Η γενίκευση του εμπορικού πολέμου μόλις άρχισε με την ανακοίνωση των ανταποδοτικών δασμών του Ντόναλντ Τραμπ. Ο Αμερικανός πρόεδρος στηρίζεται τα μέγιστα στους δασμούς για να μειώσει το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ, να δημιουργήσει θέσεις εργασίας ή να ασκήσει πιέσεις σε ορισμένες χώρες να αλλάξουν τις πολιτικές τους. Πώς όμως θα λειτουργήσουν οι δασμοί και ποιος θα πληρώσει το λογαριασμό;
Οι χώρες αναδιπλώνονται και ετοιμάζονται να απαντήσουν με δικά τους μέτρα, ειδικά οι δύο μεγάλοι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ, ΕΕ και Κίνα, οι οποίοι μπαίνουν πλέον στις πρώτες θέσεις του «βιβλίου δασμών» του Τραμπ. Ο Αμερικανός πρόεδρος έριξε την ΕΕ στη χειρότερη κατηγορία εμπορικών εταίρων της Αμερικής, χτυπώντας την με δασμούς 20% σε όλες τις εισαγωγές, ενώ οι δασμοί για την Κίνα ανεβαίνουν πλέον στο 54%. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Bloomberg Economics, ένας τέτοιος δασμός στα αγαθά από την Κίνα θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ κατά 90% έως το 2030.
«Βουλιάξαν» οι αγορές στην Ασία
Σε «βαθύ κόκκινο» έκλεισαν οι αγορές της Ασίας, με την Ιαπωνία να ηγείται των απωλειών. Ο δείκτης Nikkei 225 έπεσε 3,24%, περιορίζοντας τις απώλειες άνω του 4% στις πρώτες συναλλαγές, ενώ ο Topix αποδυναμώθηκε 3,66% την τελευταία ώρα. Παράλληλα, ο Hang Seng του Χονγκ Κονγκ υποχώρησε κατά 2,08%, ενώ ο CSI 300 της ηπειρωτικής Κίνας σημείωσε πτώση 0,66%.
Στη Νότια Κορέα, ο Kospi υποχώρησε κατά 0,84% ενώ ο δείκτης μικρής κεφαλαιοποίησης Kosdaq σημείωσε πτώση 0,27% την τελευταία ώρα των συναλλαγών του. Ο Nifty 50 της Ινδίας υποχώρησε κατά 0,25% στις πρώτες συναλλαγές χαμηλότερα, ενώ ο ευρύτερος BSE Sensex απώλεσε κατά 0,24%. Ο S&P/ASX 200 της Αυστραλίας διολίσθησε κατά 0,94% και έκλεισε στις 7.859,70 μονάδες.
Αντίστοιχα, τα προθεσμιακά του S&P 500 και του Nasdaq υποχωρούν κατά 3,3% και 3,8% αντίστοιχα, ενώ ο Dow Jones χάνει 2,8% στις 1.184 μονάδες.
Οι επενδυτές ήταν φυσικό να στραφούν στα ασφαλή καταφύγια του γεν αλλά και των κρατικών ομολόγων. Το γεν ενισχυόταν στο άνοιγμα της συνεδρίασης περισσότερο από 1% έναντι του δολαρίου, στη μεγαλύτερη άνοδο από τις 20 Φεβρουαρίου. Επίσης, η απόδοση του ιαπωνικού 10ετούς γνώρισε τη μεγαλύτερη πτώση από τον Αύγουστο του 2024. Σε άνοδο και τα προθεσμιακά συμβόλαια για τα αμερικανικά 10ετή κρατικά ομόλογα.
Ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ κάλεσε τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ να μην προβούν σε αντίποινα. Σε περίπτωση κλιμάκωσης του εμπορικού πολέμου, στρατηγικοί αναλυτές βλέπουν το γιέν να καταγράφει περαιτέρω ράλι.
Πρώτη αντίδραση από Ιταλία
Η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι ήταν ο πρώτη ηγέτης της κυβέρνησης της ΕΕ που απάντησε στο πλήγμα των δασμών του Τραμπ, χαρακτηρίζοντάς τες «λάθος που δεν συμφέρει καμία από τις πλευρές». Σε ανάρτηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μετά την παρουσίαση των δασμών, η Μελόνι προειδοποίησε ότι οι δασμοί δεν θα ωφελήσουν κανέναν, ενώ υπονομεύουν την παραδοσιακή συμμαχία μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ.
«Θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να καταλήξουμε σε συμφωνία με τις ΗΠΑ, με στόχο να αποτρέψουμε έναν εμπορικό πόλεμο που αναπόφευκτα θα αποδυνάμωνε τη Δύση υπέρ άλλων παγκόσμιων παραγόντων», έγραψε, σύμφωνα με τους FT. Οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά της Ιταλίας μετά τη Γερμανία, και οι δασμοί αναμένεται να προκαλέσουν βαρύ πλήγμα στους Ιταλούς παραγωγούς από γκουρμέ λιχουδιές και κρασιά έως μηχανήματα.
Η κυβέρνηση Τραμπ εκτιμά τους δασμούς που επιβάλλει η ΕΕ στις ΗΠΑ σε 39% και μειώνει αυτό το ποσοστό στο μισό για να καταλήξει στο 20%, σε αυτό που ο Τραμπ ονόμασε «ευγενικούς αμοιβαίους» δασμούς.
Η Ουάσιγκτον έχει επικρίνει επανειλημμένως τον ΦΠΑ και τους κανονισμούς της για τις τεχνολογικές των ΗΠΑ. Τον έλαβε επίσης υπόψη στους υπολογισμούς της - αν και οι Ευρωπαίοι απορρίπτουν κατηγορηματικά την άποψη ότι ότι γίνονται διακρίσεις σε βάρος των αμερικανικών επιχειρήσεων.
Στην πραγματικότητα, πάνω από το 70% των εισαγωγών στην ΕΕ είναι αδασμολόγητο και σε σταθμισμένη βάση του εμπορίου, οι δασμοί της ΕΕ κατά μέσο όρο είναι μόλις 2,7%, σύμφωνα με τον ΠΟΕ.
Σε ετοιμότητα η ΕΕ
Η δασμολογική επίθεση του Τραμπ ήταν ένα «χαστούκι» στο πρόσωπο της ΕΕ, η οποία προσπάθησε να φέρει την κυβέρνησή του στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων πριν από την ανακοίνωση της Τετάρτης. Ο επικεφαλής εμπορίου της ΕΕ Mάρος Σέφκοβιτς πήγε στην Ουάσιγκτον δύο φορές για να συναντηθεί με τους ομολόγους του των ΗΠΑ χωρίς αποτέλεσμα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε νωρίτερα ότι θα απαντήσει με ένα «χτύπημα» στους αμοιβαίους δασμούς του Τραμπ και στους δασμούς αυτοκινήτων, πέραν της απάντησής της στους δασμούς που ισχύουν ήδη για το χάλυβα και το αλουμίνιο.
Την ίδια στιγμή, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που πρόσκειται στους κεντροδεξιούς Χριστιανοδημοκράτες της Γερμανίας, προέτρεψε τις Βρυξέλλες να «αντεπιτεθούν γρήγορα και πιο έξυπνα» και σε συμμόρφωση με τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ).
«Πρέπει να γίνει σαφές σε κάθε πολιτικό ηγέτη στην Ευρώπη ότι, μετά από αυτό το σοκ, χρειαζόμαστε άμεσα τεράστια στηρίγματα για τις ευρωπαϊκές εταιρείες και πρέπει να ανοίξουμε νέες αγορές», δήλωσε στους FT ο Ντάνιελ Κασπάρι, επικεφαλής της επιτροπής Εμπορίου του Ευρωκοινοβουλίου.
Η Ευρώπη πρέπει να στείλει σαφές μήνυμα για να «βάλουμε τέλος σε αυτήν την τρέλα των δασμών», πρόσθεσε.
Ο Μπερντ Λανγκ, πολιτικός των Σοσιαλδημοκρατών της Γερμανίας, είπε στους FT ότι οι σαρωτικοί νέοι δασμοί είναι «αδικαιολόγητοι, παράνομοι και δυσανάλογοι» και θα οδηγήσουν σε «πτωτική οικονομική σπείρα τις ΗΠΑ και τον κόσμο».
Eπίσης, το Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο, το οποίο εκπροσωπεί 45 εκατομμύρια επιχειρήσεις σε 170 χώρες, είπε ότι από τα αντίποινα θα χάσουν οι πάντες.
