Η ελαιοσυλλογή σε ολόκληρη τη μεσογειακή λεκάνη, εισέρχεται σιγά σιγά στο αποκορύφωμά της. Μετά από μια διετή ανωμαλία λόγω ξηρασίας, οι εκτιμώμενες παραγωγές επιστρέφουν σε μια κάποια κανονικότητα.
Τα ελαιόδενδρα είναι ζωντανοί οργανισμοί και όχι μηχανήματα, ώστε να μπορούν να επανέλθουν στην κανονική τους παραγωγή αμέσως. Αυτό θα επιτευχθεί σταδιακά και στο ενδιάμεσο καλό θα ήταν να αποφεύγουμε την υιοθέτηση εκτιμήσεων παραγωγής που δεν προέρχονται από απολύτως αξιόπιστες πηγές και κυρίως δεν συνυπολογίζουν τη δυναμική των καταστάσεων.
Τι εννοούμε; Με τέτοιες ακραίες καταστάσεις, όπως αυτές που ζήσαμε τελευταία, δρομολογούνται ταυτόχρονα και εξελίξεις. Τρεις εργαζόμενοι σε δυο μικρά τεχνικά έργα -ένα δημόσιο κι ένα ιδιωτικό- της επαρχίας ήταν και παράλληλα αγρότες, καλλιεργώντας μεταξύ άλλων κι ελιές. Έγιναν χειριστές μηχανημάτων, λόγω της συνεχούς μείωσης των αγροτικών τους εισοδημάτων των τελευταίων χρόνων. Και οι τρεις παραδέχτηκαν ότι δεν φροντίζουν πια τις ελιές τους όπως θα έπρεπε. Πολλαπλασιάστε αυτό επί ορισμένες χιλιάδες, όσοι και οι αγρότες που βρήκαν τελευταία έξω αγροτικές ασχολίες και θα βρείτε πόσους τόνους θα μειωθεί οριστικά ίσως η ελαιοπαραγωγή...
Από την άλλη, οι εταιρείες λιπασμάτων, διαμαρτύρονται ότι η αγορά έχει πέσει πολύ. Έχουν υπολογιστεί όλα αυτά σε όσα λέγονται και γράφονται τελευταία για τους χιλιάδες τόνους αναμενόμενης παραγωγής; Πολύ αμφιβάλουμε...
Μετά και τις τελευταίες βροχές, που σε Ισπανία και Τυνησία προκάλεσαν και μεγάλες ζημιές, φαίνεται πια βέβαιο ότι η φετινή παραγωγή θα είναι σε επίπεδα που θα καλυφθεί απολύτως η κατανάλωση σε διεθνές επίπεδο. Εάν και πόσο προϊόν θα μείνει για να ξαναχτιστούν τα αναγκαία αποθέματα, είναι τη στιγμή αυτή δευτερεύον θέμα.
Το πρωτεύον θέμα είναι η τιμή στο ράφι. Σε όποιο ράφι και να δεις τελευταία, η τιμή έχει μειωθεί ίσως και πάνω από μία φορά. Δεδομένου ότι όλοι μένουμε στην Ελλάδα κι έχουμε την εμπειρία των καυσίμων, η μείωση της τιμής επέρχεται με μικρότερη ταχύτητα αυτής της πρώτης ύλης... Ας είναι! Μια ακόμη στρέβλωση του ανταγωνισμού στη χώρα μας.
Υπάρχει όμως στην αγορά ελαιόλαδου προηγούμενη εμπειρία διόρθωσης τιμών άρα οι καταναλωτές και μαζί τους ο τιμάριθμος μπορούν να αισθάνονται ασφαλείς.
Η τελική τιμή στο ράφι είναι αυτή που θα προσδιορίσει δύο ακόμη κρίσιμα θέματα: Την τιμή παραγωγού και τον... επαναπατρισμό καταναλωτών που μετανάστευσαν σε άλλα πιο φθηνά έλαια. Κι αυτοί δεν είναι και λίγοι! Σε 35% εκτιμάται η πτώση της κατανάλωσης ελαιόλαδου, σε σύγκριση με τα προ ανόδου επίπεδα. Οι καταναλωτές αυτοί δεν θα επιστρέψουν σε μια νύχτα. Κάποιοι θα παραμείνουν για τους λόγους τους στα νέα προϊόντα που αγόρασαν και ίσως συνήθισαν. Κάποιοι άλλοι θα επιστρέψουν σταδιακά, καθώς θα μειώνονται οι τιμές ή υποκαθιστώντας μέρος μόνο των αγορών τους σε λιπαρά με το ελαιόλαδο. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η ανάκαμψη της κατανάλωσης θα είναι σταδιακή και σχεδόν βέβαιο ότι δεν θα είναι πλήρης.
