Νέα έργα και υποδομές για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας στα νησιά αναμένεται να υλοποιηθούν μέσω του νεοσύστατου Ταμείου Απανθρακοποίησης των Νησιών, το οποίο θα αξιοποιήσει πόρους για το πρασίνισμα των νησιών με υποδομές για ΑΠΕ και εξηλεκτρισμό που θα επεκτείνεται και στη ναυτιλία και θα διευρύνει την πρωτοβουλία GR-eco Islands. Μέσω του Ταμείου Απανθρακοποίησης των Νησιών διατίθενται στην Ελλάδα, προς δημοπράτηση, 25 εκατ. δικαιώματα εκπομπών CO2 από το σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών αερίων θερμοκηπίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν για την απανθρακοποίηση των ενεργειακών συστημάτων των ελληνικών νησιών.
Οι καταρχήν διαθέσιμοι πόροι του νέου αυτού Ταμείου, στο βασικό σενάριο τιμής των δικαιωμάτων εκπομπών, διαμορφώνονται στα 1,6 δισ. ευρώ, ενώ συνολικά το Ταμείο εκτιμάται πως θα κινητοποιήσει επενδύσεις ύψους 3,8 δισ. ευρώ για το χρονικό διάστημα 2025 - 2032. Εφόσον, μάλιστα, ληφθούν υπόψη οι προβλέψεις για την αύξηση της τιμής των δικαιωμάτων, τα επόμενα 2 χρόνια, όταν και θα δημοπρατηθούν τα δικαιώματα εκπομπών της χώρας μας, στα ποσά αυτά μπορούν να προστεθούν έως και 1,5 δισ. ευρώ επιχορηγήσεων και 3,5 δισ. ευρώ συνολικών επενδύσεων επιπλέον, αντιστοίχως.
Η απρόσκοπτη πρόσβαση των κατοίκων σε ασφαλές πόσιμο νερό αλλά και η διασφάλιση επαρκούς ποσότητας για την κάλυψη άλλων αναγκών (καλλιεργητικές κλπ) φαίνεται ότι αποτελεί βασικό πυλώνα των έργων που θα υλοποιηθούν συνδυαστικά με πόρους του Ταμείου και των ιδιωτών. Στο επίκεντρο τίθενται έργα αντιμετώπισης της λειψυδρίας τα οποία χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα για την παραγωγή ενέργειας.
Κατά την εκδήλωση υπογραφής της τριμερούς σύμβασης για το Ταμείο Απανθρακοποίησης των Νησιών μεταξύ Ελλάδας, Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων την Πέμπτη στη Νάξο, ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης επεσήμανε ότι «αντιμετωπίζουμε με πολύ φροντίδα τα ζητήματα προσαρμογής στην κλιματική κρίση από τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης δοκιμάζεται όλη η Ελλάδα. Δοκιμάζονται τα νησιά, πρωτίστως ως προς τη διαθεσιμότητα νερού και για αυτό χάρηκα και πάρα πολύ που ο δήμαρχος της Νάξου μου είπε ότι εκπονεί ένα σχέδιο διαχείρισης νερού που αφορά το νησί και αντίστοιχα σχέδια χρειαζόμαστε σε όλα τα νησιά. Και το πρόβλημα προφανώς θα λυθεί συνδυαστικά από ταμιευτήρες εκεί που χρειάζονται». Ενδεικτικό είναι μάλιστα ότι ο πρωθυπουργός δεσμεύθηκε να ξεκινήσουν τα έργα ώστε να ολοκληρωθεί το φράγμα του Τσικαλαριού, ένα έργο που παραμένει ημιτελές εδώ και χρόνια.
Ειδικότερα, αναφερόμενος στη λειψυδρία, ο κ. Μητσοτάκης επεσήμανε ότι θα ολοκληρωθούν τόσο το φράγμα όσο και τα δίκτυα άρδευσης. «Δεν γίνεται να έχουμε στη Νάξο εδώ ένα φράγμα το οποίο είναι ημιτελές τόσα χρόνια. Είναι δέσμευσή μου το φράγμα αυτό επιτέλους να ολοκληρωθεί και να προκηρυχθούν και οι μελέτες, ώστε να έχουμε τα σχετικά δίκτυα άρδευσης. Δυστυχώς, αντίστοιχες περιπτώσεις έχουμε σε όλη τη χώρα. Αφαλατώσεις, επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων εκεί που αυτό κρίνεται επιστημονικά -και γίνεται αυτό κατά κόρον- απαραίτητο, μέτρα αντλησιοταμίευσης, μικρές δεξαμενές που μπορούν να χρησιμοποιούνται ως μπαταρίες για παραγωγή ενέργειας. Όλα αυτά είναι συνδυαστικά έργα τα οποία πρέπει να γίνουν στα νησιά μας», σημείωσε ο κ. Μητσοτάκης.