Δύσκολη η διαφοροποίηση στην Ασία
Αναφορικά με την Κίνα, η κίνηση Τραμπ αναμένεται να εντείνει το σινοαμερικανικό ανταγωνισμό. Διεθνείς αλλά και κινεζικές εταιρείες είχαν μεταφέρει την παραγωγή τους στο Βιετνάμ, την Καμπότζη και άλλες χώρες της Ασίας από την Κίνα για να αποφύγουν τις επιπτώσεις των δασμών από την προηγούμενη εμπορική διαμάχη κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ. Τώρα όμως, αυτές οι χώρες θα πληγούν με δασμούς σχεδόν τόσο υψηλούς όσο εκείνοι στην Κίνα, υπονομεύοντας τις μελλοντικές προσπάθειες διαφοροποίησης.
Ωστόσο, το σχέδιο του Τραμπ θεωρείται ηπιότερο σε σχέση με ορισμένες από τις υπόλοιπες επιλογές που εξέτασε η ομάδα του, συμπεριλαμβανομένου ενός πλήρους παγκόσμιου δασμού 20%.
Ο χάλυβας, το αλουμίνιο και τα αυτοκίνητα που υπόκεινται ήδη στους δασμούς του Τραμπ δεν θα επηρεαστούν από τους αμοιβαίους δασμούς, σύμφωνα με το Λευκό Οίκο. Ο χαλκός, τα φαρμακευτικά προϊόντα, οι ημιαγωγοί και τα προϊόντα ξυλείας που αναμένεται σύντομα να υποστούν δασμούς, όταν θα ολοκληρωθεί η σχετική έρευνα, θα εξαιρούνται, όπως και ο χρυσός.
Το πολιτικό πρόβλημα για τον Τραμπ
Ωστόσο, η όλη δυναμική προβάλει ένα πολιτικό πρόβλημα για τον Τραμπ: η οικονομική ζημιά από τους δασμούς με τη μορφή υψηλότερων τιμών θα μπορούσε να έρθει γρήγορα, προειδοποιούν πολλοί οικονομολόγοι, ενώ οποιοδήποτε κέρδος από μια αναδιαρθρωμένη αμερικανική οικονομία θα μπορούσε να χρειαστεί χρόνια για να γίνει αντιληπτό. Άλλοι λένε ότι οι πληθωριστικές επιπτώσεις θα μπορούσαν να μειωθούν.
«Οι προκαταρκτικοί αριθμοί είναι σίγουρα υψηλότεροι από ό,τι περιμέναμε και θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις τιμές ορισμένων εισαγόμενων αγαθών», δήλωσε στο Bloomberg η Βερόνικα Κλαρκ, οικονομολόγος στη Citigroup. «Ωστόσο, γενικώς δεν ανησυχούμε τόσο για κλιμάκωση του πληθωρισμού επειδή η ζήτηση θα είναι πιο αδύναμη» έσπευσε να συμπληρώσει.
Ο Τραμπ και οι εμπορικοί του σύμβουλοι υποστηρίζουν ότι οι δασμοί θα ενθαρρύνουν τις εταιρείες να μετατοπίσουν τις παραγωγικές δραστηριότητες στις ΗΠΑ, να ανοικοδομήσουν τη βιομηχανική βάση της χώρας και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας. Στο μεταξύ, ζήτησαν από τους Αμερικανούς να κάνουν υπομονή, λέγοντας ότι κάθε βραχυπρόθεσμος οικονομικός αντίκτυπος θα αξίζει τον κόπο για την αναμόρφωση της οικονομίας.
Αυτό θα μπορούσε ωστόσο να αποτελέσει μία δύσκολη δοκιμασία για τους Αμερικανούς που έχουν κουραστεί από τον χρόνιο πληθωρισμό, ο οποίος άλλωστε βοήθησε τον Τραμπ να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο. Η καταναλωτική εμπιστοσύνη των ΗΠΑ τον Μάρτιο έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο από τις αρχές του 2021. Περισσότεροι από τους μισούς ενήλικες των ΗΠΑ αποδοκιμάζουν τον χειρισμό της οικονομίας και του πληθωρισμού από τον Τραμπ και σχεδόν τα δύο τρίτα δήλωσαν ότι η κυβέρνησή του δεν έχει επικεντρωθεί αρκετά στη μείωση των τιμών, σύμφωνα με δημοσκόπηση του CBS News/YouGov.
