Κρίσιμα για την παραπέρα πορεία της τουρκικής οικονομίας θα είναι το αποτέλεσμα του β΄γύρου των προεδρικών εκλογών.
Και αυτό οι δύο διεκδικητές της προεδρίας, από τη μεριά ο νυν πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, και από την άλλη ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου πρεσβεύουν διαφορετικές οικονομικές πολιτικές: Ο μεν Ερντογάν εκφράζει μία ιδιότυπη πολιτική, τη λεγόμενη «Erdonomics» (πχ αρνείται να αυξήσει τα επιτόκια για να αναχαιτίσει τον πληθωρισμό), ενώ ο Κιλιτσντάρογλου θεωρείται πως εκφράζει την «οικονομική ορθοδοξία».
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Εκλογές Τουρκία: Το μετέωρο βήμα του Κιλιτσντάρογλου
Σε σχέση με το ενδεχόμενο της επανεκλογής του Ερντογάν, οι επενδυτές φαίνεται να πιστεύουν ολοένα και λιγότερο ότι - σε αυτήν την περίπτωση- είναι ακόμη δυνατή η επίτευξη αξιόλογων οικονομικών αποδόσεων, σύμφωνα με την Handelsblatt.
Συγκεκριμένα, οι εμπειρογνώμονες αναμένουν βραδύτερη ανάπτυξη της τουρκικής οικονομίας εάν ο νυν πρόεδρος κερδίσει τις επαναληπτικές εκλογές της επόμενης Κυριακής.
Πριν τον α' γύρο των προεδρικών εκλογών (σ.σ. 14 Μαΐου), πολλοί παρατηρητές ανέμεναν μια πολιτική αλλαγή. Αλλά μετά τον α' γύρο της ψηφοφορίας, ο Ερντογάν προηγούνταν σχεδόν κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες και στη συνέχεια έλαβε περαιτέρω υποστήριξη από αποτυχημένους υποψηφίους, με συνέπεια πλέον να φαίνεται ο νυν πρόεδρος να έχει περισσότερες πιθανότητες να επανεκλεγεί.
Από την άλλη μεριά, ο Κιλιτσντάρογλου προσπαθεί να αντιδράσει σε αυτό. Συμφώνησε με το ακροδεξιό κόμμα Zafer Partisi να επιστρέψει «όλους τους πρόσφυγες και τους λαθρομετανάστες» εντός ενός έτους, αν κερδίσει. Σε αντάλλαγμα, το κόμμα τον υποστηρίζει τώρα.
Οι παρατηρητές, ωστόσο, αμφιβάλλουν ότι η απότομη αλλαγή στρατηγικής του διεκδικητή του Ερντογάν θα προσελκύσει τις μάζες. «Κάθε άλλο παρά ενθουσιασμένος είμαι», δήλωσε στη Handelsblatt υψηλόβαθμο μέλος της συμμαχίας της αντιπολίτευσης.
Υπό αυτούς τους όρους, αναφέρει το ίδιο δημοσίευμα, υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι ο Ερντογάν θα επανεκλεγεί - και ότι η συχνά άσκοπη οικονομική πολιτική του θα συνεχιστεί. Ο Ερντογάν πιστεύει ότι τα χαμηλά βασικά επιτόκια μειώνουν τον πληθωρισμό. Η επικρατούσα επιστημονική άποψη πρεσβεύει ακριβώς το αντίθετο.
Ο Ερντογάν δεν θέλει να επιβαρύνει τους πολίτες με υψηλότερα επιτόκια, αλλά οι επενδυτές δεν έχουν καλή γνώμη για τις πολιτικές του.
Ο σημαντικότερος χρηματιστηριακός δείκτης, ο BIST 100, έχει χάσει 6% από τον πρώτο γύρο των εκλογών και έως και 20% από την αρχή του έτους.
Παρόλο που η συναλλαγματική ισοτιμία της λίρας στηρίζεται επί του παρόντος τεχνητά από την κυβερνητική παρέμβαση, εξακολουθεί να βρίσκεται σε αρνητική πορεία. Από την αρχή του έτους έχει χάσει 7% έναντι του ευρώ.
Βραχυπρόθεσμες επιτυχίες
Το οικονομικό πείραμα του Ερντογάν δεν έχει αποτύχει πλήρως. Παρά τις υψηλές αυξήσεις των τιμών, η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε καλό δρόμο επί του παρόντος. Αλλά σταδιακά γίνεται σαφές πόσο μεγάλη μπορεί να είναι η ζημιά της «Erdonomics» μακροπρόθεσμα.
