«Σοκ και δέος» έχει προκαλέσει ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ στην Ευρώπη, απειλώντας την με δασμούς με αόριστο χρονοδιάγραμμα και αρκετή ασάφεια και στέλνοντας «τελεσίγραφο» ότι η συμφωνία για τις σπάνιες γαίες στην Ουκρανία δεν θα συνοδεύεται από εγγυήσεις ασφαλείας.
Η Ευρώπη προανήγγειλε ότι θα αντιδράσει σθεναρά σε αδικαιολόγητους δασμούς προς το ελεύθερο παγκόσμιο εμπόριο, την ώρα που επιδίδεται στη μεγαλύτερη πρωτοβουλία για την ασφάλειά της από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, προσπαθώντας να απελευθερώσει δισεκατομμύρια για την χρηματοδότηση της άμυνας.
Ο Τραμπ καταφέρθηκε κατά της ΕΕ, όχι των ευρωπαϊκών χωρών, λέγοντας ότι η Ένωση δημιουργήθηκε για να πλήξει τις ΗΠΑ, σε μία σαφή υπενθύμιση ότι, εάν δεν προβεί στις κατάλληλες ενέργειες, θα βρεθεί αντιμέτωπη με δασμούς. Ο ίδιος είπε ότι βλέπει την ΕΕ ως διαφορετική περίπτωση από άλλες, επειδή έχει αποκομίσει πολλαπλά οφέλη από τις ΗΠΑ.
Η νέα απειλή του είναι επιβολή δασμών 25% στην ΕΕ, αφήνοντας ανοικτές όλες τις επιλογές, χωρίς να διευκρινίζει εάν θα επηρεαστούν όλες οι εξαγωγές από την ένωση ή ορισμένα μόνο προϊόντα ή κλάδοι.
«Δημιουργική ασάφεια» Τραμπ για τους δασμούς
Ωστόσο, μερικές από τις απειλές Τραμπ επικαλύπτουν η μία την άλλη. Για παράδειγμα, δεν είναι σαφές εάν η σημερινή απειλή υποδηλώνει ότι οι αμοιβαίοι δασμοί που ανακοίνωσε στις 13 Φεβρουαρίου θα αθροίζονται στο 25% για τις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Ο Τραμπ είπε επίσης ότι σχεδιάζει να επιβάλει δασμούς 25% στις εισαγωγές αυτοκινήτων, φαρμακευτικών προϊόντων και ημιαγωγών το συντομότερο στις 2 Απριλίου.
Αυτό που γίνεται πλέον ξεκάθαρο είναι ότι οι απειλές Τραμπ για επιβολή δασμών συνεχίζουν να αυξάνονται και φαίνεται λιγότερο πιθανό ότι όλα αυτά είναι ένα διαπραγματευτικό τέχνασμα.
«Ο Τραμπ μισεί την ΕΕ», είπε ο Ζεράρ Αρό, πρώην πρεσβευτής της Γαλλίας στις ΗΠΑ, στο X. «Δεν ξέρει ακριβώς τι είναι, αλλά το μισεί», όπως αναφέρει το Al Jazeera. Ο Καρλ Μπιλντ, πρωθυπουργός της Σουηδίας από το 1991 έως το 1994, είπε ότι ο Τραμπ είχε μια «σοβαρά διαστρεβλωμένη» άποψη για την ιστορία της ΕΕ.
Οι χώρες της ΕΕ είναι μεγάλοι εξαγωγείς αυτοκινήτων και συνταγογραφούμενων φαρμάκων στις ΗΠΑ. Η ΕΕ επιβάλει δασμούς 10% στις εισαγωγές αμερικανικών αυτοκινήτων, δηλ. τέσσερις φορές υψηλότερους από τους δασμούς που επιβάλλουν οι ΗΠΑ στα ευρωπαϊκά επιβατικά αυτοκίνητα. Ωστόσο, οι ΗΠΑ επιβάλλουν δασμούς 25% στα φορτηγά που εισάγονται από την ΕΕ.
