Ως «πρώτο βήμα δεδομένων των συνθηκών» και ενόψει του επόμενου προϋπολογισμού της ΕΕ 2028-34, χαρακτηρίζει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ενίσχυση των αμυντικών δαπανών η συνεισηγήτρια για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) μετά το 2027 στην Επιτροπή Προϋπολογισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και μέλος της ομάδας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D) Κάρλα Ταβάρες.
Επισημαίνει παράλληλα ότι η χρήση κονδυλίων της Συνοχής για τις αμυντικές δαπάνες δεν μπορεί να ισχύσει εκ των προτέρων για τον επόμενο προϋπολογισμό παρά μόνο για τον τρέχοντα και σε εθελοντική βάση. «Οι πόροι της Συνοχής διαδραματίζουν ρόλο στην οικονομική και κοινωνική σύγκλιση στην Ένωση. Δεν μπορούμε να καταφεύγουμε σε αυτά κάθε φορά που ξεσπά μια κρίση», δηλώνει στο insider.gr.
Επίσης, η ευρωβουλευτής από την Πορτογαλία υποστηρίζει ότι ο κοινός δανεισμός θα πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί διαθέσιμη επιλογή. «Η Ένωση θα πρέπει να διαθέτει μόνιμη δημοσιονομική ικανότητα. Όταν προκύπτει ανάγκη, πρέπει να μπορούμε να καταφεύγουμε σε αυτήν άμεσα, αντί να δημιουργούμε ένα νέο εργαλείο κάθε φορά που ανακύπτει μια επείγουσα κατάσταση», συμπληρώνει. Και τονίζει ότι ο επόμενος προϋπολογισμός της Ένωσης οφείλει να έχει περισσότερους πόρους. «Δεν μπορούμε να απαιτούμε περισσότερα με τα ίδια χρήματα. Εάν ζητάμε από την ΕΕ να συντονίσει την αντιμετώπιση μιας πανδημίας, να συντονίσει την αμυντική πολιτική, τότε πρέπει να ενισχύσουμε τον προϋπολογισμό της».
Αναλυτικά η συνέντευξη:
Πώς αξιολογείτε την πρόταση της Επιτροπής για την αύξηση της χρηματοδότησης της άμυνας και ποιον πιθανό αντίκτυπο θα μπορούσε να έχει στις αρμοδιότητές σας εντός της Επιτροπής Προϋπολογισμού του Ευρωκοινοβουλίου;
Οι συνθήκες έχουν αλλάξει, η παγκόσμια τάξη πραγμάτων όπως την γνωρίζουμε από την μεταπολεμική περίοδο και ο παγκόσμιος ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών στη διασφάλιση της ειρήνης και της ασφάλειας μεταβάλλεται. Οι ηγέτες ζήτησαν από την Επιτροπή πέρυσι να καταθέσει μια πρόταση για την Άμυνα της Ένωσης.
Αυτή η πρόταση προς το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποτελεί ένα πρώτο βήμα, δεδομένων των συνθηκών. Έπρεπε να είναι εκτός του ΠΔΠ. Το τρέχον ΠΔΠ έχει ήδη υποστεί αναθεώρηση. Το επόμενο ΠΔΠ θα τεθεί σε ισχύ το 2028, επομένως θεωρώ ότι αυτή η πρόταση είναι αναγκαία για την ενδιάμεση περίοδο.
Στις προτάσεις της Επιτροπής, καμία δεν εμπλέκει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στον ρόλο του ως συν-νομοθέτη και αρμόδια αρχή του προϋπολογισμού. Υπάρχουν, δε, ορισμένα σημεία που πρέπει να τονιστούν σε διάφορους τομείς.
Όσον αφορά την προτεινόμενη ευελιξία στα κονδύλια Συνοχής και την πρόταση τροποποίησης των κανόνων ώστε αυτά να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για στρατιωτικά project, παρόλο που κατανοούμε την επείγουσα ανάγκη χρηματοδότησης, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θεωρεί ότι οι πόροι της Συνοχής διαδραματίζουν ρόλο στην οικονομική και κοινωνική σύγκλιση στην Ένωση. Δεν μπορούμε να καταφεύγουμε σε αυτά κάθε φορά που ξεσπά μια κρίση.