Η βιομηχανική παραγωγή, για παράδειγμα, παρουσιάζει πτωτική τάση και οι αναλυτές του τουρκικού ομίλου Oyak γράφουν: «Οι αδύναμες εξαγωγικές επιδόσεις φαίνεται ότι θα συνεχίσουν αυτή την τάση στο μέλλον».
Τα χαμηλότερα επιτόκια στην Ευρώπη και την Αμερική θα βοηθούσαν, αλλά δεν είναι ορατά προς το παρόν. Σημαντικά εξαγωγικά αγαθά όπως τα βασικά μέταλλα, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα χημικά πωλούνται όλο και λιγότερο στο εξωτερικό, εξηγούν οι ειδικοί της Oyak. Η παραγωγή σε αυτούς τους τομείς συρρικνώθηκε έως και 18% τον Μάρτιο σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Ταυτόχρονα, η Τουρκία κατέχει όλο και λιγότερο συνάλλαγμα. Τα καθαρά αποθέματα της τουρκικής κεντρικής τράπεζας μειώθηκαν σε μείον 200 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ την εβδομάδα μετά τον πρώτο γύρο των εκλογών. Σύμφωνα με αναλυτές, είχε πουλήσει δεκάδες τόνους χρυσού στις χρηματαγορές τις εβδομάδες πριν από τις εκλογές για να αντισταθμίσει την πτώση της ισοτιμίας της λίρας.
Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού, ήταν ήδη περίπου 15 τόνοι τον Μάρτιο. Το πρακτορείο Bloomberg αναφέρει ότι μέσα σε επτά εβδομάδες τα αποθέματα είχαν μειωθεί ακόμη και κατά 9%. Αυτό θα αντιστοιχούσε σε μια πώληση 50 τόνων.
«Η τουρκική λίρα είναι πιθανό να αντιμετωπίσει έναν ταραχώδη μήνα», κατέληξαν οι αναλυτές της Commerzbank σε πρόσφατη εκτίμησή τους. Εάν ο Ερντογάν καταψηφιστεί, «το πείραμα της μη συμβατικής νομισματικής πολιτικής της Τουρκίας» θα έχει τελειώσει, όπως και το προεδρικό σύστημα. «Για τη λίρα, αυτό θα ήταν ένα θετικό σενάριο, διότι μια κυβέρνηση όσων μέχρι τώρα είναι στην αντιπολίτευση θα αποκαθιστούσε αμέσως την ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας και θα επέτρεπε υψηλότερα επιτόκια», εκτιμούν οι αναλυτές.
Αρκετοί αναλυτές αναμένουν ότι η λίρα θα αποδυναμωθεί περαιτέρω έναντι του ευρώ και του δολαρίου, εάν ο Ερντογάν κερδίσει τις επαναληπτικές εκλογές, όπως αναμένεται.
Ο Ερντογάν θα πρέπει τότε να επιλέξει μεταξύ της οικονομικής ορθοδοξίας και του status quo, λέει ο Μοχάμεντ Έλμι, ανώτερος διαχειριστής χαρτοφυλακίου για τις αναδυόμενες αγορές στην Federated Hermes. Τα περιθώρια ελιγμών του έχουν στενέψει με ένα έλλειμμα ρεκόρ στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ύψους 5,7% του ΑΕΠ και μια κακή δημοσιονομική κατάσταση.
Η Τουρκία βασίζεται στην εξωτερική χρηματοδότηση για να καλύψει τις χρηματοδοτικές της ανάγκες, είπε. «Αλλά η αγορά θα παραμείνει επιφυλακτική και με τα βασικά επιτόκια τόσο υψηλά, θα είναι δύσκολο να βρεθεί νέα χρηματοδότηση». Παρόλο που η λίρα αναμένεται να εξασθενήσει περαιτέρω και οι πιέσεις να αυξηθούν στο εγγύς μέλλον, ο Έλμι βλέπει ότι ο Ερντογάν είναι πραγματιστής και «η αγορά μπορεί τελικά να τον αναγκάσει να το κάνει».
Συμβουλεύει να παρακολουθεί στενά τους διορισμούς του Ερντογάν σε καίριες οικονομικές και χρηματοπιστωτικές θέσεις. «Οι φιλικοί προς την αγορά διορισμοί θα μπορούσαν να είναι ένα σημάδι ότι η πολιτική κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση».
