Xαρακτηρίστηκε από κάποιους οικονομολόγους «πρoάγγελος του χάους και της σύγχυσης», λόγω της ασάφειας που έχουν προκαλέσει οι δασμολογικές πολιτικές του. Ο Ντόναλντ Τραμπ απορρίπτει ωστόσο τις ανησυχίες των επιχειρήσεων για έλλειψη σαφήνειας και για θολό τοπίο στο εμπόριο και συνεχίζει ακάθεκτος.
Την ίδια στιγμή ωστόσο φουντώνουν τα σενάρια για ύφεση και έντονη μεταβλητότητα στις αγορές, παρά την ανθεκτικότητα που εξακολουθεί να επιδεικνύει η αμερικανική οικονομίας. Για του λόγου το αληθές, η Wall Street έκλεισε σε «βαθύ κόκκινο» με το δείκτη υψηλής τεχνολογίας να καταγράφει απώλειες άνω του 4%, το bitcoin «βούλιαξε» ενδοσυνεδριακά κάτω από τα 80.000 δολάρια και το πετρέλαιο brent έκανε βουτιά κάτω από τα 70 δολάρια το βαρέλι. Μέσα σε αυτό το ταραχώδες τοπίο, οι επενδυτές αναζήτησαν την ασφάλεια των κρατικών ομολόγων, του γιεν και του ελβετικού φράγκου.
Ο Χόλγκερ Σμίντινγκ, επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank, παρότι ότι δεν βλέπει θέμα ύφεσης, θεωρεί ότι οι κινήσεις Τραμπ δείχνουν πως ο ίδιος δεν έχει ιδέα για τις πιθανές συνέπειες των δασμολογικών πολιτικών του.
«Οι καταναλωτές έχουν χρήματα να ξοδέψουν και πιθανότατα θα έχουν. Η αγορά εργασίας στις ΗΠΑ παραμένει αρκετά σταθερή και με τις τιμές της ενέργειας να πέφτουν λίγο και με δεδομένο ότι θα έρθουν κάποιες φορολογικές περικοπές και απορρύθμιση, δεν νομίζω ότι υπάρχει άμεσος κίνδυνος ύφεσης», δήλωσε στο CNBC ο Σμίντινγκ.
Ωστόσο, αυτό που γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο μακροπρόθεσμα, είναι ότι ο Τραμπ πλήττει την αναπτυξιακή δυναμική των ΗΠΑ, δηλαδή την ανάπτυξη μετά το 2026. Και μην αποκλείοντας υψηλότερες τιμές για τους καταναλωτές των ΗΠΑ, ακόμη και προσωρινά, η Fed δεν έχει λόγο να μειώσει τα επιτόκια λαμβάνοντας υπόψη όλη αυτή την αβεβαιότητα.
Ήδη, στρατηγικοί αναλυτές προειδοποιούν για έντονη μεταβλητότητα το επόμενο διάστημα, ενώ επικεφαλής επιχειρήσεων και οικονομολόγοι εκδηλώνουν ανησυχίες ότι οι δασμοί θα οδηγήσουν σε περαιτέρω πληθωριστικές πιέσεις, με τους καταναλωτές να επωμίζονται το μεγαλύτερο βάρος των υψηλότερων τιμών στα εισαγόμενα αγαθά.
Προειδοποιούν επίσης ότι οι επενδύσεις, οι θέσεις εργασίας και η ανάπτυξη θα μπορούσαν να πληγούν, καθώς οι καταναλωτές σφίγγουν το ζωνάρι και περιμένουν μια περίοδο απρόβλεπτων οικονομικών καταστάσεων και δυνητικού «στασιμοπληθωρισμού» που χαρακτηρίζεται από υψηλό πληθωρισμό και υψηλή ανεργία.
Αυτό θα ασκούσε πίεση στη Fed να διατηρήσει τα επιτόκια σε αναμονή, αντί να τα μειώσει από το τρέχον επίπεδο του 4,25%-4,5%, σε μια προσπάθεια τόνωσης της οικονομίας. Τα χαμηλότερα επιτόκια μπορούν να τροφοδοτήσουν περισσότερες δαπάνες και, με τη σειρά τους, πληθωρισμό.
