Ένα έγγραφο με όλα τα βασικά χαρακτηριστικά του τιμολογίου, το οποίο θα είναι διατυπωμένο σε απλή και κατανοητή γλώσσα ώστε να μπορούν να γίνουν κατανοητά από τον καταναλωτή, θα πρέπει να παρέχουν οι προμηθευτές ρεύματος στους υποψήφιους πελάτες τους, πριν συνάψουν σύμβαση μαζί τους.
Την ίδια στιγμή, καθώς η «Περίληψη της Σύμβασης» (όπως ονομάζεται) θα έχει τη μορφή εγγράφου, θα πρέπει να γίνεται εγγράφως και η κατάρτιση της σύμβασης, δηλαδή σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή. Επομένως, δεν είναι έγκυρα τα συμβόλαια που έχουν συναφθεί με την προφορικά συναίνεση των καταναλωτών.
Αυτές είναι μερικές από τις προβλέψεις του σχεδίου Απόφασης της Ρυθμιστικής Αρχής (ΡΑΑΕΥ), με σκοπό να θεσπιστεί ένα επικαιροποιημένο (και ολοκληρωμένο) πλαίσιο που θα διέπει τα τιμολόγια ρεύματος. Η Απόφαση έχει τεθεί σε δημόσια διαβούλευση μέχρι τις 28 Απριλίου, περιλαμβάνοντας κανόνες για κάθε πτυχή που αφορά τα τιμολόγια – όπως τη διάρκεια των συμβάσεων, τη φόρμουλα των χρεώσεων τις εκπτώσεις, τις προϋποθέσεις για αλλαγή των όρων της σύμβασης, καθώς και τα στοιχεία που θα πρέπει να περιλαμβάνουν οι εταιρείες, όταν προβάλλουν επικοινωνιακά τα προϊόντα τους.
Προβλέψεις για κάθε «χρώμα» τιμολογίου
Σύμφωνα με τη ΡΑΑΕΥ, η επικαιροποίηση του πλαισίου είναι κατ΄ αρχάς απαραίτητη, ώστε αυτό να εναρμονιστεί με τις προβλέψεις πρόσφατων ευρωπαϊκών οδηγιών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η «Περίληψη της Σύμβασης», η οποία εισήχθη από την Ε.Ε. καθώς πολλοί καταναλωτές δυσκολεύονται να κατανοήσουν τη νομική γλώσσα στην οποία είναι διατυπωμένα τα συμβόλαια, αλλά και για να αποφευχθούν οι… κακοτοπιές που μπορεί να βρίσκονται στα «ψιλά γράμματα».
Παράλληλα, στόχος της Ρυθμιστικής Αρχής είναι να αυξήσει τη διαφάνεια στη λιανική, ώστε να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός προς όφελος των καταναλωτών. Όπως είχε τονίσει χαρακτηριστικά σε πρόσφατο συνέδριο η Ειρήνη Ιακωβίδου, Διευθύντρια Ρύθμισης και Εποπτείας Αγορών Λιανικής και Προστασίας Καταναλωτών της ΡΑΑΕΥ, εντοπίζονται δύο μεγάλα προβλήματα στην αγορά, η ελλιπής ενημέρωση των καταναλωτών και η δυσπιστία.
Οι κανόνες εναρμονίζονται όμως και με τον «χρωματικό κώδικα», ο οποίος έχει εφαρμοστεί στα τιμολόγια ρεύματος από τις αρχές του προηγούμενου έτους. Σε αυτό το πλαίσιο, στο σχέδιο της Απόφασης υπάρχουν ειδικές προβλέψεις για τα μπλε (σταθερά) τιμολόγια, τα πορτοκαλί (δυναμικά), καθώς και τα κίτρινα (κυμαινόμενα ή μεικτά).
Μάλιστα, όσον αφορά τα κίτρινα προϊόντα, γίνεται επίσης εξειδίκευση τόσο για τα προϊόντα με προαναγγελία τιμής (ex-ante), όσο και για τα τιμολόγια στα οποία η τιμή «κλειδώνει» μετά τον μήνα εφαρμογής της χρέωσης (ex-post). Από την άλλη πλευρά, από την Απόφαση απουσιάζουν τα πράσινα τιμολόγια, καθώς πρόκειται για ειδικά προϊόντα, που θεσπίστηκαν με Υπουργική Απόφαση.
Οι προβλέψεις για τα σταθερά τιμολόγια
Στην περίπτωση των μπλε τιμολογίων, η ΡΑΑΕΥ επανεπιβεβαιώνει πως θα πρέπει να έχουν διάρκεια τουλάχιστον 12 μήνες. Τα σταθερά τιμολόγια αποτελούνται από μία πάγια χρέωση (€/μήνα) και μία τιμή προμήθειας (€/kWh). Σημαντικό είναι πως οι χρεώσεις αυτές δεν μπορούν να είναι κλιμακωτές, δηλαδή να μεταβάλλονται βάσει της κατανάλωσης του πελάτη ή οποιασδήποτε άλλης συνθήκης.