Όσον αφορά την ευελιξία των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης, η εξαίρεση των πρόσθετων αμυντικών δαπανών από τους υπολογισμούς του ελλείμματος και του χρέους είναι μια απόφαση στην οποία το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν έχει λόγο. Ομοίως, δεν έχουμε καμία ανάμιξη στην τροποποίηση της εντολής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) ώστε να επιτρέπεται η απευθείας στήριξη της αμυντικής βιομηχανίας μέσω δανείων της, πέρα από έργα διπλής χρήσης. Αυτή είναι επίσης μια απόφαση των κρατών μελών που συμμετέχουν στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΤΕπ.
Αναφορικά με την εναλλακτική χρηματοδότηση μέσω του Άρθρου 122 της Συνθήκης της ΕΕ και την πιθανή χρήση του εργαλείου SURE της πανδημικής περιόδου για την ταχεία έγκριση αμυντικών δανείων χωρίς κοινοβουλευτική έγκριση, όντως πρόκειται για ένα μοντέλο που λειτούργησε σε επείγουσες περιστάσεις. Ωστόσο, το Κοινοβούλιο έχει αποδείξει όπως στην περίπτωση του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF) ότι μπορεί να λειτουργήσει γρήγορα και να ανταποκριθεί στις προκλήσεις.
Επίσης, δίνεται έμφαση στις Στρατηγικές Αμυντικές Επενδύσεις, ώστε οι πόροι να κατευθυνθούν προς την αεράμυνα και την αντιπυραυλική άμυνα, τα drones, το διάστημα, τον κυβερνοχώρο και τις στρατιωτικές εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης.
Ελπίζουμε ότι αυτό το μοντέλο χρηματοδότησης, το οποίο χρησιμοποιεί τον προϋπολογισμό της ΕΕ ως εγγύηση, αλλά δεν εντάσσει το Κοινοβούλιο, ως αρμόδια αρχή του προϋπολογισμού, στη διακυβέρνησή του, δεν θα επαναληφθεί στην επόμενη πρόταση ΠΔΠ.
Όλοι οι εμπλεκόμενοι θεσμικοί φορείς, συμπεριλαμβανομένου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, συμφωνούν ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες της ΕΕ αυξάνονται. Τα κράτη μέλη φαίνεται να διστάζουν να δεσμευτούν για υψηλότερη συνεισφορά ενώ επίσης δεν έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στο Συμβούλιο όσον αφορά στους νέους ίδιους πόρους. Αυτό καθιστά αναπόφευκτη την αναμόρφωση του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ). Προς ποια κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθεί αυτή η αναμόρφωση; Και, ακόμη και σε αυτό το πρώιμο στάδιο της συζήτησης, υπάρχουν «κόκκινες γραμμές» που θα θέλατε να επισημάνετε από την πλευρά σας;
Νομίζω ότι όλοι γνωρίζουμε πως δεν μπορούμε να κάνουμε περισσότερα με τα ίδια χρήματα. Οι αμυντικές επενδύσεις απαιτούν σημαντικά ποσά, επομένως πρέπει να κατανοήσουμε τι θέλουμε να επιτύχουμε μέσω του προϋπολογισμού της ΕΕ στον τομέα της άμυνας.
Ταυτόχρονα, έχουμε πολιτικές που είναι απαραίτητες για μακροπρόθεσμες επενδύσεις στην Ένωση, όπως η Συνοχή και η Γεωργία. Η καινοτομία είναι επίσης ζωτικής σημασίας. Η Ένωση ενδέχεται τώρα να χρειαστεί να αναλάβει μεγαλύτερο ρόλο στον κόσμο, στη διασφάλιση της ειρήνης και της ασφάλειας, στην ηγεσία της παγκόσμιας διακυβέρνησης εν μέσω μίας πολυσχιδούς -βασιζόμενης σε κανόνες- παγκόσμιας τάξης και στην παροχή απαραίτητης αναπτυξιακής βοήθειας σε όσους τη χρειάζονται περισσότερο.
Θέλουμε να εξετάσουμε κάθε δυνατότητα που μας επιτρέπει το ΠΔΠ. Θεωρούμε ότι η προβλεψιμότητα είναι απαραίτητη, αλλά σε έναν επταετή προϋπολογισμό απαιτείται περισσότερη ευελιξία, επομένως προτείνουμε να αναμορφωθεί η ευελιξία με ένα διευρυμένο «Εργαλείο Ευελιξίας».
Οι διαπραγματεύσεις για τους ίδιους πόρους πρέπει να προχωρήσουν. Χρειάζονται νέοι ίδιοι πόροι. Πρέπει να αποπληρώσουμε το NGEU χωρίς να περικόψουμε πολιτικές. Πρέπει να αξιοποιήσουμε όλα τα διαθέσιμα εργαλεία και μέσα.
