Ο ναυτιλιακός κλάδος έχει μπει σε έναν ρυθμό όσον αφορά στις κοινοποιήσεις αναφορών δημοσιότητας με τις εταιρείες να εστιάζουν σε συνισταμένες που αφορούν στο περιβαλλοντικό κριτήριο (Ε) αλλά εξακολουθεί να στερείται προτύπων που θα επιτρέπουν πιο αξιόπιστες αξιολογήσεις και γνωστοποιήσεις σε πιο ευρεία κλίμακα. Σε παγκόσμιο επίπεδο οι ναυτιλιακές δεν φιγουράρουν ακόμη στις θέσεις με τις υψηλότερες βαθμολογίες, ωστόσο αρχίζουν να εναρμονίζονται με τα πρότυπα που θέτει ο ΙΜΟ και τις απαιτήσεις για ενσωμάτωση κριτηρίων ESG. Στην Ελλάδα, από την άλλη, λόγω της ηγετικής θέσης της χώρας στον κλάδο, η ναυτιλιακή βιομηχανία παρουσιάζει έντονη αναπτυξιακή δυναμική όσον αφορά στα κριτήρια ESG αλλά, για την ώρα, "χάσκει" σε θέματα διαφάνειας.
Τι συμβαίνει σε παγκόσμιο επίπεδο
Οι διεθνείς επιχειρήσεις τείνουν να εξοικειώνονται όλο και περισσότερο με την κοινοποίηση αναφορών δημοσιότητας με το ναυτιλιακό τομέα να ακολουθεί "το ρεύμα" αλλά να μην βρίσκεται ακόμη στην κορυφή των αξιολογήσεων. Ενδεικτικό είναι ότι φέτος, ο διεθνής οργανισμός Carbon Disclosure Project (CDP) συνέλλεξε στοιχεία από 13.000 και πλέον επιχειρήσεις οι οποίες αντιπροσωπεύουν πάνω από το 64% της παγκόσμιας κεφαλαιοποίησης της αγοράς και αυτός ο αριθμός είναι κατά 35% αυξημένος σε σχέση πέρυσι και κατά 141% μεγαλύτερος από ό,τι όταν υπογράφηκε η Συμφωνία του Παρισιού το 2015.
Ωστόσο, για το 2021, μόνο δύο από τις 200 εταιρείες που πέτυχαν βαθμολογία Α, η οποία είναι και η υψηλότερη, ανήκουν στο ναυτιλιακό κλάδο. Πρόκειται για τις (ιαπωνικών συμφερόντων) Kawasaki Kisen Kaisha (K Line) και Nippon Yusen Kaisha Line (NYK Line) ενώ, από την άλλη, μερικά επιφανή ονόματα της παγκόσμιας ναυτιλιακής βιομηχανίας πήραν τη χαμηλότερη βαθμολογία από D έως F, οι οποίες αποδίδονται σε όσους δεν ανταποκρίνονται στο αίτημα τoy CDP για παροχή στοιχείων.
Η πιο αργή ενσωμάτωση των κριτηρίων από την πλευρά των ναυτιλιακών οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι ο κλάδος στερείται συγκεκριμένων προτύπων και στοιχείων. Μιλώντας πρόσφατα σε παγκόσμιο συνέδριο, ο Roberto Coustas, Διευθύνων Σύμβουλος της ναυτιλιακής εταιρείας DeepSea, σημείωσε ότι «οι λύσεις δεν θα προέλθουν απλώς από τη συλλογή μεγάλων όγκων δεδομένων. Πρέπει στη συνέχεια να αποφασίσουμε τι είναι χρήσιμο». Πρότεινε ότι για αρχή, οι εταιρείες θα πρέπει να επικεντρωθούν στα δεδομένα που χρειάζονται για τη δημιουργία αξίας ενώ οι πλοιοκτήτες και οι διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων θα πρέπει να ξεκινήσουν με μικρότερα σύνολα δεδομένων και να τα χρησιμοποιήσουν για να κάνουν δοκιμές. Αναφερόμενος συγκεκριμένα στον κλάδο της ναυτιλίας, σημείωσε ότι για να δημιουργηθεί κάποια συνέπεια, αναμένεται ότι αρχικά, οι μετρήσεις ESG που απαιτούνται μπορεί να είναι σχετικά απλές ως αρχική βάση για τις πρώτες συγκρίσεις.
Παρά τα απογοητευτικά, εν μέρει, στοιχεία που συνέλεξε ο CDP, o χρηματοοικονομικός κλάδος εργάζεται με ταχύτερους ρυθμούς για την ενσωμάτωση των στόχων ΙΜΟ για το 2050, και εξετάζει προσεκτικά τη συμβολή του χαρτοφυλακίου του στο κλίμα (και στο στόχο για μηδενικές εκπομπές) και τη βιωσιμότητα.
