπορούσε να μειώσει το κόστος κατά ένα τρίτο για τις κυβερνήσεις της ΕΕ.
Η Γαλλία είχε πρώτη προτείνει τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού αποταμιευτικού προϊόντος με τα κράτη της ΕΕ που το επιθυμούν, ώστε να κινητοποιηθούν τα ιδιωτικά κεφάλαια και να τονωθεί η ανάπτυξη.
Είναι γεγονός ότι η ΕΕ πάσχει από τον κατακερματισμό των κεφαλαιαγορών της μεταξύ των διαφόρων κρατών μελών και συζητεί εδώ και χρόνια προτάσεις για να μπορέσει να επωφεληθεί από αποτελέσματα κλίμακας συγκρίσιμα με την αμερικανική αγορά. Όμως οι συζητήσεις αυτές σκοντάφτουν σε αποκλίνοντα συμφέροντα στους κόλπους των «27».
Σύγκρουση συμφερόντων;
Κατά την ακροαματική διαδικασία για την επικύρωση της θέσης της, οι Ευρωβουλευτές αναμένεται να εξετάσουν το προηγούμενο εταιρικό της έργο και την ιδιωτικοποίηση της TAP, της πορτογαλικής εθνικής αεροπορικής εταιρείας, κατά τη διάρκεια της θητείας της ως υπουργός Οικονομικών από το 2013 έως το 2015.
Το Corporate Europe Observatory (CEO) που εδρεύει στις Βρυξέλλες θεωρεί ότι η υποψηφιότητα της Αλμπουκέρκε συνιστά μία τρανταχτή «περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων», σημειώνοντας ότι είχε μετακομίσει από τη θέση της υπουργού Οικονομικών για να εργαστεί σε μια υπηρεσία με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο που διαχειριζόταν επισφαλή δάνεια αξίας 300 εκατ. ευρώ, που συνδέονταν με την Banif, μια πορτογαλική τράπεζα η οποία διασώθηκε το 2015.
Αυτές οι ανησυχίες υποβαθμίστηκαν από τη φον ντερ Λάιεν, η οποία είπε στους δημοσιογράφους ότι ενισχύει τη θέση της Μαρίας Αλμπουκέρκε, ότι πρόκειται για μία αξιωματούχο που διαθέτει εμπειρία στον ιδιωτικό τομέα, κάτι, που το χαρακτήρισε, πολύ σημαντικό.
Εάν τελικά περάσει με επιτυχία τη διαδικασία, η Αλμπουκέρκε θα διαδεχθεί την Ιρλανδή Μέιριντ ΜακΓκίνες, υπεύθυνη του τμήματος χρηματοοικονομικών υπηρεσιών της ΓΔ FISMA της Κομισιόν, προωθώντας ορισμένες μεταρρυθμίσεις που έχουν καθυστερήσει εδώ και καιρό με σκοπό τη δημιουργία της ένωσης κεφαλαιαγορών της ΕΕ και τη θωράκιση του τραπεζικού συστήματος.
Εμπειρία - προϋπηρεσία
Ευθυγραμμισμένη με το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), η 56χρονη Αλμπουκέρκε χαρακτηρίζεται συχνά από δημοσιονομικό συντηρητισμό, ευνοώντας τη δημοσιονομική πειθαρχία, τη μείωση του δημόσιου χρέους και την οικονομική σταθερότητα.
Το 2016, εντάχθηκε στην Arrow Global, την ευρωπαϊκή διαχειρίστρια κεφαλαίων με έδρα το Λονδίνο με εξειδίκευση στα ξένα δάνεια και το 2022 άρχισε να εργάζεται για τη Morgan Stanley Europe, και στις δύο περιπτώσεις ως μη εκτελεστική διευθύντρια.
Ως υπουργός Οικονομικών, η Αλμπουκέρκε υπηρέτησε επίσης ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Αφρικανικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, ενός μόνιμου ταμείου διάσωσης που δημιουργήθηκε το 2012 και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.
Η Επίτροπος της Πορτογαλίας αποφοίτησε από το τμήμα Οικονομικών στο Universidade Lusíada στη Λισαβόνα το 1991 και το 1997 απέκτησε μεταπτυχιακό δίπλωμα στη Νομισματική και Χρηματοοικονομική Οικονομική από το ISEG, Τεχνικό Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας.
Πολιτικές αντιδράσεις
Η πολιτική της θητεία χαρακτηρίστηκε ικανότατη από τους συμμάχους, ενώ επικρίθηκε από την αντιπολίτευση, με την τελευταία να την κατηγορεί ότι εξανάγκασε τη χώρα στη φτώχεια, διέσωσε τράπεζες ενώ κατέστρεψε κοινωνικές υπηρεσίες όπως η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση.
Η βουλευτής Καταρίνα Μάρτινς της Πορτογαλικής Αριστεράς επέκρινε την Αλμπουκέρκε ως «πράκτορα της τρόικας και του χρηματοπιστωτικού συστήματος», αναφερόμενη στους τρεις εκπροσώπους της Επιτροπής, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ που επέβαλε προγράμματα λιτότητας σε ολόκληρο την ΕΕ.
Από την άλλη, η Μαρία βαν ντερ Χέιντεv, επικεφαλής της πολιτικής της ΕΕ στην ShareAction, μια φιλανθρωπική οργάνωση που προωθεί τις υπεύθυνες επενδύσεις, είπε ότι η νέα Επίτροπος για τις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες έχει να παίξει κρίσιμο ρόλο στην επιτάχυνση της μετάβασης στην Ευρώπη.
«Αυτό σημαίνει αναγνώριση του κρίσιμου ρόλου του χρηματοπιστωτικού τομέα σε αυτή τη μετάβαση και διασφάλιση ότι οι επενδύσεις κατευθύνονται προς δραστηριότητες που οδηγούν σε πραγματικές θετικές αλλαγές», είπε χαρακτηριστικά επίσης στο Euronews.
Το διακύβευμα είναι μεγάλο και η ηγεσία της Αλμπουκέρκε θα είναι κρίσιμη εάν η ΕΕ θέλει να επιτύχει τους φιλόδοξους κλιματικούς και κοινωνικούς στόχους της και να παραμείνει ανταγωνιστική χωρίς να θυσιάζει τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές ανάγκες, συμπλήρωσε.
Ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας, Λουίς Μοντενέγκρο, αναφερόμενος στο κρίσιμο χαρτοφυλάκιο που ανατέθηκε στην Αλμπουκέρκε, είπε ότι μία πολύ σημαντική εξέλιξη για την Ευρώπη και την Πορτογαλία με σκοπό τη διαφοροποίηση των πηγών χρηματοδότησης για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και των επενδύσεων.
«Αυτό είναι απαραίτητο για την πρόοδο, για τη βιωσιμότητα του κοινωνικού και οικονομικού έργου της Ευρώπης και για την ικανότητα της Ένωσης να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες, τις ανάγκες και τα συμφέροντα των Ευρωπαίων και των Πορτογάλων πολιτών», ανέφερε ο Μοντενέγκρο.