Οι εταιρείες μπορούν να προσφέρουν εκπτώσεις, οι οποίες θα είναι σταθερές καθ' όλη τη διάρκεια της σύμβασης. Επίσης, καθ' όλη τη διάρκεια της σύμβασης δεν θα μπορούν οι όροι της να τροποποιηθούν μονομερώς από τους προμηθευτές, ενώ τα μπλε προϊόντα μπορούν να είναι διζωνικά.
Παράλληλα, τα μπλε τιμολόγια μπορούν να περιλαμβάνουν ρήτρες πρόωρης αποχώρησης, οι οποίες όμως θα πρέπει να είναι αναλογικές του κόστους που προκαλεί στον προμηθευτή κάθε μήνα η πρόωρη αποχώρηση του πελάτη από τη σύμβαση. Πρακτικά, αυτό σημαίνει πως όσο πιο κοντά στη λήξη της σύμβασης αποχωρήσει ένας πελάτης, τόσο μικρότερο θα πρέπει να είναι και το «πέναλτι».
Σημαντική όμως είναι πως ο καταναλωτής θα γνωρίζει εκ των προτέρων τι θα συμβεί στην περίπτωση που λήξει η σύμβαση και δεν έχει επιλέξει μέχρι εκείνη τη στιγμή άλλο προϊόν, με τη σχετική πληροφορία να υπάρχει μάλιστα και στην «Περιγραφή της Σύμβασης». Εκεί, θα αναφέρεται αν ο προμηθευτής του θα τον μεταφέρει αυτομάτως είτε σε συγκεκριμένο κυμαινόμενο τιμολόγιο, είτε σε σταθερό τιμολόγιο χωρίς ωστόσο την πρόβλεψη δυνατότητας χρέωσης ρήτρας πρόωρης αποχώρησης.
Οι προτάσεις για τα κυμαινόμενα
Στην περίπτωση των κίτρινων (κυμαινόμενων) τιμολογίων, η ελάχιστη διάρκεια των συμβάσεων προμήθειας κυμαινόμενης τιμολόγησης είναι δώδεκα μήνες από την ημερομηνία υπογραφής τους, χωρίς να υπάρχει ρήτρα πρόωρης αποχώρησης. Επίσης, αν ο καταναλωτής εγκαταλείψει το προϊόν νωρίτερα από το 12μηνο, απαγορεύεται η έμμεση χρέωση ρήτρας πρόωρης αποχώρησης ή οποιουδήποτε άλλου τέλους που σχετίζεται με αυτήν, όπως ενδεικτικώς η χρέωση στον καταναλωτή του κόστους των δώρων προσέλκυσης αυτού, ή η μη παροχή εκπτώσεων (συμπεριλαμβανομένων και των εκπτώσεων συνέπειας).
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εκπτώσεις (αν προσφέρονται) θα πρέπει να είναι σταθερές καθ΄όλη τη διάρκεια της σύμβασης, εκτός εάν αλλάζουν προς όφελος του καταναλωτή. Επομένως, μόνη περίπτωση να αλλάξουν στην πορεία είναι αν μειώνουν την τελική τιμή του πελάτη.
Επίσης, οι όροι της σύμβασης θα μπορούν να αλλάξουν μονομερώς από τις εταιρείες αποκλειστικά για σπουδαίο λόγο (π.χ. ενεργειακή κρίση, εμπόλεμη κατάσταση) και μόνον αφότου οι προμηθευτές ενημερώσει νωρίτερα τη Ρυθμιστική Αρχή, η οποία θα αξιολογήσει την κρισιμότητα του λόγου. Μάλιστα, θα μπορεί να μην εγκρίνει την τροποποίηση.
Κλιμακωτές χρεώσεις
Ακόμη πάντως και σε αυτή την περίπτωση, οι όροι δεν θα μπορούν να αλλάξουν πριν από τους 6 πρώτους μήνες της σύμβασης και αυτό μόνο με την ενημέρωση του πελάτη δύο μήνες νωρίτερα - ώστε ο καταναλωτής να έχει επαρκή χρόνο να σταθμίσει τα νέα δεδομένα. Και πάλι εκτός από τις υπόλοιπες πληροφορίες, στην «Περίληψη της Σύμβασης», θα αναφέρεται το προϊόν στο οποίο θα μεταφερθεί ο πελάτης αυτόματα, αν δεν επιλέξει άλλο προϊόν μέχρι τη λήξη της σύμβασης.