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα
Πιο ενθαρρυντικά είναι ωστόσο τα στοιχεία που αφορούν στην ενσωμάτωση των κριτηρίων ESG από το ναυτιλιακό κλάδο στην Ελλάδα. Μελέτη της Deloitte Ελλάδος αναδεικνύει την αυξητική τάση διείσδυσης των κριτηρίων ESG στον κλάδο ενώ τα κεφάλαια που επενδύονται σε εταιρείες που εναρμονίζουν τη λειτουργία τους με τους κανόνες του ESG έχουν σημειώσει αύξηση κατά 170% στην περίοδο 2015 – 2021.
Συγκεκριμένα οι Shipping Partners της Deloitte, Ηλίας Μακρής και Μιχάλης Στεργίου, στη μελέτη τους που βασίστηκε μεταξύ άλλων σε δείγμα 38 εισηγμένων ναυτιλιακών εταιρειών, 14 εκ των οποίων είναι ελληνικών συμφερόντων, εντοπίζουν μια αυξητική τάση στη διείσδυση των κριτηρίων ESG στην αξιολόγηση των εταιρειών του κλάδου, ενώ ταυτόχρονα χαρτογραφούν τα στρατηγικά ζητήματα στα οποία εστιάζουν οι ναυτιλιακές επιχειρήσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
Βασιζόμενη στις ετήσιες αναφορές βιωσιμότητας - ESG των ναυτιλιακών εταιρειών, η έκθεση αναφέρει ότι ένας σημαντικός αριθμός εταιρειών είναι “ESG - ready”. Διαθέτουν δηλαδή τους απαιτούμενους πόρους προκειμένου να προετοιμάζουν και να συντάσσουν ετήσιες αναφορές βιωσιμότητας - ESG. Η τάση δημοσιοποίησης στοιχείων αναφορικά με το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των στόλων των εταιρειών βαίνει αυξανόμενη καθώς από τις 38 εταιρείες του δείγματος, οι 24 -δηλαδή το 63%- έχουν δημοσιεύσει τουλάχιστον μια αναφορά ESG. Σε ό,τι αφορά στην ελληνική ναυτιλία, από το σύνολο των 38 εταιρειών που συμμετείχαν στην έρευνα, 14 είναι ελληνικών συμφερόντων και 6 από αυτές -δηλαδή το 43%- έχουν προχωρήσει στη δημοσίευση τουλάχιστον μιας αναφοράς βιωσιμότητας - ESG.
Σύμφωνα με τον μεγαλύτερο οίκο αξιολόγησης στον τομέα της ναυτιλίας, της Refinitiv, ο μέσος όρος βαθμολόγησης των 38 εταιρειών της μελέτης, παρουσιάζει σχετικά ικανοποιητικές επιδόσεις αναφορικά με την εφαρμογή στρατηγικών ESG, ενώ μέτρια είναι η επίδοσή τους σε ό,τι αφορά στη διαφάνεια δημοσιοποίησης καίριων δεδομένων γύρω από το ESG, με τάση βελτίωσης αυτών ανά χρονιά.
Πώς επηρεάζεται η χρηματοδότηση των ναυτιλιακών εταιρειών από το ESG
Είναι σαφείς οι ενδείξεις ό,τι οι ναυτιλιακές εταιρείες που σημειώνουν βελτίωση στις επιδόσεις τους αναφορικά με τα κριτήρια ESG, γίνονται περισσότερο ελκυστικές στους επενδυτικούς κύκλους της ναυτιλίας, αποκτώντας πιο εύκολα πρόσβαση σε κεφάλαια και χρηματοδότηση.
Όπως αναφέρει η μελέτη της Deloitte, παρόλο που συχνά οι δείκτες ESG θεωρούνται «μη χρηματοοικονομικοί» και δεν μπορεί ακόμη να στοιχειοθετηθεί επαρκώς το αν οι επιδόσεις ESG επηρεάζουν την πορεία της μετοχής, ενδέχεται να έχουν αντίκτυπο στα χρηματοοικονομικά των εταιρειών.
Επιπλέον, είναι χαρακτηριστικό ό,τι τα κεφάλαια που επενδύονται σε εταιρείες που εναρμονίζουν τη λειτουργία τους με τους κανόνες του ESG έχουν σημειώσει αύξηση κατά 170% στην περίοδο 2015 - 2021, ενώ την ίδια περίοδο έχουν επταπλασιαστεί τα κεφάλαια που επενδύονται σε πράσινα ομόλογα. Σύμφωνα με τη μελέτη, από τον Μάιο του 2018 μέχρι σήμερα έχουν διοχετευτεί επενδυτικά κεφάλαια ύψους 14,5 δισ. δολάρια σε ναυτιλιακές επιχειρήσεις με βάση κριτήρια ESG.