Ο Τραμπ είπε στους δημοσιογράφους ότι οι ΗΠΑ έχουν εμπορικό έλλειμμα περίπου 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την ΕΕ. Αυτό όμως δεν είναι σωστό, καθώς σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, οι ΗΠΑ είχαν έλλειμμα κοντά στα 200 δισεκατομμύρια δολάρια στο εμπόριο αγαθών πέρυσι με την ΕΕ. Ωστόσο, οι ΗΠΑ έχουν πλεόνασμα περίπου 75 δισεκατομμυρίων δολαρίων στο εμπόριο υπηρεσιών με την ΕΕ.
Σύμφωνα με ανάλυση του Bloomberg, αν η κυβέρνηση Τραμπ επιβάλει δασμούς στις εξαγωγές της ΕΕ, αυτοί θα μπορούσαν να επηρεάσουν εμπορική δραστηριότητα ύψους 28 δισ. ευρώ.
Ασαφείς είναι οι τοποθετήσεις Τραμπ και για τους δασμούς απέναντι σε Καναδά και Μεξικό, καθώς, ενώ διαβεβαίωσε ότι δεν τους καταργεί, είπε ότι θα τεθούν σε ισχύ αλλά με καθυστέρηση ακόμη ενός μηνός, δηλ. στις 2 Απριλίου, καθώς οι ηγέτες των δύο χωρών συμφώνησαν σε ακόμη πιο αυστηρά μέτρα για τον έλεγχο των συνόρων.
Δεν είναι σαφές λοιπόν εάν ο Αμερικανός πρόεδρος εννοούσε ότι έδινε στις χώρες επιπλέον χρόνο ή είχε συνδυάσει τους δασμούς στον Καναδά και το Μεξικό με ένα ξεχωριστό πρόγραμμα, που είναι υπό σχεδιασμό από το υπουργείο Εμπορίου και τον Αντιπρόσωπο Εμπορίου των ΗΠΑ και το οποίο θα επέβαλλε τους λεγόμενους αμοιβαίους δασμούς προς όλες τις χώρες του πλανήτη.
Στο στόχαστρο και η ψηφιακή νομοθεσία της ΕΕ
Μαζί με τους δασμούς διακυβεύεται και η αποφασιστικότητα της ΕΕ να θέσει υπό έλεγχο την ηγεμονία της Silicon Valley, αφού ο Ντόναλντ Τραμπ απείλησε με αντίποινα για τα πρόστιμα που έπληξαν ορισμένες από τις μεγαλύτερες εταιρείες της Αμερικής.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ότι θα απαντήσει με επώδυνους δασμούς μετά από τυχόν δυσανάλογες κυρώσεις στις μεγάλες τεχνολογικές των ΗΠΑ και είπε ότι ο νόμος της ΕΕ για τις ψηφιακές αγορές βρίσκεται στο στόχαστρο του.
Η σκληρή του στάση απειλεί να στριμώξει τη νέα επικεφαλής Ανταγωνισμού της ΕΕ Tερέζα Ριμπέρα, η οποία διακινδύνευσε τη φήμη της υποσχόμενη να ολοκληρώσει τις έρευνες για την Apple και τη Meta Platforms έως τα τέλη Μαρτίου - με πιθανώς μεγάλες ποινές εάν δεν καταφέρουν να κατευνάσουν τις ανησυχίες της.
«Η επιβολή προστίμων θα αναγκάσει τον Τραμπ να δράσει ακόμη πιο σκληρά», είπε η Κέι Τζεμπέλι, ανώτερη διευθύντρια στο Chamber of Progress – εμπορική ένωση των ΗΠΑ που εκπροσωπεί την Amazon.com, τη Meta, την Apple και την Google της Alphabet. «Οποιοδήποτε πρόστιμο θα φαινόταν πιθανώς αδικαιολόγητο στα μάτια της αμερικανικής κυβέρνησης», ανέφερε σε δηλώσεις της στο Bloomberg.
Τι απάντησε η Ευρώπη
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απάντησε στις νέες απειλές Τραμπ διαμηνύοντας πως θα αντιδράσει σθεναρά και άμεσα έναντι των αδικαιολόγητων φραγμών στο ελεύθερο και δίκαιο εμπόριο, ακόμη και όταν οι δασμοί χρησιμοποιούνται για να αμφισβητηθούν νομικές και αμερόληπτες πολιτικές.
