Η νυν πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Γερμανίδα Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υποψήφια του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ), μίλησε από θέση ισχύος, με δεδομένη τη συνέχεια του ρόλου της εφόσον εξασφαλίσει εκ νέου την προεδρία, ο Νικολά Σμιτ από τους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές παρουσίασε ένα δυναμικό κοινωνικό προφίλ, ο Ιταλός Σάντρο Γκότζι από τους Φιλελεύθερους (Renew Europe) εμφανίστηκε πιο «επιθετικός» και αρκετά άνετος, με έμφαση στις αλλαγές και στις μεταρρυθμίσεις, ενώ η Γερμανίδα Τέρι Ρέντκε από το κόμμα των Πρασίνων και ο Αυστριακός Βάλτερ Μπάιερ από την Ευρωπαϊκή Αριστερά εμφανίστηκαν πιο μετριοπαθείς με έμφαση στην Πράσινη Συμφωνία και στις κοινωνικές πολιτικές.
Το debate των υποψηφίων για την Προεδρία της Επιτροπής που διοργανώθηκε από την Ευρωπαϊκή Ραδιοτηλεοπτική Ένωση (EBU) εξελίχθηκε σε έναν συνοπτικό απολογισμό των θέσεων των επικεφαλής των ευρωομάδων στο χρόνο που είχαν διαθέσιμο (κάτω των 2ωρών). Ίσως το βασικότερο πολιτικό του διακύβευμα να ήταν πόσο κοντά -ή πόσο μακριά- βρίσκονται οι ευρωομάδες από το ECR της Τζόρτζια Μελόνι αλλά και δυνάμεις ακόμα δεξιότερα. Αυτός άλλωστε είναι παράγοντας που μεταξύ άλλων καθορίζει τις μετεκλογικές συμμαχίες που θα αναπτυχθούν.
Το debate είχε βασικά θέματα συζήτησης την οικονομία, την άμυνα/ασφάλεια, την κλιματική αλλαγή, τη δημοκρατία, τη μετανάστευση, την καινοτομία/τεχνολογία. Αυτό που γίνεται αντιληπτό είναι ότι οι προκλήσεις που θα κληθούν να αντιμετωπίσουν οι νέοι αξιωματούχοι της ΕΕ είναι μεγαλύτερες από κάθε άλλη φορά, με μεγάλο «αγκάθι» την άμυνα και την κλιματική αλλαγή, μαζί με τους τρόπους χρηματοδότησής τους.
Όπως ανέφερε και το insider, η Ούρσουλα Φον Ντερ Λέιεν παραμένει απόλυτο -αλλά όχι και ακλόνητο- φαβορί για την Προεδρία της Επιτροπής με πιθανότερο σενάριο ότι θα πάρει το «πράσινο φως» από το Ευρωκοινοβούλιο το φθινόπωρο, όχι από την πρώτη ακρόαση του Ιουλίου, κάτι που είχε συμβεί και με τον Μπαρόζο. Με δεδομένο ότι η ιστορία έχει δείξει ότι «ξέμπαρκες» ψήφοι του ECR (Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές) ή και ανεξάρτητων μελών του Κοινοβουλίου είναι πολύτιμες στην εξασφάλιση της πλειοψηφίας, η ίδια καλείται να διατηρήσει δύσκολες και συχνά ετερόκλητες ισορροπίες. Να εξασφαλίσει ψήφους δεξιότερα του ΕΛΚ, χωρίς να προκαλέσει δομικά προβλήματα τόσο εσωτερικά στο Λαϊκό Κόμμα όσο και στη συμμαχία της με τους Ευρωσοσιαλιστές και τις φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις εντός του Κοινοβουλίου. Σε περίπτωση έκπληξης, η Ρομπέρτα Μετσόλα είναι κατάλληλα τοποθετημένη για να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία, αν και πιθανότερο σενάριο είναι να διατηρήσει τη θέση της προέδρου του Κοινοβουλίου.
Οι «κόκκινες γραμμές»
Όλοι ανέφεραν ότι θέλουν μία ισχυρή Ευρώπη, που νοιάζεται για τον πολίτη και την ευημερία του, όμως για τον κάθε υποψήφιο αυτό ενέχει διαφορετική χροιά και διαφορετικά μέσα, όπως επίσης διαφορετικές είναι και οι «κόκκινες γραμμές» της κάθε ομάδας όσον αφορά στις συνεργασίες. Αίσθηση προκάλεσε η τοποθέτηση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ότι δεν αποκλείει συνεργασία με το ιταλικό κόμμα της Τζόρτζια Μελόνι που ανήκει στο ακροδεξιό ECR στο οποίο πρόσκεινται και το Ισπανικό Vox, το γαλλικό Reconquete του Ερίκ Ζεμούρ και το πολωνικό κόμμα PiS. Το ECR απουσίαζε από το ντιμπέιτ, όπως και το ID (Ταυτότητα και Δημοκρατία) στο οποίο ανήκει το γαλλικό κόμμα Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λεπέν, η ιταλική Λέγκα του Σαλβίνι, το ολλανδικό PVV του Βίλντερς και το γερμανικό AfD.
