Χρονιά ρεκόρ για την «πράσινη» χρηματοδότηση είναι το 2021 καθώς κυβερνήσεις, διεθνείς οργανισμοί και funds στρέφονται σε επενδύσεις που σχετίζονται με την ενεργειακή μετάβαση και το ESG.
H έκδοση πράσινων ομολόγων, δηλαδή των χρηματοδοτικών μέσων που χρηματοδοτούν περιβαλλοντικά βιώσιμα έργα προβλέπεται να φτάσει στο επίπεδο ρεκόρ των 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων φέτος, σύμφωνα με την Πρωτοβουλία Climate Bonds (CBI). Πρόκειται για μια αύξηση 46% σε σχέση με το περσινό ποσό των 270 δισεκατομμυρίων δολαρίων, το οποίο αποτελούσε - μέχρι νεοτέρας - ρεκόρ όλων των εποχών. Ενδεικτική της αυξημένης όρεξης για βιώσιμη χρηματοδότηση ήταν η έκδοση πράσινων ομολόγων από την Ευρωπαϊκή Ένωση ύψους 14 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον Οκτώβριο, η οποία ήταν η μεγαλύτερη στο είδος της. Τα χρήματα που θα συγκεντρωθούν θα διανεμηθούν μεταξύ των κρατών μελών, για να χρησιμοποιηθούν για έργα καθαρής ενέργειας και δραστηριότητες που βοηθούν τις κυβερνήσεις να επιτύχουν ουδετερότητα άνθρακα έως το 2050.
Ενώ η Ευρώπη κατέχει ηγετική θέση στην έκδοση πράσινων ομολόγων, ορισμένες αναδυόμενες αγορές έχουν επίσης σημειώσει σημαντική πρόοδο σε αυτό το μέτωπο. Τον Απρίλιο, η εταιρεία The Red Sea Development Company στη Σαουδική Αραβία εξέδωσε πράσινο ομόλογο και εξασφάλισε 3,8 δισ. δολάρια από τέσσερις τράπεζες της Σαουδικής Αραβίας, κεφάλαια τα οποία θα διατεθούν για την κατασκευή 16 «πράσινων» ξενοδοχείων που θα καλύπτουν τις ενεργειακές τους ανάγκες από ανανεώσιμες πηγές. Ομοίως, τον Ιούνιο η Ινδονησία συγκέντρωσε 3 δις. δολάρια μέσω ομολόγου με στόχο τη χρηματοδότηση έργων βιώσιμης ανάπτυξης.
Μέσα στην επόμενη διετία, η CBI προβλέπει ότι οι εκδόσεις πράσινων ομολόγων θα σπάσουν το όριο του 1 τρισεκατομμυρίου δολαρίων το 2023. Ωστόσο, αν και τα πράσινα ομόλογα είναι η πιο σημαντική μορφή χρηματοδότησης με επίκεντρο το κλίμα, η ανάπτυξη και η επέκταση ορισμένων άλλων καινοτόμων χρηματοπιστωτικών μέσων υποστήριξε επίσης τη στροφή προς την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές.
Για παράδειγμα, τα κοινωνικά ομόλογα – που συγκεντρώνουν χρήματα για έργα με θετικά κοινωνικά αποτελέσματα – και τα ομόλογα βιωσιμότητας – ένας συνδυασμός πράσινων και κοινωνικών ομολόγων – έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία δύο χρόνια λόγω των προσπαθειών να δημιουργηθεί μια βιώσιμη πλατφόρμα για την μετά COVID οικονομική ανάπτυξη. Στο ίδιο πνεύμα, τα μπλε ομόλογα (χρεόγραφα που εκδίδονται για τη στήριξη επενδύσεων σε φιλικές προς τη θάλασσα πρωτοβουλίες και τη γαλάζια οικονομία) έχουν επίσης προσελκύσει το επενδυτικό ενδιαφέρον καθ' όλη τη διάρκεια του 2021, παρόλο που αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικά μικρότερο μερίδιο αγοράς.
Μετά την κυκλοφορία του πρώτου κρατικού μπλε ομολόγου στον κόσμο το 2018, όταν οι Σεϋχέλλες συγκέντρωσαν 15 εκατομμύρια δολάρια από διεθνείς επενδυτές για να χρηματοδοτήσουν την επέκταση των θαλάσσιων περιοχών και τη βελτίωση της διακυβέρνησης της αλιευτικής βιομηχανίας, ορισμένα ιδρύματα δημιούργησαν δικά τους. Για παράδειγμα, τον Σεπτέμβριο η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης (ADB) εξέδωσε το πρώτο μπλε ομόλογό της, μια έκδοση 151 εκατομμυρίων δολαρίων, 15ετούς διάρκειας που θα χρηματοδοτήσει έργα που σχετίζονται με τους ωκεανούς στην Ασία και τον Ειρηνικό.
