Θετικές είναι ως επί το πλείστον οι πρώτες αντιδράσεις φορέων της αγοράς στο masterplan της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ("Fit for 55"), για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής το οποίο περιέχει δέσμη προτάσεων μέσω των οποίων οι ενωσιακές πολιτικές για το κλίμα, την ενέργεια, τη χρήση γης, τις μεταφορές και τη φορολογία θα προσαρμοστούν κατάλληλα ώστε να επιτευχθεί μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030.
Οι προτάσεις που παρουσιάστηκαν την Τετάρτη συνδυάζουν την εφαρμογή της εμπορίας εκπομπών σε νέους τομείς και αυστηροποίηση του υφιστάμενου συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ, την αύξηση της χρήσης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την υψηλότερη ενεργειακή απόδοση, την ταχύτερη ανάπτυξη μέσων μεταφοράς χαμηλών εκπομπών, καθώς και των υποδομών και των καυσίμων για τη στήριξή τους, την ευθυγράμμιση των φορολογικών πολιτικών με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, μέτρα για την πρόληψη της διαρροής άνθρακα και εργαλεία για τη διατήρηση και την ανάπτυξη των φυσικών καταβοθρών άνθρακα.
Φορείς της ευρωπαϊκής αγοράς από τους κλάδους του εμπορίου, της αεροπλοΐας, της ενέργειας, της παροχής υπηρεσιών αλλά και οικολογικές οργανώσεις ασπάζονται την φιλοδοξία της ΕΕ για μείωση των εκπομπών αλλά τονίζουν ότι η επιτυχία του εγχειρήματος ισορροπεί σε λεπτές γραμμές οι οποίες χωρίζουν το δυνητικό περιβαλλοντικό όφελος από το δυσβάσταχτο οικονομικό κόστος για κάποιες οικονομίες και την προστασία του περιβάλλοντος από την ανορθόδοξη χρήση φυσικών των πόρων.
Στο μέτωπο του εμπορίου, εκπρόσωποι από τους κλάδους του λιανικού και χονδρικού εμπορίου ζητούν να βρεθεί μια "χρυσή τομή" όσον αφορά στον Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα. Σε δήλωσή του αναφορικά με την ανακοίνωση του πακέτου Fit for 55, ο Γενικός Διευθυντής της EuroCommerce (η οποία εκπροσωπεί έξι εκατομμύρια εταιρείες από τους κλάδους του χονδρικού και λιανικού εμπορίου από 31 χώρες), Christian Verschueren, ανέφερε ότι: Οι κλάδοι του λιανικού και χονδρικού εμπορείου σε ολόκληρη την Ευρώπη εργάζονται ήδη σκληρά για να συμβάλουν στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Οι αλυσίδες εφοδιασμού της Ευρώπης είναι πολύπλοκες και έχουν παγκόσμια εμβέλεια και η μείωση των εκπομπών CO2 πρέπει να είναι μια διεθνής προσπάθεια. Το πακέτο Fit for 55 είναι σημαντικό για την ενίσχυση του ηγετικού ρόλου της ΕΕ στην παγκόσμια συνεργασία για την επίτευξη των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού. Εμείς μαζί με άλλους τομείς θα επιδιώξουμε να διασφαλιστεί ότι ο σχεδιασμός του Μηχανισμού Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM) και η τελική του εφαρμογή μπορούν να θεωρηθούν από τους εμπορικούς μας εταίρους αναλογικοί, δίκαιοι και συμβατοί με τις δεσμεύσεις του ΠΟΕ. Είμαστε πρόθυμοι να συνεργαστούμε με την Επιτροπή για να επιτύχουμε αυτήν την ισορροπία και να αποφύγουμε νέα πεδία διαφωνιών στο παγκόσμιο εμπόριο, το οποίο μόλις τώρα αρχίζει να ανακάμπτουν μετά από την πανδημία και από πολιτικές προστατευτισμού που υιοθετήθηκαν από ορισμένους από τους σημαντικότερους παγκόσμιους παράγοντες.