Ο πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ δήλωσε την Παρασκευή ότι η κεντρική τράπεζα μπορεί να περιμένει να δει πώς θα εξελιχθούν οι επιθετικές πολιτικές του Τραμπ προτού προχωρήσει ξανά στα επιτόκια.
Πώς θα κινηθεί η οικονομία
Πρόσφατα οικονομικά στοιχεία που δείχνουν ότι η καταναλωτική εμπιστοσύνη επλήγη τον Φεβρουάριο θα αποτελέσουν τροφή για σκέψη για την κυβέρνηση Τραμπ. Προβλέψεις της περιφερειακής κεντρικής τράπεζας της Ατλάντα έδειξαν την περασμένη εβδομάδα ότι το ΑΕΠ των ΗΠΑ θα μπορούσε να συρρικνωθεί κατά 2,4% για την περίοδο Ιανουαρίου - Μαρτίου.
Επίσης, τα στοιχεία για τις θέσεις εργασίας της περασμένης εβδομάδας έδειξαν ότι ενώ η αγορά εργασίας των ΗΠΑ εξακολουθεί να επεκτείνεται, διαφαίνονται κάποια σημάδια αδυναμίας.
Ο επικεφαλής οικονομολόγος της TS Lombard των ΗΠΑ, Στίβεν Μπλιτζ, σημείωσε ότι τα τελευταία στοιχεία για τις θέσεις εργασίας μας λένε ότι η οικονομία συνεχίζει να αναπτύσσεται και δεν σηματοδοτούν αυξημένους κινδύνους ύφεσης που δημιουργούνται από τις πολιτικές του Τραμπ.
Ωστόσο, θεωρεί ότι το άθροισμα των ενεργειών του Τραμπ μπορεί ακόμη να υπονομεύσει την οικονομία με οποιονδήποτε τρόπο, συμπεριλαμβανομένης της κατάρρευσης των κεφαλαιουχικών δαπανών. Η βασική του ανησυχία, όπως δήλωσε στο CNBC, έγκειται στην κατάσταση των κεφαλαιαγορών, σε περίπτωση που διακοπεί το εμπόριο και σταματήσουν οι εισροές κεφαλαίου που υποστηρίζουν την οικονομία.
Αναλυτές της JPMorgan σημείωσαν την προηγούμενη εβδομάδα ότι η οικονομία των ΗΠΑ εισέρχεται σε μια άλλη περίοδο αβεβαιότητας δεδομένης της απρόβλεπτης φύσης των δασμών. Οι αναλυτές δήλωσαν ότι παίρνουν «πτωτική» θέση για τις αμερικανικές μετοχές, αναμένοντας ότι οι αγορές θα δουν μεγαλύτερη αστάθεια.
Αν και μια ύφεση στις ΗΠΑ δεν είναι το βασικό σενάριο της τράπεζας, οι αναλυτές της JPMorgan προειδοποίησαν ότι η απροσδιόριστη διάρκεια των δασμών και η πιθανότητα επιτάχυνσης των νέων δασμών στον εμπορικό πόλεμο, σημαίνει ότι οι μετοχές θα αμφισβητηθούν καθώς οι εκτιμήσεις για την αύξηση του ΑΕΠ των ΗΠΑ αναθεωρούνται καθοδικά.
Τα σενάρια για τις αγορές
Τα τελευταία δεδομένα συνιστούν μια απότομη αλλαγή πλεύσης για τις αγορές, όπου η κυρίαρχη κατευθυντήρια δύναμη των τελευταίων ετών ήταν η εκπληκτική ανθεκτικότητα της αμερικανικής οικονομίας, ακόμη και όταν οι ρυθμοί ανάπτυξης στο εξωτερικό επιβραδύνονταν. Η εξέλιξη αυτή κλονίζει την αντίληψη της εξαιρετικότητας της οικονομίας και των αγορών των ΗΠΑ, που κυριαρχεί εδώ και περισσότερο από μία δεκαετία.
Για πρώτη φορά από το 2022, η πλειονότητα των επενδυτών, σε έρευνα της Αμερικανικής Ένωσης Επενδυτών, βλέπει τις αμερικανικές μετοχές να υποχωρούν τους επόμενους έξι μήνες, ενώ μόλις ένα 20% τις βλέπει να αυξάνονται την ίδια περίοδο.
