Στις αρχές Μαίου η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, το συμβουλευτικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είχε ανακοινώσει πως η Ευρώπη, με το μερίδιό της στον παγκόσμιο πληθυσμό να βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό όλων των εποχών και ένα νέο «baby boom» να μοιάζει απίθανο, θα χρειαστεί να υιοθετήσει μια ολιστική προσέγγιση εάν θέλει να αναστρέψει τη δημογραφική κρίση, για να τονώσει την απασχόληση και να υιοθετήσει ισχυρές οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές προκειμένου να αποκαταστήσει μελλοντικά την εμπιστοσύνη των πολιτών της στο πρόσωπό της.
Επάνω σε αυτό το φλέγον ζήτημα έρχεται να υπερθεματίσει η Morgan Stanley, η οποία τονίζει πως οι δημογραφικές προκλήσεις της Ευρώπης αποτελούν μια ωρολογιακή βόμβα για την οικονομία της περιοχής, με την επενδυτική τράπεζα να παρέχει μια ζοφερή πρόβλεψη για τις επιπτώσεις της στο ΑΕΠ, όπως επισημαίνει το Fortune.
Η Morgan Stanley επισημαίνει ότι η γήρανση του πληθυσμού της Ευρώπης θα μπορούσε να μειώσει κατά 4% το ΑΕΠ της Ευρωζώνης έως το 2040. Η τράπεζα προβλέπει σημαντική απώλεια του ΑΕΠ με βάση τις προβλέψεις ότι ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας της Ευρώπης θα συρρικνωθεί κατά 6,5% έως το 2040, λόγω της μείωσης του αριθμού των ατόμων σε ηλικία εργασίας που παράγουν και πληρώνουν φόρους.
Η Ιταλία αναμένεται να είναι το μεγαλύτερο θύμα αυτής της πτώσης, με τη γήρανση του πληθυσμού να κοστίζει περίπου το 6% του ΑΕΠ της χώρας τα επόμενα 15 χρόνια. Η Γαλλία και η Γερμανία θα δουν επίσης απότομες μειώσεις, αν και μικρότερες από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Σε χώρες όπου η φιλοξενία είναι ο μεγαλύτερος μοχλός της οικονομίας, οι επιπτώσεις στο ΑΕΠ αναμένεται να είναι πολύ μεγάλες, καθώς λιγότεροι άνθρωποι θα καλύπτουν τις θέσεις απασχόλησης ενώ ο μεγαλύτερος ηλικιακά πληθυσμός θα αυξάνει τη φορολογική επιβάρυνση.
Σύμφωνα με την Morgan Stanley, η μόνη χώρα που πρόκειται να σημειώσει ανάπτυξη λόγω των μεταβαλλόμενων δημογραφικών στοιχείων είναι το Ηνωμένο Βασίλειο. Η χώρα αναμένεται να προσθέσει τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ σταθεροποιώντας τον πληθυσμό που βρίσκεται σε ηλικία εργασίας. Η πτώση της παραγωγικότητας, ωστόσο, αναμένεται να παραμείνει ένα ζήτημα για το Ηνωμένο Βασίλειο.
Πώς θα διορθωθεί η δημογραφική κρίση της Ευρώπης
Οι χώρες σε όλη τη Δύση παλεύουν να αντιμετωπίσουν την σταθερή μείωση του ενεργού πληθυσμού, μια τάση που έχει ήδη εμφανιστεί σε χώρες όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα.
Το δημογραφικό γίνεται ολοένα και πιο «καυτό» θέμα συζήτησης στις αίθουσες συνεδριάσεων της Ευρώπης. Η Morgan Stanley ανέλυσε περισσότερες από 300.000 σελίδες πρακτικών για να διαπιστώσει ότι οι αναφορές για τη «γήρανση του πληθυσμού» έχουν σημειώσει απότομη αύξηση τα τελευταία χρόνια. Ωστόσο, οι επιλογές που έχουν στη διάθεσή τους οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής για την αντιμετώπιση της δημογραφικής ωρολογιακής βόμβας δεν φαίνονται καλές.
Η Morgan Stanley επισημαίνει ότι υπάρχουν κάποιες κύριες επιλογές για την αντιστροφή των πληθυσμών που μειώνονται, αφού η πιο προτιμώμενη επιλογή, ένα νέο baby boom, είναι απίθανο να συμβεί.
«Ακόμη και αν υπήρχε μια αποτελεσματική πολιτική για την αύξηση των ποσοστών γεννήσεων και μπορούσε να εφαρμοστεί αμέσως, θα περνούσαν περισσότερα από 15 χρόνια πριν αυτή η πολιτική επηρεάσει το εργατικό δυναμικό. Μία λύση που δύσκολα μπορείς να την χαρακτηρίσεις βραχυπρόθεσμη», επισημαίνει η τράπεζα.
Η τράπεζα αφού αναρωτιέται εάν η ξαφνική άνοδος των ποσοστών γεννήσεων τη δεκαετία του 2000, λόγω της έλευσης της θεραπείας εξωσωματικής γονιμοποίησης, θα μπορούσε να επαναληφθεί τώρα, αναφέρει άλλες εφαρμογές πολιτικής που μπορεί να βοηθήσουν.
Όπως τονίζει η Morgan Stanley, οι μεταρρυθμίσεις για την αύξηση της καθαρής μετανάστευσης είναι ο πιο πιθανός τρόπος αντιμετώπισης της μείωσης του ενεργού πληθυσμού και, κατά συνέπεια, της οικονομικής ανάπτυξης.
Το θέμα της μετανάστευσης έχει φουντώσει στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, με τα ακροδεξιά, αντιμεταναστευτικά κόμματα να κερδίζουν σημαντικό έδαφος φέτος, όπως τον Εθνικό Συναγερμό στη Γαλλία και το Alternative for Deutschland (AfD) στη Γερμανία. Αυτό έχει καταστήσει πιο δύσκολο για τις κυβερνήσεις να προβάλλουν τα οφέλη της μετανάστευσης στους ψηφοφόρους.
Όπως αναφέρει η Morgan Stanley, οι δύο λιγότερο ευπρόσδεκτες επιλογές για την εξοικονόμηση ΑΕΠ, είναι να αυξήσει ο υπόλοιπος ενεργός πληθυσμός τις ώρες εργασίας του, όπως και η αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης.
Ο πιο αποτελεσματικός και ρεαλιστικός, συνδυασμός είναι η υψηλότερη μετανάστευση σε συνδυασμό με την αύξηση του ποσοστού συμμετοχής των γυναικών στο εργατικό δυναμικό, τονίζει η τράπεζα. Αυτό θα μπορούσε να αντιμετωπίσει το τρέχον προβλεπόμενο χάσμα οικονομικής ανάπτυξης αυξάνοντας το ΑΕΠ κατά τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες.
Ενώ λιγότερα άτομα σε ηλικία εργασίας μπορεί να προτείνουν υψηλότερους μισθούς για τους εργαζόμενους που παραμένουν, η Morgan Stanley επισημαίνει ότι οι αρνητικές επιπτώσεις στο ΑΕΠ της μείωσης του πληθυσμού πιθανότατα θα έχουν αρνητικό αντίκτυπο στις αποδοχές.
Η έκθεση της τράπεζας παρουσιάζει μια ζοφερή σειρά εμποδίων για την Ευρώπη στο να ξεπεράσει μια από τις πιο υπαρξιακές της προκλήσεις τις επόμενες δεκαετίες. Και το να μην κάνει κανείς τίποτα μπορεί να αποδειχθεί καταστροφικό, καταλήγει.