Ενώ οι τρεις κόκκινες γραμμές του ΕΛΚ για να συνεργαστεί με κάποιο κόμμα είναι να τάσσεται υπέρ της Ευρώπης, υπέρ της Ουκρανίας και κατά του Πούτιν και υπέρ του κράτους δικαίου, η απερχόμενη πρόεδρος της Κομισιόν χαρακτήρισε την Μελόνι φιλοευρωπαία, γεγονός που υπογραμμίζει τις έντονες ζυμώσεις και συσχετισμούς δυνάμεων που γίνονται αυτή τη στιγμή για το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ο Σμιτ είπε ότι υπάρχουν κόκκινες γραμμές στους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές για τη στήριξη στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ενώ ο Γκότζι δήλωσε αδυναμία κατανόησης του ανοίγματος της φον ντερ Λάιεν σε Τζόρτζια Μελόνι ή στο ακροδεξιό VOX της Ισπανίας.
Οικονομικές πολιτικές
Σε επίπεδο οικονομίας, στόχος του Σμιτ είναι η μείωση της φτώχειας κατά 50 εκατ. άτομα, η δημιουργία κινήτρων και οι ευκαιρίες στην εργασία, ενώ μεγάλη σημασία έχουν και οι επενδύσεις στο ανθρώπινο δυναμικό ώστε να αποκτήσει δεξιότητες. Η Ρέντκε είπε ότι θα πρέπει να σπάσει η λεγόμενη αντίφαση μεταξύ κλίματος και οικονομίας και στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να προωθηθούν οι δυνατότητες που υπάρχουν στην πράσινη οικονομία, θα πρέπει να υλοποιηθεί η Πράσινη Συμφωνία με δημιουργία περισσότερων πράσινων θέσεων εργασίας και πράσινη βιομηχανία. Το μεγαλύτερο λάθος, κατά την Ρέντκε, είναι να επανέλθουμε στη λιτότητα, υπογραμμίζοντας την ανάγκη γίνουν επενδύσεις σε κοινές υποδομές και να στηριχθούν οι εταιρείες στον πράσινο μετασχηματισμό. Ο Μπάιερ απέδωσε την φτώχεια στην αύξηση των τιμών στέγης και ενοικίων και ζήτησε να βάλει η Κομισιόν ένα πλαφόν σε αυτά, απαγορεύοντας τις εξώσεις.
Αναφορικά με τη διεύρυνση, ο Γκότζι τη συνέδεσε με την εμβάθυνση και τις μεταρρυθμίσεις, την αύξηση του κοινοτικού προυπολογσμού για τη συνοχή και την κοινή αγροτική πολιτική, ενώ ο Μπάιερ είπε ότι θα πρέπει να λειτουργήσει προς όφελος των εργαζομένων με σεβασμό στη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ο Σμιτ θέλει να βελτιωθεί η καθημερινή ζωή των Ευρωπαίων πολιτικών και για να γίνει αυτό χρειάζονται αξιοπρεπείς μισθοί, καλές δουλειές, ισότητα για τις γυναίκες και αποτελεσματικές κοινωνικές υπηρεσίες.
Άμυνα και ασφάλεια - Μεταναστευτικό
Ως προς την άμυνα και την ασφάλεια, όλοι οι υποψήφιο προέταξαν την υποστήριξη της Ουκρανίας και έδωσαν έμφαση και στα δύο, με την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να αναφέρεται στην πρόταση του Έλληνα και του Πολωνού πρωθυπουργού για ασπίδα ευρωάμυνας, στο πλαίσιο του σχεδιασμού των project που θα χρηματοδοτηθούν. Ο Γκότζι είπε ότι δεν νοείται περισσότερη ασφάλεια χωρίς παιδεία και πολιτισμό, γι΄αυτό τόνισε ότι "για κάθε ευρώ άμυνας άλλο ένα για την εκπαίδευση" και ζήτησε να επενδυθούν 100 δισ.ευρώ για να ενισχυθεί η άμυνα με ευρωομόλογα. Η Ράιντκε πρότεινε Ταμείο για αμυντικές δαπάνες, κοινές προσπάθειες και συνεργασίες, ενώ ζήτησε να σταματήσει η ομοφωνία στο Συμβούλιο για τα θέματα αυτά. Ο Μπάιερ εμφανίστηκε πιο καυστικός λέγοντας ότι η Ευρώπη ξοδεύει περισσότερα από την Ουκρανία για την άμυνα, την ώρα που απουσιάζει η όποια αναφορά στη Μ. Ανατολή και στη γενοκτονία που κάνει το Ισραήλ στους Παλαιστινίους.