Η Γενική Γραμματέας του Ευρωπαϊκού Κέντρου Εργοδοτών και Επιχειρήσεων Κοινής Ωφέλειας (SGI Europe), Valeria Ronzitti, σχολιάζοντας τις νομοθετικές ρυθμίσεις της ΕΕ υπογραμμίζει ότι πρέπει να εξισορροπηθούν οι επιπτώσεις από τις πολιτικές τιμολόγησης του άνθρακα αναφέροντας ότι:
«Οι πάροχοι και οι εργοδότες υπηρεσιών κοινής ωφέλειας είναι πολύ δεσμευμένοι να υποστηρίξουν τη μετάβαση της ΕΕ σε ένα μοντέλο ουδέτερο ως προς τον άνθρακα. Ωστόσο, αυτή η μετάβαση πρέπει να ισορροπήσει τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές διαστάσεις. Η ΕΕ λειτουργεί με ΥΚΩ, συμπεριλαμβανομένων τοπικών επιχειρήσεων δημόσιων υπηρεσιών και ημιδημόσιων που είναι ζωτικής σημασίας στοιχεία του κοινωνικοοικονομικού μας μοντέλου. Η μετάβαση πρέπει να προσφέρει ποιοτική απασχόληση στους εργαζομένους και να παρέχει χρηματοδοτικά κίνητρα και λύσεις στους πολίτες για την ανακαίνιση των σπιτιών τους και μια αγορά χωρίς άνθρακα. Για το σκοπό αυτό, χαιρετίζουμε ιδιαίτερα το προτεινόμενο Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα, το οποίο δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην άμβλυνση των κοινωνικών επιπτώσεων για τις πιο ευάλωτες ομάδες προτείνοντας νέες επενδυτικές λύσεις σε όσους επηρεάζονται από τις πολιτικές τιμολόγησης του άνθρακα». Ακόμη, αναφερόμενη στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ETS) επισημαίνει ότι: Στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας της ΕΕ και των ανανεωμένων φιλοδοξιών της ΕΕ για τον άνθρακα, πρέπει να διασφαλιστούν η συνοχή και οι ίσοι όροι ανταγωνισμού για όλες τις τεχνολογίες, με σαφήνεια και συνέπεια στην πορεία κλιματικής ουδετερότητας το 2050. Η προτεινόμενη επέκταση του ETS στις μεταφορές και τα κτίρια, θα πρέπει να υποστηρίξουν τον καθορισμό μιας αποτελεσματικής τιμολόγησης άνθρακα και να στείλουν ένα σήμα στους παράγοντες της αγοράς για να επιτρέψουν την απανθρακοποίηση».
Από την πλευρά της αεροπλοΐας, ο Σύνδεσμος Ευρωπαϊκών Εταιρειών και Συνδικάτων (Europeans for Fair Competition- E4FC) θέτει θέμα ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής αεροπλοΐας σε σχέση με την παγκόσμια αγορά. Όπως σημειώνει, «το πακέτο "Fit for 55", αλλά απαιτεί μια ανταγωνιστική και βιώσιμη αεροπορική βιομηχανία σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο οργανισμός αναμένει επίσης ότι η ΕΕ θα διασφαλίσει ότι τα μέτρα που λαμβάνονται σε σχέση με την παγκόσμια κλιματική πρόκληση αξιολογούνται προσεκτικά έτσι ώστε αυτά να μην δημιουργούν δυσμενείς επιπτώσεις σε σχέση με άλλες σημαντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η αεροπορική βιομηχανία της ΕΕ.
Ως εκ τούτου, η E4FC καλεί τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να διασφαλίσουν ότι οι νέες πρωτοβουλίες περιέχουν στοιχεία που εμποδίζουν τα ανταγωνιστικά μειονεκτήματα για τις ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες και τους υπαλλήλους τους τόσο στην εσωτερική αγορά της ΕΕ όσο και έναντι των αεροπορικών εταιρειών τρίτων χωρών και αποφεύγονται ακούσιες περιβαλλοντικές συνέπειες».
Όπως είναι γνωστό, στα προτεινόμενα μέτρα, η οδηγία για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα θέσει αυξημένο στόχο για την παραγωγή του 40 % της ενέργειάς μας από ανανεώσιμες πηγές έως το 2030. Ο κλάδος των ΑΠΕ καλωσόρισε τον αναθεωρημένο προς τα επάνω στόχο ο οποίος όπως εκτιμούν οι φορείς της αγοράς θα δημιουργήσει χώρο για νέες επενδύσεις, νέες θέσεις εργασίας ενώ θα συντελέσει στην «αποσυμφόρηση» της βιομηχανίας από τα ορυκτά καύσιμα.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος της WindEurope, Giles Dickson, μετά από την ανακοίνωση των μέτρων δήλωσε ότι: «Το πακέτο Fit for 55 στέλνει ένα σαφές μήνυμα στους καταναλωτές και τους επενδυτές. Η ΕΕ επιθυμεί μια σημαντική επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως το 2030, με σχεδόν διπλάσια νέα αιολική ενέργεια . Και η ΕΕ θέλει να επιταχύνει την ηλεκτροδότηση εκείνων των τομέων που μέχρι τώρα βασίστηκαν στα ορυκτά καύσιμα. Αυτό είναι καλό για το κλίμα. Και καλό για την οικονομία. Το πακέτο Fit for 55 σημαίνει σημαντικές νέες επενδύσεις. Είναι ένα πακέτο για θέσεις εργασίας και ανάπτυξη. Θα επιφέρει πρόσθετη ζήτηση από τη βιομηχανία και άλλους μεγάλους καταναλωτές ενέργειας που θέλουν να προμηθεύονται απευθείας ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι εταιρείες έντασης ενέργειας χτυπούν την πόρτα μας θέλοντας να τους βοηθήσουμε να αποσυμφορηθούν. Και αυτή η τάση θα ακολουθήσει μόνο ανοδική πορεία».
