Ο τρόπος χρηματοδότησης των μαζικών επενδύσεων που θα μετασχηματίσουν την ευρωπαϊκή οικονομία, είναι το μεγάλο ερώτημα που έθεσε ο Μάριο Ντράγκι κατά τη σημερινή παρουσίαση της έκθεσής του για την τόνωση της ανταγωνιστικότητας και της παραγωγικότητας της ΕΕ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, λίγο μετά την παρουσίαση από την πρόεδρο της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, των νέων Επιτρόπων μαζί με τα χαρτοφυλάκιά τους.
Νύξεις προς Βερολίνο
Αφήνοντας σαφώς νύξεις για την ηχηρή αντίδραση της Γερμανίας, η οποία έσπευσε να τοποθετηθεί αμέσως μετά την παρουσίαση της έκθεσης Ντράγκι την προηγούμενη εβδομάδα με κατηγορηματικό «όχι» στα ευρωομόλογα για την χρηματοδότηση αυτών των τεράστιων επενδύσεων, ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ και πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας «σήκωσε τους τόνους», διαμηνύοντας ότι εάν κάποιος έχει αντίρρηση στο να χτιστούν όλα αυτά, τότε έχει αντίρρηση στους ενωσιακούς στόχους. «Όλοι συμφωνήσαμε άλλωστε με αυτούς τους στόχους», είπε χαρακτηριστικά, σε μία προσπάθεια, εμμέσως πλην σαφώς, να προκαταβάλει τη συνέχιση των αντιδράσεων του ευρωπαϊκού Βορρά.
«Φωτογραφίζοντας» σαφώς το Βερολίνο, αλλά και τις υπόλοιπες πρωτεύουσες που αντιδρούν επανειλημμένως στο κοινό χρέος, ο Ντράγκι υπογράμμισε την χρηματοδότηση μέσω κοινού χρέους ως το κυρίαρχο εργαλείο, λέγοντας ότι είναι φυσικό να ανησυχούμε για έκδοση κοινού χρέους, όμως αυτό δεν αφορά τις γενικές δαπάνες των κυβερνήσεων.
Τόνισε σε όλους τους τόνους ότι η σημερινή συγκυρία είναι μία δύσκολη στιγμή για την γηραιά ήπειρο, αναγνωρίζοντας ότι υπάρχει αντίδραση σε μεγάλο τμήμα της Ευρώπης για την κατεύθυνση που παίρνουμε. Και για να βάλει τέλος στις όποιες αντιδράσεις, ο Ντράγκι τόνισε ότι η έκθεσή του είναι απλώς μία διάγνωση για το που βρίσκεται η Ευρώπη και ότι ο ίδιος κάνει κάποιες συστάσεις, τις οποίες θα πρέπει να τις πάρουν οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι της ΕΕ και να τις κάνουν δράση.
«Θα ξεπεράσουμε τις διαιρέσεις, εάν υπάρχει η θέληση για αλλαγή με πλατιά δημοκρατική στήριξη», είπε χαρακτηριστικά.
Τόνισε δε, πως οι προκλήσεις είναι πολλές για να ρυθμιστούν με τεχνοκρατικές λύσεις και εξέφρασε την εμπιστοσύνη ότι μπορεί να βρεθεί συναίνεση, γιατί η εναλλακτική στη λύση που προτείνει η έκθεσή του είναι απίστευτα πιο ζοφερή. Οι λύσεις είναι οι εξής, σύμφωνα με τον Ντράγκι: παράλυση, έξοδος ή ολοκλήρωση, καθότι το μέγεθος των προκλήσεων ξεπερνούν το μέγεθος των εθνικών οικονομιών.
Μία ένωση που θέλει να γίνει ουδέτερη κλιματικά το 2050, που θα δαπανά το 3% του ΑΕΠ της ετησίως για την καινοτομία, που έχει βάλει στόχους για αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών, θα πρέπει θα βρει τις επενδύσεις για την υλοποίηση όλων αυτών των μεγαλεπήβολων στόχων. Ο πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ τοποθετεί το ύψος των αναγκαίων επενδύσεων στα 750 έως 800 δισ. ευρώ, στο ίδιο επίπεδο που τα υπολογίζει και σχετική ανάλυση της ΕΚΤ.
Χρήση ιδιωτικής αποταμίευσης
Ο Ντράγκι διευκρίνισε ότι οι επενδυτικές ανάγκες που προτείνει η έκθεσή του δεν είναι νέες, είναι αυτές που χρειάζονται για να υλοποιηθούν οι υπάρχοντες στόχοι της Ευρώπης. Όπως εξήγησε, το 80% θα πρέπει να είναι από τον ιδιωτικό τομέα και το 20% από το δημόσιο και ήδη Κομισιόν και ΔΝΤ κάνουν προσομειώσεις για το πώς θα επιτευχθεί αυτή η κατανομή.
Θεωρεί άκρως αναγκαία την πρόοδο στην ένωση των κεφαλαιαγορών, ώστε η ιδιωτική αποταμίευση να χρησιμοποιηθεί σε ολόκληρη την ΕΕ και να γίνουν επενδύσεις, ένα θέμα ωστόσο ιδιαίτερα αμφιλεγόμενο καθώς δεν υπάρχει συναίνεση μεταξύ των χωρών. Εάν αυξηθεί η παραγωγικότητα, οι κεφαλαιαγορές θα είναι πιο ανοικτές να χρησιμοποιήσουν την ιδιωτική αποταμίευση και αυτό θα μπορούσε να μειώσει το κόστος κατά ένα τρίτο για τις κυβερνήσεις της ΕΕ.