Η ΕΕ θα προστατεύει πάντα τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, τους εργαζόμενους και τους καταναλωτές από αδικαιολόγητους δασμούς, ανέφερε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν.
Σε απάντηση στη δήλωση Τραμπ για τη σύσταση της ΕΕ, υπογράμμισε ότι πρόκειται για τη μεγαλύτερη ελεύθερη αγορά στον κόσμο, που έχει ωφελήσει τις ΗΠΑ, μέσω της διευκόλυνσης του εμπορίου, της μείωσης του κόστους για τους εξαγωγείς των ΗΠΑ και της εναρμόνισης των προτύπων και των κανονισμών και στις 27 χώρες μέλη.
«Ως αποτέλεσμα, οι επενδύσεις των ΗΠΑ στην Ευρώπη είναι ιδιαίτερα κερδοφόρες και οι αμερικανικές εταιρείες μπόρεσαν να επενδύσουν και να δημιουργήσουν σημαντικά έσοδα, ακριβώς επειδή η ΕΕ είναι μια μεγάλη, ενοποιημένη αγορά που είναι καλή για τις επιχειρήσεις», σημείωσε. Σημειώνεται ότι το διατλαντικό εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών ανέρχεται σε πάνω από 1,5 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως - τη μεγαλύτερη διμερή εμπορική και επενδυτική σχέση στον κόσμο.
Η Κομισιόν σημείωσε ότι η Ευρώπη τάσσεται υπέρ του διαλόγου, της διαφάνειας και της αμοιβαιότητας και είναι έτοιμη να συνεργαστεί στο πλαίσιο των κανόνων.
Παιχνίδι εντυπώσεων η συμφωνία με Ουκρανία
Πέρα από τις εμπορικές εντάσεις, ο Τραμπ έχει προκαλέσει ανησυχία και για την άρνησή του να δεσμευθεί για την ασφάλεια της Ευρώπης και το μέλλον του ΝΑΤΟ, ειδικά μετά την επαφή του με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και τις φραστικές επιθέσεις στον Ουκρανό Πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Με τον Τραμπ να δεσμεύεται να τερματίσει γρήγορα τον πόλεμο στην Ουκρανία, αξιωματούχοι στο Κίεβο και τις Βρυξέλλες φοβούνται ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ τείνει να συνάψει μια ειρηνευτική συμφωνία που ευνοεί σε μεγάλο βαθμό τη Ρωσία, μεταξύ άλλων αφήνοντας τη Μόσχα να διατηρήσει την ουκρανική γη που κατέλαβε κατά την εισβολή της.
Στο πλαίσιο αυτό είναι και η συμφωνία για τον ορυκτό πλούτο, συμπεριλαμβανομένων σπάνιων γαιών, την οποία θα υπογράψουν ο Τραμπ και ο Ζελένσκι που θα μεταβεί στην Ουάσιγκτον την Παρασκευή. Ο Ζελένσκι χαρακτήρισε τη συμφωνία ως προκαταρκτική και επιμένει ότι επιθυμεί περαιτέρω συμφωνίες που θα περιλαμβάνουν αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας για την αποτροπή νέας ρωσικής επιθετικότητας.
Ωστόσο, ο Τραμπ ξεκαθάρισε ότι οι ΗΠΑ δεν θα παράσχουν εγγυήσεις, υπογραμμίζοντας ότι η ευθύνη θα πρέπει να πέσει στην Ευρώπη, ενώ απέκλεισε την προοπτική να γίνει η Ουκρανία μέλος του ΝΑΤΟ, μία από τις μακροχρόνιες φιλοδοξίες του Ζελένσκι.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας αναφέρθηκε σε ένα κοινό ταμείο όπου θα συνεισφέρει το 50% των εσόδων από φυσικούς πόρους της Ουκρανίας, προσθέτοντας ωστόσο ότι είναι πολύ νωρίς για να γίνει λόγος για χρήματα.
Πάνω σε αυτό υπήρξε μία διελκυστίνδα, με το Λευκό Οίκο να εκδηλώνει αρχικά κάποιες επιφυλάξεις για το κατά πόσον μια συνάντηση με τον Ζελένσκι θα είχε νόημα, δεδομένων των σχολίων Ζελένσκι, ότι η συμφωνία για τα ορυκτά δεν έχει ολοκληρωθεί.