Όπως είχε συμβεί άλλωστε και παλαιότερα, που οι τιμές είχαν ξεφύγει και όταν επέστρεψαν στα φυσιολογικά τους επίπεδα, οι καταναλωτές... δεν ήταν πια όλοι εκεί. Όλα αυτά είναι χρήσιμα στη συζήτηση για τον ρόλο και το μέλλον της ελαιοκαλλιέργειας.
Διότι τις τελευταίες ημέρες, κάθε πτώση της τιμής παραγωγού από τα πολύ υψηλά επίπεδα που είχαν βρεθεί τελευταία σε πιο γήινα επίπεδα, εκλαμβάνεται από πολλούς κάτι σαν ήττα των παραγωγών. Με το λάδι στα 8 ευρώ στον παραγωγό, οι ποσότητες που μπορούν να απορροφηθούν από την αγορά θα είναι περιορισμένες. Για την οικονομία της συζήτησης ας πούμε 35%, όσο έπεσε και τώρα. Και του χρόνου που θα έχουμε μεγάλη παραγωγή πως θα απορροφηθεί η επιπλέον ποσότητα; Το εισόδημα των παραγωγών, διότι αυτό είναι που τελικά μας ενδιαφέρει, πάλι θα είναι μικρό, όπως τα τελευταία χρόνια που το γινόμενο χαμηλής παραγωγής με την υψηλή τιμή έδινε ένα απογοητευτικό αποτέλεσμα.
Ήταν οι προσδοκίες και όχι τα γεγονότα που κράτησαν τους παραγωγούς ζεστούς: «Οκ θα πέσει η τιμή αλλά πόσο θα πέσει; Αφού ξεκινάει από ψηλά όλο και κάπου καλά θα σταθεί...».
Δυστυχώς, αυτές είναι κουβέντες καφενείου!
Οι σοβαρές κουβέντες είναι σαν κι αυτή που μας έκανε ο πρώην πρόεδρος της Ένωσης Αμερικανών Παραγωγών Κελυφωτού Φιστικιού σε πρόσφατο συνέδριο στη Λαμία. Η ελιά και η φιστικιά είναι δυο βίοι παράλληλοι: Καλλιεργούνται σε παρόμοιες συνθήκες, έχουν παρόμοια καλλιεργητική φροντίδα και κυρίως είναι και τα δύο πολύ ακριβά προϊόντα. Από την άποψη αυτή μπορούμε να δανειστούμε εμπειρίες. Για εμάς τους Έλληνες υπάρχει μια διαφορά, ότι το ένα είναι βασικό προϊόν και το άλλο πολυτελείας. Αυτο όμως δεν ισχύει για τους εκτός Μεσογείου καταναλωτές. Έτσι, για να εκτιμηθεί ο πλούσιος διατροφικός θησαυρός που έχουμε και δεν εκτιμούμε πάντοτε δεόντως!
Μας είπε λοιπόν ο κ. Matoian ότι με ενέργειες της οργάνωσής τους ανοίχτηκε πρώτα η αγορά της ΕΕ, μετά της Κίνας κι τώρα που το εισόδημα της Ινδίας επιτρέπει την αγορά ενός τόσο ακριβού προϊόντος, ξεκινήσανε την ανάπτυξη και αυτής της αγοράς. Παράλληλα ανοίγουν σιγά σιγά την αγορά του Μεξικού, διότι από εκεί θα ανοίξουν σταδιακά την αγορά της Λατινικής Αμερικής.
Αυτό σημαίνει marketing και όχι γεμίζουμε τις λαδίκες και τις στέλνουμε στην Ιταλία και μετά διαμαρτυρόμαστε ότι μας το αγοράζουν το λάδι κοψοχρονιάς! Ας σημειωθεί ότι οι Αμερικανοί παραγωγοί φιστικιού, πληρώνουν 15 λεπτά του δολαρίου για κάθε κιλό παραγωγής τους, ώστε ο σύνδεσμος να κάνει έρευνα και ανάπτυξη, όχι μόνο αγορών αλλά και επίλυσης των πολλών και πάσης φύσεως προβλημάτων που τους απασχολούν.
