Την αξιοποίηση του γνωστού δηλητηριώδους ψαριού pufferfish ή αλλιώς της «φούσκας» ή λαγόψαρου όπως συνηθίζουν να την αποκαλούν οι ψαράδες προωθεί η Κομισιόν σε μια προσπάθεια να αξιοποιήσει στο έπακρον τους διαθέσιμους πόρους για την ανάπτυξη της υδατοκαλλιέργειας.
Το pufferfish (τετραοδοντίδες), με καταγωγή από την Ερυθρά Θάλασσα, είναι ένα από τα πιο επιβλαβή χωροκατακτητικά είδη που υπάρχουν τώρα στη Μεσόγειο Θάλασσα. Τα εσωτερικά του όργανα περιέχουν νευροτοξίνη και αποτελούν σημαντική πηγή για το περιβάλλον αλλά και τη δημόσια υγεία. Ωστόσο, φαίνεται ότι βρέθηκε τρόπος να απομονωθούν και να εξουδετερωθούν τα τοξικά στοιχεία ώστε να αξιοποιηθεί εν συνεχεία ως τροφή για τις ιχυοκαλλιέργειες.
Το χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ έργο LagoMeal κατάφερε να δημιουργήσει εμπορικό ενδιαφέρον για το συγκεκριμένο είδος το οποίο παλαιότερα δεν είχε εμπορική αξία. Το LagoMeal συγκέντρωσε μια ομάδα ειδικών από διάφορους εθνικούς φορείς και τον ιδιωτικό τομέα και αξιοποίησαν πόρους από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας (ΕΤΘΑΥ) για να αναπτύξουν μια μέθοδο η οποία απενεργοποιεί τη νευροτοξίνη και μετατρέπει τα θανατηφόρα ψάρια σε ψαροτροφή υψηλής ποιότητας.
Το pufferfish Lagocephalus sceleratus σχετίζεται με το διαβόητο fugu της Ιαπωνίας και όπως ο μακρινός ξάδερφός του, δεν έχει θηρευτές επειδή είναι ιδιαίτερα δηλητηριώδες.Το λαγόψαρο αποτελεί σημαντική απειλή για το περιβάλλον και την αλιεία. Αποτελεί ένα είδος του οποίου ο αριθμός αυξάνεται γρήγορα, καταστρέφει τα αλιευτικά εργαλεία και αφανίζει αυτόχθονα είδη. Οι Έλληνες ψαράδες ισχυρίζονται ότι η ζημιά που προκαλούν στα δίχτυα μπορεί να τους κοστίσει περισσότερα από 5.000 ευρώ τον χρόνο.
Παράλληλα, η επέκταση της υδατοκαλλιέργειας έχει αυξήσει τη ζήτηση για τέτοιους είδους τροφές. Αυτό ασκεί πίεση στην προσφορά ψαροτροφών, ειδικά όταν οι παραδοσιακές πηγές υφίστανται υπερεκμετάλλευση ενώ από την άλλη, οι ιχθυοκαλλιεργητές χρειάζονται επειγόντως νέες πηγές πρωτεΐνης ψαριών.
- Δείτε επίσης: Η Κομισιόν επενδύει στον Αλιευτικό Τουρισμό – Πώς αλλάζει η ζωή των ψαράδων στην Ελλάδα
Η Ελλάδα, για παράδειγμα, διαθέτει σήμερα μόνο πέντε μονάδες παραγωγής ιχθυοτροφών, με ετήσια παραγωγή περίπου 250.000 τόνων αξίας 300 εκατ. ευρώ. Η βιομηχανία υδατοκαλλιέργειας της χώρας χρειάζεται επί του παρόντος να εισάγει επιπλέον 50.000 τόνους ιχθυάλευρων ετησίως, με κόστος περίπου 70 εκατομμύρια ευρώ.
Μια λύση win-win
Ο Δρ. I. Negas, ο επιστημονικός υπεύθυνος του έργου, είπε ότι: «Ο καλύτερος τρόπος για να ελέγξετε μια αναπόφευκτη εισβολή ενός ανεπιθύμητου υδρόβιου πληθυσμού είναι να δημιουργήσετε μια αξία για αυτόν. Καθιστώντας το πολύτιμο, αυξάνετε το κίνητρο – και τις προσπάθειες – για να το συλλέξετε».
Με τη θερμική επεξεργασία της «φούσκας» για την απομάκρυνση της θανατηφόρας τοξίνης, οι εταίροι του έργου θεώρησαν ότι θα μπορούσαν να δημιουργήσουν μια κερδοφόρα αγορά για αυτόν τον κατά τα άλλα μη επιθυμητό εισβολέα. Οι ντόπιοι ψαράδες θα έχουν ένα νέο είδος-στόχο, οι υδατοκαλλιεργητές θα επωφεληθούν από τις χαμηλότερες τιμές των ψαροτροφών και ο αριθμός των pufferfish θα μειωθεί.
Οι δοκιμές έδειξαν ότι όταν βράσει στους 160°C απενεργοποιείται το δηλητήριο σε επίπεδα ασφαλή για ανθρώπινη κατανάλωση, ενώ στους 200°C εξαφανίζεται. Οι δοκιμές διατροφής ήταν επίσης ενθαρρυντικές, δείχνοντας ότι το ευρωπαϊκό λαβράκι αναπτύσσεται καλά όταν το ιχθυάλευρο της φούσκας αντικαθιστά έως και το 30% των συμβατικών ιχθυάλευρων στη διατροφή τους.
Το επιχειρηματικό σχέδιο του έργου εξέταζε μια μικρή μονάδα επεξεργασίας 1500 τόνων pufferfish παράγοντας 250 τόνους/έτος ιχθυάλευρα και 100 τόνους/έτος ιχθυέλαιο. Σε διάστημα δέκα ετών, η ετήσια απόδοση της επένδυσης υπολογίστηκε σε 15-25%, ανάλογα με την έκταση των αντισταθμιστικών μέτρων για τους αλιείς.
Σε αυτή τη βάση, η επεξεργασία της «φούσκας» θα ήταν μια ελκυστική επένδυση για τους παραγωγούς και τους βοηθούσε να μειώσουν το κόστος. Με αυτό τον τρόπο, η ικανότητα παραγωγής τοπικών ιχθυάλευρων με σταθερή σύνθεση, υψηλή θρεπτική αξία και ανταγωνιστική τιμή θα μπορούσε να έχει σημαντικά οφέλη για τη βιομηχανία και η εμπορική αλιεία θα βοηθούσε στον έλεγχο των πληθυσμών Lagocephalus sceleratus (επιστημονική ονομασία του λαγόψαρου).
Η χρηματοδότηση της ΕΕ επέτρεψε σε αυτό το καινοτόμο έργο να ξεκινήσει τη διαδικασία προμήθειας εναλλακτικών πρωτεϊνών για την παραγωγή ιχθυαλεύρων και να αποδείξει τη βασική διαδικασία σε εργαστηριακή και πιλοτική κλίμακα.
Το έργο βοήθησε επίσης το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) και τους εταίρους του να δημιουργήσουν συνδέσεις με παράκτιους αλιείς, κερδίζοντας εμπιστοσύνη για μελλοντικές συνεργασίες και ερευνητικά προγράμματα.
Αυτή η πρόσφατα αποκτηθείσα γνώση και τεχνογνωσία, μαζί με τον αποκτηθέντα εξοπλισμό παραγωγής ιχθυαλεύρων, θα δώσει στο ΕΛΚΕΘΕ ευκαιρίες να συμμετάσχει σε νέα σχετικά έργα έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ, σε εθνικό και βιομηχανικό επίπεδο.