Κλείνοντας, πρέπει να πω ότι έχουμε σοβαρές επιφυλάξεις σχετικά με ορισμένες από τις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής για ένα εθνικό σχέδιο ανά κράτος μέλος. Τι σημαίνει αυτό; Κανείς δεν ξέρει.
Ωστόσο, ίσως αντί να μιλάμε για κόκκινες γραμμές, ας αφήσουμε ανοιχτή την πόρτα για να διερευνήσουμε όλες τις δυνατότητες. Το ζητούμενο είναι ότι χρειαζόμαστε έναν αποτελεσματικό προϋπολογισμό και είμαστε διατεθειμένοι να εργαστούμε προς αυτήν την κατεύθυνση.
Στο σχέδιο έκθεσής σας, τονίζετε ότι «η ανταγωνιστικότητα πρέπει να γίνεται αντιληπτή όχι μόνο ως οικονομική ανάπτυξη, αλλά και ως κοινωνική, οικονομική και εδαφική συνοχή». Αυτό υποδηλώνει έναν διαγκωνισμό μεταξύ ενός μοντέλου ανάπτυξης παρόμοιου με το Ταμείο Ανάκαμψης (RRF) και του παραδοσιακού μοντέλου πολιτικής συνοχής. Ποια θα πρέπει να είναι η σωστή ισορροπία στο επόμενο ΠΔΠ;
Αυτό που εννοούμε είναι ότι η ανταγωνιστικότητα πρέπει να εξεταστεί σε όλες τις διαστάσεις της. Η ευημερία των ανθρώπων είναι το κλειδί. Δεν μπορούμε να αυξήσουμε τις αποκλίσεις. Η ανταγωνιστικότητα πρέπει να προωθεί τη σύγκλιση προς τα πάνω και να μειώνει τις ανισότητες. Αν σκεφτούμε το μοντέλο του RRF, είχε ένα σημαντικό κοινωνικό στοιχείο και είχε κοινωνικό αντίκτυπο στα κράτη μέλη. Δεν χρειάζεται να είναι το ένα εναντίον του άλλου.
Έχοντας πει αυτό, πρέπει να τονίσω ότι τα διαρθρωτικά ταμεία είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη και τη σύγκλιση των κρατών μελών. Πολλά από τα κράτη-μέλη έπρεπε να επικεντρωθούν στην υλοποίηση των έργων των Εθνικών Σχεδίων Ανάκαμψης (RRPs), καθώς υπάρχει αυστηρό χρονοδιάγραμμα που λήγει τον Αύγουστο του 2026. Αλλά αυτό δεν σημαίνει –όπως κάποιοι ισχυρίζονται– ότι η ανάγκη για πολιτική συνοχής έχει αλλάξει.
Ως εκ τούτου, και επιστρέφοντας και στο πρώτο ερώτημα σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής για την άμυνα, θα μπορούσαμε να αντιληφθούμε το ενδεχόμενο, εάν υπάρχουν αδιάθετα κονδύλια στο τέλος του τρέχοντος ΠΔΠ, να διατεθούν για την υποστήριξη των αμυντικών δαπανών σε εθελοντική βάση. Αλλά σίγουρα δεν μπορούμε να περικόψουμε εκ των προτέρων τα διαρθρωτικά κονδύλια από το επόμενο ΠΔΠ. Αυτό θα ήταν λάθος.
Θα συμφωνούσατε ότι, προκειμένου ο επόμενος προϋπολογισμός της ΕΕ να επιτύχει τους στόχους του, η Ενιαία Αγορά πρέπει να ολοκληρωθεί πλήρως στην πράξη; Αναφέρομαι όχι μόνο στην Τραπεζική Ένωση και την Ένωση Κεφαλαιαγορών, αλλά και στην πολιτική κρατικών ενισχύσεων. Πόσο κρίσιμα είναι αυτά τα στοιχεία για την επιτυχία του επόμενου ΠΔΠ;
Συμφωνώ, η ολοκλήρωση της Ενιαίας Αγοράς είναι απαραίτητο στοιχείο για να επιτύχει το επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) της ΕΕ τους στόχους του και να μεγιστοποιήσει τον αντίκτυπό του. Οι Εκθέσεις Draghi και Letta έχουν ήδη τονίσει ότι η ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης -η οποία παραμένει ημιτελής μετά από πάνω από μια δεκαετία- και της Ένωσης Κεφαλαιαγορών είναι κλειδιά για την εδραίωση μιας "πραγματικής" ενιαίας αγοράς στις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες. Επιπλέον, μια ισχυρή πολιτική για τις κρατικές ενισχύσεις θα διασφαλίσει επίσης το δίκαιο ανταγωνισμό και θα αποτρέψει τις στρεβλώσεις της αγοράς. Αυτά τα στοιχεία ενισχύουν συλλογικά τη χρηματοοικονομική ολοκλήρωση, την οικονομική ανθεκτικότητα και την αποδοτική κατανομή των πόρων, υποστηρίζοντας έτσι την επιτυχία του ΠΔΠ.