Εάν βλέπαμε κάτι παρόμοιο κι εδώ στο ελαιόλαδο, τότε θα μπορούσαμε να πούμε ότι η τιμή παραγωγού δεν θα ξαναπέσει στα τάρταρα των 3 ευρώ το κιλό, αλλά θα σταθεί κάπου αξιοπρεπέστατα. Μέχρι τότε όμως κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί που θα κάτσει η μπίλια, για να χρησιμοποιήσουμε έναν όρο κερδοσκοπίας, ικανοποιώντας κι όσους θέλουν να βλέπουν την αγορά ως ένα παιγνίδι τζόγου και όχι ένα χτίσιμο θέσεων.
Οι γραμμές αυτές γράφονται στα περιθώρια του συνεδρίου που προαναφέρθηκε, όπου οι Αμερικανοί, έκαναν αυτό που λένε στη γλώσσα της διπλωματίας, Προβολή Ισχύος. Με τα πανεπιστήμια να στηρίζουν την παραγωγή, με κατάλληλα εκλαϊκευμένα εγχειρίδια, με το σύνδεσμο να σέβεται απολύτως τα χρήματα των μελών του, με συγκροτημένο πλάνο το οποίο δεν φοβούνται να αποκαλύψουν. Όταν λοιπόν δείτε κάτι παρόμοιο για το ελληνικό ελαιόλαδο, τότε μπορείτε να αισιοδοξείτε. Το σύνολο των παραγωγών που παρακολούθησαν το συνέδριο είναι και ελαιοκαλλιεργητές. Πολλοί ήταν αυτοί που σχολίασαν δυσμενώς την απουσία κρατικού φορέα στην οργανωτική δομή του συνεδρίου (οργανώθηκε με πρωτοβουλία ενός ιδιώτη γεωπόνου με την ισχυρή χρηματοδότηση δύο εταιρειών, μιας εμπορικής και μιας κατασκευής μηχανημάτων). Πώς να πεις τώρα σε αυτούς τους ανθρώπους, δώστε κάτι τις να γίνει μια δράση για την ανάπτυξη του προϊόντος, άσχετα εάν αυτό είναι φιστίκι η ελαιόλαδο. «Πού είναι το κράτος» είναι η μόνιμη επωδός. Την ίδια ώρα, οι Αμερικανοί παραγωγοί με την αποτελεσματική διαχείριση των δικών τους χρημάτων, κάνουν επέλαση σε όλα τα επίπεδα!
Ζηλεύοντας λοιπόν τους αγρότες άλλων χωρών για την συστηματική τεχνική υποστήριξη της πρωτογενούς παραγωγής, οφείλουμε να επισημάνουμε δικές μας αδυναμίες. Πολλοί είναι οι αγρότες ελαιοκαλλιεργητές και όχι μόνο, που ισχυρίζονται ότι οι πρόσφατες βροχές δεν προσέφεραν καθόλου ελαιοπεριεκτικότητα στις ταλαιπωρημένες από την ξηρασία ελιές μας. Ο έγκριτος εξειδικευμένος ιστότοπος olivenews.gr ζήτησε την άποψη καθηγητών Γεωπονίας επί του θέματος. Οι τελευταίοι υποστήριξαν ότι σε αντίθεση με την άποψη των παραγωγών, οι ελιές είναι ακόμη σε φάση αύξησης της ελαιοπεριεκτικότητας, απλώς μειώνεται η απόδοση, αυτό που ακούτε στα 5 κιλά ελιές ένα κιλό λάδι γίνεται στα 7 -1. Έχει όμως αυξηθεί σημαντικά η συνολική ποσότητα του συγκομισθέντος ελαιόκαρπου.
Επομένως οι τελευταίες βροχές φαίνεται ότι θα συνεισφέρουν ικανοποιητικά στην αύξηση της παραγωγής, πέραν της ανάκαμψης των ελαιόδενδρων. Το παράδειγμα μας επισημαίνει το μεγάλο κενό γνώσης αλλά και το ελλειπτικό σύστημα που υπάρχει στη χώρα μας, γεγονός που δεν είναι καθόλου θετικό στοιχείο για το μέλλον.
