Ροή
Με αλματώδεις ρυθμούς ανάπτυξης τρέχει η «βιομηχανία» των λαθραίων προϊόντων καπνού στην Ελλάδα τα χρόνια της κρίσης, με αποτέλεσμα ένα στα πέντε πακέτα τσιγάρα που κυκλοφορούν στην αγορά να είναι παράνομο. Γεγονός που δημιουργεί ανεπανόρθωτα προβλήματα στα κρατικά έσοδα, την οικονομία, αλλά και τη δημόσια υγεία.
Όπως τονίστηκε κατά τη διάρκεια ειδικού συνεδρίου για την αντιμετώπιση της διαφθοράς στον κλάδο του καπνού την Τρίτη, οι οχτώ αυξήσεις στον ειδικό φόρο κατανάλωσης μέσα σε εννέα χρόνια όχι μόνο δεν κατάφεραν να αυξήσουν τα κρατικά έσοδα αλλά δημιούργησαν ένα ισχυρό δίκτυο εισαγωγής-διακίνησης και πώλησης παράνομων τσιγάρων.
Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο γενικός διευθυντής του ΣΕΒ κ. Άκης Σκέρτσος: τα κυκλώματα λαθρεμπόρων από εκεί που ήταν «ένα μικρό περιθωριακό κομμάτι» πλέον είναι «κυρίαρχο κομμάτι της αγοράς».
Σύμφωνα με τον ίδιο, η αύξηση των κυκλωμάτων λαθρεμπορίας προκαλεί τεράστια απώλεια κρατικών εσόδων, αλλά ανυπολόγιστες είναι και οι έμμεσες επιπτώσεις. Βάσει των υπολογισμών του ΣΕΒ το λαθρεμπόριο τσιγάρων μπορεί να προκαλέσει και την απώλεια 60.000 θέσεων εργασίας, εκ των οποίων οι 30.000 αφορούν αγρότες και εργάτες γης, οι 5.000 είναι θέσεις στην μεταποίηση και οι υπόλοιπες 25.000 στο λιανεμπόριο. Χαρακτηριστικό είναι ότι σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο κ. Γιάννης Κουράσης, γενικός γραμματέας της ΓΣΕΒΕΕ, μέσα σε μια δεκαετία έχουν κλείσει περίπου τα μισά σημεία πώλησης καπνού στην χώρα.
«Βόμβα» για τη δημόσια υγεία
Εκτός, όμως, από τις οικονομικές επιπτώσεις, το λαθρεμπόριο τσιγάρων προκαλεί μεγάλα προβλήματα και στην υγεία. Και αυτό διότι, όπως εξήγησε, μιλώντας στο ίδιο συνέδριο, ο Βασίλης Μελενεκλής, πρόεδρος της οργάνωσης καπνοπαραγωγών, τα προϊόντα καπνού που διακινούνται στην ελληνική αγορά είναι τριών ειδών: πρώτον, τα τσιγάρα που φεύγουν αφορολόγητα και επανέρχονται στη χώρα μας παράνομα. Δεύτερον, τα τσιγάρα που φτιάχνονται με κακής ποιότητας καπνό σε άλλες χώρες και πακετάρονται ως απομιμήσεις. Και τρίτον, ο χύμα κομμένος καπνός.
Οι δύο τελευταίες κατηγορίες είναι και οι πιο επικίνδυνες. Σύμφωνα με τα όσα είπε ο ειδικός γραμματέας του ΣΔΟΕ Σταύρος Θωμαδάκης τα τσιγάρα - «μαϊμού» που προέρχονται κυρίως από Κίνα, Βιετνάμ και Μέση Ανατολή παρασκευάζονται από πολύς κακής ποιότητας καπνό με μεγάλη συγκέντρωση βαρέων μετάλλων και παρουσιάζουν υπέρβαση των νόμιμων τιμών τόσο της νικοτίνης όσο και του διοξειδίου του άνθρακα.
Μηδενικοί οι έλεγχοι
Πέρα από την υπερφορολόγηση που σπρώχνει τους καταναλωτές στον λαθραίο καπνό, το λαθρεμπόριο ανθίζει και λόγω της έλλειψης ελέγχων τόσο στα σημεία εισόδου (τελωνεία) όσο και στα σημεία διακίνησης που συχνά εντοπίζονται σε πολυσύχναστους δρόμους των μεγάλων πόλεων της χώρας. Όπως τόνισε ο κ. Κουράσης, η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα της Ευρωζώνης που δεν διαθέτει μηχανήματα ελέγχου με ακτίνες Χ στα τελωνεία της και έτσι προτιμάται από τους λαθρέμπορους.
Η συνταγή της λύσης
Λύση στην άνοδο του λαθρεμπορίου μπορεί να φέρει μόνο η μείωση της φορολογίας και η αύξηση των ελέγχων, σύμφωνα με τον Λόρενς Χάτλερ, γενικό διευθυντή της Alvarez & Marsal η οποία πραγματοποίησε μια μεγάλη έρευνα για το λαθρεμπόριο καπνού παγκοσμίως, μελετώντας 28 χώρες και 46 πολιτείες των ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τον κ. Χάτλερ διεθνώς παρατηρείται πως το λαθρεμπόριο «ανθεί» όταν αυξάνεται η φορολόγηση και ταυτόχρονα μειώνεται και το διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών. Υπό αυτήν την έννοια, η Ελλάδα την τελευταία δεκαετία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Ο ίδιος δήλωσε πως για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα θα πρέπει να δουλέψουν μαζί όλα τα εμπλεκόμενα μέρη (καπνοπαραγωγοί, βιομηχανίες, πωλητές, κράτος), να μειωθεί η φορολογία και ένα μικρό κομμάτι των εσόδων από τους φόρους να πάει στην βελτίωση της αντιμετώπισης του φαινομένου με την αγορά νέων μηχανημάτων και την στελέχωση των αρμόδιων υπηρεσιών.