Στο ίδιο πλαίσιο, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης, ανέφερε ότι «το θεμελιώδες ερώτημα που τίθεται και θα τίθεται τα επόμενα χρόνια στα νησιά ειδικά είναι πως οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης οι οποίες καλύπτονται από πολιτικές προσαρμογής μπορούν να προβλεφθούν και να αντιμετωπιστούν μια που όλες οι προσπάθειες μας για τη μείωση των αερίων του θερμοκηπίου θα αρχίσουν να λειτουργούν μετά από 30 χρόνια. Μέχρι να μειωθούν οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης θα έχουμε μπροστά μας αυτή τη μεγάλη πίεση των κλιματικών φαινομένων. Είδαμε στη Βαλένθια τι συνέβη, στα νησιά δεν το βλέπουμε με τον ίδιο δραματικό τρόπο (με την έννοια των πλημμυρών) αλλά βλέπουμε τα φαινόμενα της κλιματικής κρίσης όσον αφορά στο νερό το οποίο είναι το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν και θα αντιμετωπίσουν πολύ περισσότερο τα νησιά. Ένας τρόπος για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα του νερού είναι να έχουμε άφθονη και φθηνή ενέργεια. Και αυτό εδώ το ταμείο μας διευκολύνει να έχουμε άφθονη και φθηνή ενέργεια. Η στρατηγική αυτή έχει ένα ευρύτερο όραμα. Να πετύχουμε για πρώτη φορά από το 19ο αιώνα και μετά εθνική ενεργειακή ανεξαρτησία. Αυτό το ταμείο θα βοηθήσει στην ανταγωνιστικότητα της χώρας και των νησιών (θα αποκτήσουν άφθονη και φθηνή ενέργεια έχοντας πρόσβαση σε ενέργεια μέσω ηλεκτρικών διασυνδέσεων και χάρη στις δικές τους δυνάμεις. Αυτή η πορεία που θα έχουμε προς το μέλλον μέσω του ταμείου θα δώσει στα νησιά το πράσινο σήμα, το οποίο στην περίπτωση του τουριστικού προϊόντος έχει τεράστια αξία. Θα είναι από τις ελάχιστες περιοχές στον κόσμο που θα έχουν αυτό το πλεονέκτημα». Παράλληλα, υπογράμμισε ότι οι μεγάλες διασυνδέσεις είναι κλειδί για τη βασική ενεργειακή μετάβαση στα νησιά όπως και οι ΑΠΕ και τα λιμάνια που θα καταστούν πιο πράσινα μέσω των ηλεκτρικών φορτιστών αλλά και μεικτά έργα τα οποία θα είναι μικρά φράγματα, αντλησιοταμίευση (και ενδεχομένως αφαλάτωση) και θα λειτουργούν και για την προσφορά ηλεκτρικού αλλά να βοηθά και στην ύδρευση.
Η υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κυρία Αλεξάνδρα Σδούκου αναφέρθηκε στο παράδειγμα των GR-Eco Islands σημειώνοντας ότι τα νησιά και η εξεύρεση βιώσιμων λύσεων απέναντι στις προκλήσεις, που συνδέονται με την νησιωτικότητα, αποτελούν βασική προτεραιότητα του ΥΠΕΝ κατά την τελευταία πενταετία. «Πρωτοβουλίες και έργα όπως η ταχεία πρόοδος των ηλεκτρικών διασυνδέσεων με τις Κυκλάδες, τις Σποράδες και την Κρήτη, το Πρόγραμμα GR-Eco Islands και τα "πράσινα" νησιά που υλοποιήσαμε πιλοτικά (Αστυπάλαια, Χάλκη, Τήλος, Άη Στράτης και σύντομα και ο Πόρος) αποτελούν απτό έργο για τα νησιά και τους νησιώτες, δίνοντας ώθηση για περαιτέρω περιφερειακή ανάπτυξη και αποκέντρωση. Αυτή η προσπάθεια διευρύνεται σε όλα τα νησιά της χώρας με την υπογραφή της σημερινής συμφωνίας. Μια πολύ σημαντική συμφωνία, που αναγνωρίζει την ιδιαιτερότητα της Ελλάδας, ως μια κατεξοχήν νησιωτική χώρα και επανατοποθετεί τα ελληνικά νησιά στον παγκόσμιο χάρτη με μια νέα, πιο σύγχρονη ταυτότητα», ανέφερε σχετικά.