Αναφερόμενη στο Σύμφωνο Μετανάστευσης, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν το υπερθεμάτισε και τόνισε ότι 3,7 εκατομμύρια μετανάστες εισήλθαν νόμιμα στην αγορά εργασίας από το 1 εκατομμύριο αιτήσεις ασύλου υπογραμμίζοντας ότι «εμείς αποφασιζουμε ποιος θα ερχεται, όχι οι διακινητέ». Ο Σμιτ τόνισε ότι υποστηρίζει το Σύμφωνο Μετανάστευσης αλλά χρειάζεται βελτίωση και ο Γκότζι «επιτέθηκε» στους Ιταλούς και Γάλλους Σοσιαλιστές που ψήφισαν κατά του Συμφώνου, αλλά όταν κινδυνεύουν η ΕΕ σπεύδει να τους σώσει. Η Ρέντκε έκανε λόγο για ένα σύστημα ασύλου ανθεκτικό, πολιτικές που να προσαρμόζονται και στις ανθρωπιστικές επιταγές αλλά και να είναι εφαρμόσιες.
Υπόλοιπα ζητήματα
Στο κλίμα και περιβάλλον, οι υποψήφιοι είπαν μεν ότι μπορούν να εφαρμοστούν οι στόχοι χωρίς να πληγεί η ανάπτυξη, όμως χρειάζεται διάλογος με τους εταίρους για να έχουν όλοι όφελος, αναδιανομή των επιδοτήσεων και μεταρρύθμιση της ΚΑΠ. Η Ράιντκε ζήτησε μία πιο αυστηρή Πράσινη Συμφωνία και κάλεσε την ΕΕ να ξεκινήσει από τα μικρά, όπως τοποθέτηση μικρών φωτοβολταϊκών στα μπαλκόνια, ώστε τα νοικοκυριά να παράγουν μόνα τους την ενέργεια που καταναλώνουν.
Η προστασία του κράτους δικαίου έτυχε ευρείας υποστήριξης από όλους τους υποψηφίους, με τον Γκότζι να ζητά υπερεθνικές λίστες για απευθείας ψήφιση προέδρου της Κομισιόν στις επόμενες Ευρωεκλογές. Ο Μπάιερ είναι ότι θέμα είναι τι κάνεις όχι ότι τι λες και δεν θα πρέπει να ενσωματώσουμε στη συζήτηση τα θέματα της ακροδεξιάς.
Τέλος, στην καινοτομία και τεχνολογία, ο Σμιτ είπε ότι η τεχνολογική πρόοδος συνδυάζεται και με την κοινωνική, κάλεσε να γίνουν περισσότερες επενδύσεις, να προσελκυστούν ταλέντα και να ενθαρρυνθούν οι νεοφυείς επιχειρήσεις. Το θέμα δεν είναι η ρύθμιση αλλά η χρηματοδότηση, γι΄αυτό και είναι, όπως είπε, αναγκαία η ένωση των κεφαλαιαγορών.
Ποιος θα πάρει τι
Τα διακυβεύματα είναι μεγάλα και σίγουρα θα δοθεί μάχη για το ποιος θα πάρει τι, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το Politico, το οποίο δίδει ιδιαίτερη έμφαση στο πανίσχυρο χαρτοφυλάκιο του Εμπορίου που θα επιβλέπει τον επικείμενο εμπορικό πόλεμο ΕΕ - Κίνας, όπως και στο αντίστοιχο του Ανταγωνισμού με την αστυνόμευση και την παρακολούθησητων αμερικανικών τεχνολογικών κολοσσών. Στο επίκεντρο και το νέο χαρτοφυλάκιο της Άμυνας που θα δημιουργηθεί στην επόμενη θητεία της Κομισιόν, που το «καλοβλέπει» η Πολωνία.
Την τελευταία φορά, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ζήτησε από κάθε χώρα να προτείνει δύο υποψηφίους, έναν άνδρα και μια γυναίκα. Εάν επιστρέψει για δεύτερη θητεία, που είναι πολύ πιθανό, τότε μπορούμε να περιμένουμε κάτι αντίστοιχο.