«Εάν ο Ουκρανός ηγέτης λέει ότι η συμφωνία δεν έχει ολοκληρωθεί, δεν βλέπω γιατί μια πρόσκληση θα είχε νόημα», δήλωσε κορυφαίος Αμερικανός αξιωματούχος στο Reuters. Εν συνεχεία όμως ο Τραμπ ανακοίνωσε τη συνάντηση.
Στην πραγματικότητα η συμφωνία μεταξύ Ουκρανίας και ΗΠΑ μοιάζει περισσότερο με ένα βήμα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, καθώς η συμφωνία δεν υπεισέρχεται σε συγκεκριμένες λεπτομέρειες αλλά απλά καθορίζει μια πορεία.
Είναι σαφές ότι ΗΠΑ και Ουκρανία θέλουν δύο πολύ διαφορετικά πράγματα, όπως σημειώνει το CNN. Ο Τραμπ θέλει να πάρει πίσω όσα έδωσε η Αμερική μέσα από τη συμφωνία με τα ορυκτά, ενώ η Ουκρανία χρειάζεται απεγνωσμένα ο Τραμπ και ο Λευκός Οίκος του να είναι στο πλευρό της.
Επίσης για τον Ζελένσκι είναι πολύ σημαντικό να καταφέρει να δει τον Τραμπ πριν εκείνος συναντήσει τον Πούτιν γιατί και εδώ παίζουν ρόλο οι εντυπώσεις.
Στο μεταξύ, οι ΗΠΑ και η Ρωσία ξεκίνησαν συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη για την αποκατάσταση του διπλωματικού προσωπικού στις χώρες τους, όπως ανέφερε η ρωσική κρατική υπηρεσία ειδήσεων Tass, σε μία προσπάθεια του Τραμπ για την αποκατάσταση των χρόνιων τεταμένων σχέσεων.
Αγώνας δρόμου για την άμυνα
Μέσα σε αυτό το σκηνικό και ανεξάρτητα από τις πρωτοβουλίες της ΕΕ, η Γερμανία επιδιώκει να επιταχύνει ένα αμυντικό ταμείο χρηματοδοτούμενο από χρέος ύψους έως και 200 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Κιρ Στάρμερ επισκέπτεται σήμερα Πέμτπη την Ουάσιγκτον, λίγες μέρες μετά τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν σε μια συνδυασμένη προσπάθεια να πείσει τον Τραμπ ότι η Ευρώπη ακολούθησε το παράδειγμά του και έχει πάρει σοβαρά την άμυνα.
Ωστόσο, η Ευρώπη αντιμετωπίζει δύο μεγάλα προβλήματα: η αμυντική της βιομηχανία είναι μικρότερη και απροετοίμαστη για γρήγορο επανεξοπλισμό, ενώ τα αποθέματά της έχουν σχεδόν αδειάσει από την υποστήριξη προς την Ουκρανία. Παρά την αποχώρηση των ΗΠΑ, το μπλοκ έχει δεσμευτεί να συνεχίσει να στηρίζει το Κίεβο και εργάζεται σε ένα σχέδιο για την παροχή περίπου 20 δισεκατομμυρίων ευρώ σε πρόσθετη στρατιωτική υποστήριξη.
Η ενίσχυση όμως των τοπικών κατασκευαστών όπλων όμως κοστίζει χρόνο και χρήμα, και τα δύο είναι ελλιπή. Αυτό το δίλημμα ωθεί την ΕΕ να ψάξει για τυχόν διαθέσιμους πόρους.
Η νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας θα αρχίσει να διαμορφώνεται στην έκτακτη συνάντηση των Ευρωπαίων ηγετών στις 6 Μαρτίου. Στη συνέχεια, μια νέα αμυντική βιομηχανική στρατηγική πρόκειται να παρουσιαστεί στις 19 Μαρτίου από τον Επίτροπο Άμυνας Aντριους Κούμπιλους και την κορυφαία διπλωμάτη Kάγια Κάλλας. Μέχρι τότε, διεξάγονται πυρετωδώς συνομιλίες για την επέκταση των πόρων της ΕΕ.