Βλέπετε κάποια μορφή κοινού δανεισμού στον επόμενο προϋπολογισμό της ΕΕ, παρόμοια με το μοντέλο του Ταμείου Ανάκαμψης (RRF); Αν ναι, προς ποια κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθεί; Και τι θα προτείνατε όσον αφορά την αποπληρωμή των δανείων του RRF;
Εμείς, στην ομάδα των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D), πιστεύουμε ότι ο κοινός δανεισμός θα πρέπει να είναι διαθέσιμο εργαλείο. Η Ένωση θα πρέπει να διαθέτει μόνιμη δημοσιονομική ικανότητα. Όταν προκύπτει ανάγκη, πρέπει να μπορούμε να καταφεύγουμε σε αυτήν άμεσα, αντί να δημιουργούμε ένα νέο εργαλείο κάθε φορά που ανακύπτει μια επείγουσα κατάσταση. Ήδη έχουμε το NGEU, το SURE και τώρα ένα νέο εργαλείο για την Άμυνα. Εάν υπήρχε ένας πιο μόνιμος μηχανισμός, θα ήταν πολύ πιο αποδοτικός και θα είχε μεγαλύτερο αντίκτυπο. Γι’ αυτό είναι απαραίτητοι οι νέοι ίδιοι πόροι. Σε ό,τι αφορά την αποπληρωμή των δανείων, είναι ευθύνη των κρατών μελών που τα αιτήθηκαν.
Τέλος, δεδομένης της αυξημένης ανάγκης πόρων για τους πρόσθετους στόχους της ΕΕ, πιστεύετε ότι ορισμένες προτεραιότητες—όπως η πράσινη μετάβαση, που ήταν βασική προτεραιότητα και για την Ομάδα των Σοσιαλιστών—ενδέχεται αναπόφευκτα να μπουν σε δεύτερη μοίρα;
Όλοι γνωρίζουμε ότι ο προϋπολογισμός της ΕΕ για επτά χρόνια είναι μικρότερος από τον προϋπολογισμό μιας μεγάλης πρωτεύουσας. Φυσικά, η λειτουργία και οι κανόνες είναι διαφορετικοί. Δεν μιλάμε μόνο για το μέγεθος, αλλά και για τις αρμοδιότητες.
Αυτό που είναι ξεκάθαρο για μένα είναι ότι δεν μπορούμε να απαιτούμε περισσότερα από την Ένωση με τα ίδια χρήματα. Αυτό δεν είναι εφικτό σε έναν εθνικό προϋπολογισμό. Δεν είναι εφικτό ούτε εδώ. Εάν ζητάμε από την ΕΕ να συντονίσει την αντιμετώπιση μιας πανδημίας, να συντονίσει την αμυντική πολιτική, τότε πρέπει να ενισχύσουμε τον προϋπολογισμό της.
Επιπλέον, το Κοινοβούλιο πρέπει να εμπλέκεται πλήρως στις επιλογές της Ένωσης. Αυτό ορίζει η Συνθήκη. Αυτό είναι που θέλουμε.
Τώρα, όσον αφορά τις προτεραιότητές μας, η πράσινη μετάβαση είναι αναπόφευκτη. Το κλίμα και το περιβάλλον εξακολουθούν να είναι από τους βασικούς τομείς στους οποίους οι Ευρωπαίοι θεωρούν ότι η ΕΕ πρέπει να λάβει μέτρα τα επόμενα πέντε χρόνια.
Επομένως, εάν πρόκειται να στηρίξουμε τη βιομηχανία, ας το κάνουμε με τρόπο που να μην βλάπτει το περιβάλλον. Οι πράσινες επενδύσεις μπορούν να είναι ένας οριζόντιος στόχος, και όταν επενδύεις ευρωπαϊκούς πόρους να συμβάλεις στην πράσινη μετάβαση.