Τα κυμαινόμενα τιμολόγια μπορούν να είναι και διζωνικά. Παράλληλα, στο πλαίσιο της κυμαινόμενης τιμολόγησης, θα μπορεί η τιμή να μεταβάλλεται βάσει της κατανάλωσης του πελάτη, μόνο στην περίπτωση κατά την οποία υπάρχει εγκατεστημένος έξυπνος μετρητής (ευφυές σύστημα μέτρησης).
Ο λόγος είναι ότι μόνο αν ο πελάτης μπορεί να παρακολουθεί την κατανάλωσή του (κάτι που δεν γίνεται με τους αναλογικούς μετρητές), θα μπορεί να επωφεληθεί από τον σχεδιασμό και τα χαρακτηριστικά του τιμολογίου.
Η «αρχιτεκτονική» των μεικτών τιμολογίων
Και αυτά με κίτρινο «χρώμα», τα μεικτά τιμολόγια έχουν ένα σταθερό σκέλος στην τιμή προμήθειας. Για παράδειγμα, μπορεί να σταθερή χρέωση για κάποιους μήνες (λιγότερο από 12μηνο) και μετά κυμαινόμενη, ή να έχουν σταθερή χρέωση μέχρι ένα όριο κατανάλωσης και για τις υπόλοιπες κιλοβατώρες κυμαινόμενη επιβάρυνση.
Επίσης, στην κατηγορία αυτή ανήκουν και προϊόντα με «πακέτα» κατανάλωσης, που χρεώνουν μια συνολική τιμή ανά βαθμίδα κατανάλωσης (π.χ. 7,5 ευρώ για 100 κιλοβατώρες, 14 ευρώ για τις επόμενες 200 κιλοβατώρες κ.ο.κ.)
Σύμφωνα με τη ΡΑΑΕΥ, μόνο προϊόντα της πρώτης περίπτωσης μπορούν να προσφερθούν σε καταναλωτές με συμβατικό (αναλογικό μετρητή). Για τις δύο άλλες περιπτώσει, θα πρέπει να υπάρχει εγκατεστημένος έξυπνος μετρητής (ευφυές σύστημα μέτρησης), προκειμένου ο πελάτης να μπορεί να παρακολουθεί την κατανάλωσή του και να επωφελείται από τον σχεδιασμό του τιμολογίου. Όσον αφορά τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά (εκπτώσεις, αλλαγή των όρων, ρήτρα πρόωρης αποχώρησης) θα ισχύουν όσα προβλέπονται και για τα κυμαινόμενα προϊόντα (επίσης κίτρινου «χρώματος»).
Δυναμικά προϊόντα
Τα δυναμικά (πορτοκαλί) τιμολόγια προορίζονται αποκλειστικά για καταναλωτές με «έξυπνο» μετρητή, με τις τιμές τους να μεταβάλλονται ανά ώρα, «ακολουθώντας» της διακυμάνσεις της χονδρεμπορικής αγοράς. Η ελάχιστη διάρκεια των συμβάσεων προμήθειας δυναμικής τιμολόγησης είναι δώδεκα μήνες, χωρίς να χρεώνεται άμεσα ή έμμεσα ρήτρα πρόωρης αποχώρησης.
Και πάλι οι προμηθευτές μπορούν να προσφέρουν εκπτώσεις, οι οποίες είναι σταθερές καθ΄όλη τη διάρκεια της σύμβασης. Στην περίπτωση παροχής έκπτωσης συνέπειας, αυτή αποδίδεται και στον τελικό λογαριασμό του πελάτη.
Οι όροι των συμβάσεων προμήθειας δυναμικής τιμολόγησης δεν τροποποιούνται μονομερώς από τους προμηθευτές.
Οι διαφημίσεις των προμηθευτών
Όσον αφορά την επικοινωνιακή προβολή των προϊόντων από τους παρόχους, η Ρυθμιστική Αρχή προβλέπει πως θα πρέπει να παρουσιάζονται μεταξύ άλλων το «χρώμα» του τιμολογίου, το πάγιο και η τιμή προμήθειας. Αν η τιμή προμήθειας είναι κυμαινόμενη, θα πρέπει να γίνεται ειδική αναφορά πως η χρέωση διαμορφώνεται κάθε μήνα βάση συγκεκριμένου μεγέθους της αγοράς.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, απαγορεύεται η αναφορά μόνο στο σταθερό σκέλος της τιμής προμήθειας, χωρίς παράλληλη αναφορά και στο κυμαινόμενο τμήμα της. Επίσης, σε περίπτωση που η τιμή αφορά στην τιμή μετά από έκπτωση με προϋπόθεση (π.χ. τιμή μετά από εφαρμογή έκπτωσης συνέπειας) θα πρέπει να αναφέρεται προφορικά και γραπτώς ότι η τελική τιμή προκύπτει μετά την εφαρμογή έκπτωσης με προϋπόθεση.