Ο Μάικλ Γουίλσον της Morgan Stanley, μία από τις bearish φωνές έως τα μέσα του 2024, αναμένει ότι ο S&P 500 θα υποχωρήσει 5% στις 5.500 μονάδες στο πρώτο εξάμηνο του έτους, καθώς τα εταιρικά κέρδη έχουν πληγεί από τους δασμούς Τραμπ και τις μικρότερες δημοσιονομικές δαπάνες.
Αντίστοιχα, η JPMorgan Chase & Co. και η RBC Capital Markets έχουν περιορίσει τις θετικές εκτιμήσεις τους για το 2025. Φέτος, ο S&P 500 υποχωρεί 2% και οι επενδυτές διερωτώνται για τις υψηλές αποτιμήσεις των κορυφαίων τεχνολογικών εταιρειών, φοβούμενοι για έκρηξης φούσκας. Από το ρεκόρ που άγγιξε πριν από έναν περίπου μήνα, ο δείκτης υποχωρεί 6,1%.
Υπό αυτές τις συνθήκες, οι επενδυτές στράφηκαν στα βραχυπρόθεσμα αμερικανικά κρατικά ομόλογα, με αποτέλεσμα οι αποδόσεις τους να έχουν καταγράψει απότομη πτώση από τα μέσα Φεβρουαρίου, κάτω από το 4%, καθώς μία επιδείνωση της αμερικανικής οικονομίας θα ανάγκαζε την Φέντεραλ Ριζέρβ να επαναλάβει τις επιτοκιακές μειώσεις της. Ήδη, η αγορά κρατικού χρέους στέλνει μηνύματα για αυξημένους κινδύνους για την αμερικανική οικονομία, με τις απολύσεις των ομοσπονδιακών υπαλλήλων να υπονομεύουν ακόμη περισσότερο τις προοπτικές ανάπτυξης.
Ο Γουίλσον θεωρεί ότι ο S&P 500 θα μπορούσε να βουλιάξει 20% σε ένα σενάριο ύφεσης. «Δεν βρισκόμαστε σε αυτό, όμως τα πράγματα θα μπορούσαν να αλλάξουν ανά πάσα στιγμή», ανέφερε στο Bloomberg ο στρατηγικός αναλυτής.
Τι πιστεύει η ΕΕ για τους δασμούς
Η κυβέρνηση Τραμπ δεν φαίνεται να συμμετέχει σε συνομιλίες για να αποτρέψει την εμπορική σύγκρουση με την ΕΕ, δήλωσε ο Επίτροπος Εμπορίου της ΕΕ, δύο ημέρες προτού οι ΗΠΑ επιβάλουν δασμούς σε όλες τις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου.
Ο Μάρος Σέφκοβιτς είπε σε δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες ότι ταξίδεψε στην Ουάσιγκτον τον περασμένο μήνα με στόχο να ξεκινήσει διάλογο για να αποφύγει «τον περιττό πόνο των μέτρων και των αντίμετρων», σύμφωνα με το Reuters.
Οι δύο πλευρές εντόπισαν ορισμένους τομείς αμοιβαίου οφέλους που πρέπει να επιδιώξουν, είπε ο Σέφκοβιτς. «Αλλά στο τέλος, το ένα χέρι δεν μπορεί να χειροκροτήσει. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεν φαίνεται να δεσμεύεται να κάνει μια συμφωνία», συνέχισε.
Ο Σέφκοβιτς είπε ότι η ΕΕ είναι έτοιμη για εποικοδομητική δέσμευση, ότι κανείς δεν κερδίζει από τους δασμούς και ότι οι εταίροι με ένα διμερές εμπόριο αξίας 1,6 τρισ. ευρώ θα πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεκτικοί.
«Οι πόρτες μας είναι ανοιχτές. Αλλά εάν αυτό δεν φέρει το θετικό αποτέλεσμα, σε αυτήν την περίπτωση θα προστατεύουμε πάντα τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, τους εργαζόμενους και τους καταναλωτές από αδικαιολόγητους δασμούς. Νομίζω ότι ήμασταν πολύ σαφείς σχετικά με αυτό και ξέρω ότι δεν περιμένουν λιγότερα από εμάς».
Φωτό @ AP