Τα βασικά πεδία δράσης
Το κλειδί, όπως ανέφερε ο Ντράγκι, είναι να δημιουργηθεί μία Ευρώπη που να μην είναι εξαρτημένη οικονομικά, να μην υπόκειται σε τρίτους για την προμήθεια βασικών πρώτων υλών και την ψηφιακή τεχνολογία, και βεβαίως να μην είναι εκτεθειμένη στις γεωπολιτικές απειλές. Όσο μεγαλύτερες οι απειλές, τόσο λιγότερη και η ευημερία για το μέλλον της Ευρώπης, η οποία θα πρέπει να ανακτήσει την ανταγωνιστικότητά της έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας.
Τα βασικά πεδία δράσης, σύμφωνα με τον Μάριο Ντράγκι: η γεφύρωση του χάσματος στην καινοτομία, η απανθρακοποίηση και η μετάβαση στην πράσινη ενέργεια, καθώς και η αύξηση της ασφάλειας με μείωση των εξαρτήσεων.
Αυτή τη στιγμή, η Ευρώπη έχει μία στατική βιομηχανική διάρθρωση, όπως συμβαίνει στις αυτοκινητοβιομηχανίες και το δομικό πρόβλημα δεν έγκειται στην έλλειψη δυναμισμού, όσο στην χρηματοδότηση από τα venture capitalists στις ΗΠΑ. Υπάρχουν επίσης πολλοί ταλαντούχοι νέοι που πάνε στην Αμερική για να σπουδάσουν και μένουν εκεί. Η έλλειψη καινοτομίας οδηγεί στη σημερινή χαμηλή παραγωγικότητα, γι΄αυτό και η Ευρώπη καλείται να στηρίξει και να ενισχύσει τις νεοσύστατες επιχειρήσεις. Ο Ντράγκι καλεί την Ευρώπη να επενδύσει στην εκπαίδευση και να κλείσει τα κενά σε επίπεδο δεξιοτήτων.
Αναφορικά με την απανθρακοποίηση, χρειάζεται κοινό σχεδιασμό, γιατί όπως εξήγησε, μόνο έτσι θα μπορούσε να ανοίξει ευκαιρίες για συντονισμό των πολιτικών. Όσο για τις τιμές ενέργειας παραμένουν περισσότερο από τρεις φορές υψηλότερες στην Ευρώπη σε σχέση με τις ΗΠΑ.
Στη διάρκεια της κρίσης, το φυσικό αέριο καθόριζε κατά 63% τις τιμές ενέργειας, παρότι θα έπρεπε να καθορίζει το 20% του ενεργειακού μείγματος. Ο Ντράγκι υπογράμμισε ότι τα ορυκτά καύσιμα θα συνεχίσουν να καθορίζουν τις τιμές ενέργειας ακόμη και όταν θα αυξηθούν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως τα τέλη της δεκαετίας. Εάν δεν εφαρμοστούν οι κατάλληλες πολιτικές, προειδοποίησε ότι έως το 2030 η Ευρώπη θα χάσει 10πλάσιες ποσότητες από την παραγωγή ΑΠΕ λόγω προβλημάτων στο δίκτυο.
Όσον αφορά στην αύξηση της ασφάλειας και τη μείωση των εξαρτήσεων, ο Ντράγκι διαμήνυσε ότι η Ευρώπη θα πρέπει να είναι σε θέση να αυξήσει την παραγωγή της σε στρατηγικούς τομείς, να ενισχύσει το παραγωγικό δυναμικό της στην άμυνα και στο διάστημα και να διαφοροποιήσει τις προμήθειές της από φθηνούς προμηθευτές με νέες μαζικές επενδύσεις.
Η έκθεση, σύμφωνα με τον Ντράγκι, συστήνει στην Ευρώπη να αναπτύξει μία πραγματική ευρωπαϊκή πολιτική εξωτερικών υποθέσεων, να συντονίσει τις εμπορικές συμφωνίες της και να δημιουργήσει βιομηχανικές συμμαχίες σε βασικές τεχνολογίες. Σε όλα αυτά, θα πρέπει να ενσωματώσει τις ευρωπαϊκές αξίες και τα συμφέροντά της καθώς και την αλληλεγγύη προς τις χώρες χαμηλού εισοδήματος ώστε να βοηθηθούν στην απανθρακοποίηση και να αντιμετωπίσουν τον κατακερματισμό της βιομηχανικής τος βάσης και την έλλειψη διαλειτουργικότητας του εξοπλισμού τους.
Οι χώρες της ΕΕ συλλογικά αποτελούν τη δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα στον πλανήτη που σε αμυντικές δαπάνες, αλλά δεν δημιουργούν οικονομίες κλίματος, υπογράμμισε ο Ντράγκι. Γι΄αυτό και όπως είπε, θα πρέπει να αυξήσει την κοινή ζήτηση και το μερίδιο των κοινών προμηθειών και κοινών δαπανών για έρευνα και ανάπτυξη. Ήδη, υπάρχουν προηγμένες μικρομεσαίες επιχειρήσεις στον αμυντικό τομέα, σημείωσε, που μπορούν να συνεισφέρουν στην άμυνα.