Aπό την άλλη, σε επίπεδο ΜΚΟ, η BirdLife International βλέπει «κενά» στον αναθεωρημένο στόχο για τις ΑΠΕ σημειώνοντας ότι επί του παρόντος, η ΕΕ αντλεί περίπου το 60% της ενέργειας της από την καύση βιομάζας ή καυσίμων που προέρχονται από βιομάζα, το 18% από αυτό με καύση δασικού ξύλου και περίπου το 40% προέρχεται από πραγματική ανανεώσιμη, φιλική προς το περιβάλλον ενέργεια, όπως είναι η αιολική και η ηλιακή ενέργεια.
«Η πρόταση για την αναθεώρηση της Οδηγίας για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (RED) θα ενθαρρύνει την περαιτέρω αύξηση της καύσης δέντρων καθώς θα συνεχίσει να την θεωρεί φιλική προς το κλίμα και βιώσιμη πηγή ενέργειας. Όμως, η καύση ξύλου εκπέμπει ακόμη περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από την καύση ορυκτών καυσίμων, ανεξάρτητα από το από πού προέρχεται. Η πρόταση της Επιτροπής για το αναθεωρημένο RED συνεχίζει εσφαλμένα να υπολογίζει την καύση των δέντρων για την παραγωγή ενέργειας ως καύσιμα μηδενικών εκπομπών, δεν κάνει τίποτα για να σταματήσει η καύση πρώτων υλών βιοενέργειας που προκαλούν περισσότερο κακό παρά καλό για το κλίμα, όπως η δασική βιομάζα, εξαιρεί τα πρωτογενή δάση από τη λίστα των πηγών προμήθειας τα οποία ωστόσο αντιπροσωπεύουν μόνο το 3% των δασών της ΕΕ, αφήνοντας το υπόλοιπο 97% ακόμη διαθέσιμο προς εκμετάλλευση, δεν μειώνει την ποσότητα του ξύλου που καίγεται ή την ατμοσφαιρική ρύπανση που απελευθερώνει, δεν περιλαμβάνει επιπλέον περιορισμούς στη χρήση τροφίμων και ζωοτροφών για βιοκαύσιμα και βιοαέριο. Αυτά τα βιοκαύσιμα συνδέονται με την εντατική γεωργική παραγωγή στην Ευρώπη και την αποψίλωση των δασών στο εξωτερικό», αναφέρει σχετικά.
Αναλύοντας περαιτέρω επισημαίνει ότι η ζήτηση για δασική βιομάζα αυξάνει την πίεση υλοτομίας στα δάση της ΕΕ που έχουν ήδη αξιοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό. Οι χώρες της ΕΕ έχουν εκτιμήσει ότι το 79% των πολύτιμων δασικών οικοτόπων απειλούνται από δασικές δραστηριότητες. Εκτός από αυτό, οι καταβόθρες άνθρακα των δασών μειώνονται και αναμένεται να μειωθούν κατά ένα τρίτο έως το 2030.
«Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Frans Timmermans υποσχέθηκε να διασφαλίσει ότι η βιοενέργεια «δεν θα προκαλέσει περισσότερο κακό από το καλό που κάνει» . Ωστόσο, μετά από έντονες πιέσεις πίεσης από σουηδικά και φινλανδικά λόμπι εντατικής δασοκομίας, η Επιτροπή υποχώρησε», αναφέρει ο οργανισμός.
Σημειώνεται ότι πριν από λίγο καιρό περισσότεροι από 500 επιστήμονες απέστειλαν στην ΕΕ επιστολή προειδοποιώντας ότι η καύση ξύλου θα αυξήσει την υπερθέρμανση για ένα διάστημα το οποίο μπορεί να κυμαίνεται από δεκαετίες έως και αιώνες. Αυτό ισχύει ακόμη και όταν το ξύλο αντικαθιστά τον άνθρακα, το πετρέλαιο ή το φυσικό αέριο.
Η προτεινόμενη δέσμη μέτρων της ΕΕ θα αποτελέσει αντικείμενο εντατικών και περίπλοκων διαπραγματεύσεων στα νομοθετικά όργανα της ΕΕ -το Συμβούλιο της ΕΕ που εκπροσωπεί τις εθνικές κυβερνήσεις, και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο - μέχρι και το 2022.