Εν τω μεταξύ, σε μια από τις πιο καινοτόμες εξελίξεις των τελευταίων εποχών, τον Σεπτέμβριο η Μπελίζ (στην ανατολική ακτή της κεντρικής Αμερικής) ξεκίνησε μια κεφαλαιοποίηση χρέους για τη φύση ως μέρος μιας στρατηγικής για την αναδιάρθρωση του μοναδικού κρατικού της ομολόγου. Η πρόταση συνίστατο στην εξαγορά του χρέους του Μπελίζ με σημαντική έκπτωση με αντάλλαγμα τις αυξανόμενες προσπάθειες για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος του. Μάλιστα, η Βολιβία ήταν η πρώτη που έκανε τέτοια συμφωνία το 1987– η εξέλιξη θα μπορούσε να αποτελέσει προηγούμενο για τις αναδυόμενες αγορές που επιδιώκουν να αντλήσουν κεφάλαια, ιδιαίτερα δεδομένης της αυξανόμενης εστίασης σε μετρήσεις που σχετίζονται με το ESG.
Τέτοια εργαλεία είναι πιθανό να χρησιμοποιηθούν εκτεταμένα σε νησιωτικές ή παράκτιες αναδυόμενες αγορές, όπως αυτές της Λατινικής Αμερικής και της Ασίας-Ειρηνικού, πολλές από τις οποίες έχουν υποφέρει οικονομικά τα τελευταία χρόνια καθώς η πανδημία οδήγησε σε απότομη πτώση του τουρισμού.
Εκτός από τη χρηματοδότηση νέων φιλικών προς το περιβάλλον έργων, οι παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές αγορές έχουν επίσης στραφεί σε ειδικά εργαλεία που έχουν σχεδιαστεί για να εξασφαλίσουν μια υπεύθυνη μετάβαση προς πηγές ενέργειας χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
Ένα από αυτά είναι τα ομόλογα μετάβασης (transition bonds), μια σχετικά νέα κατηγορία χρεογράφων, τα οποία χρησιμοποιούνται για τη χρηματοδότηση της μετάβασης μιας εταιρείας προς μειωμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις ή χαμηλότερες εκπομπές άνθρακα. Συχνά εκδίδονται σε τομείς που κανονικά δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για πράσινα ομόλογα, όπως μεγάλες βιομηχανίες που εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, σίδηρος, χάλυβας, χημικά, αεροπορία, ναυτιλία).
Παρόλο που εξακολουθεί να είναι κάτι νέο, υπήρξαν 14 εκδόσεις τέτοιων ομολόγων αξίας 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων τους πρώτους εννέα μήνες του έτους, σύμφωνα με το CBI, και αυτά αντιστοιχούν σε περισσότερο από το ήμισυ των 9,9 δισεκατομμυρίων δολαρίων που εκδόθηκαν από την έναρξή τους το 2018.
Κατά τα άλλα, η Σύμβαση του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή (COP26) έδωσε ώθηση σε άλλες λύσεις που σχετίζονται με τη μετάβαση. Εν μέσω άλλων δεσμεύσεων που βασίζονται στις εκπομπές, οι παγκόσμιοι ηγέτες συμφώνησαν επίσης να μεταρρυθμίσουν τις παγκόσμιες αγορές άνθρακα και να συμφωνήσουν σε ένα καθολικό σύνολο κανόνων για την εμπορία άνθρακα, που θεωρούνται βασικά εργαλεία για τη μετάβαση προς την απαλλαγή από τον άνθρακα.
Στην πραγματικότητα, πολλοί αναμένουν ότι η ανάπτυξη θα οδηγήσει σε αύξηση των φιλικών προς το κλίμα επενδύσεων σε χώρες με χαμηλότερο εισόδημα.
Επίσης, το Νοέμβριο, η Γαλλία, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ και η ΕΕ ανακοίνωσαν ένα πρωτοποριακό σχέδιο για τη χρηματοδότηση της ενεργειακής μετάβασης στη Νότια Αφρική.
Με μια αρχική δέσμευση 8,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, η συνεργασία στοχεύει να εξοικονομήσει 1-1,5 γιγατόνους εκπομπών τα επόμενα 20 χρόνια επιταχύνοντας τη μετατόπιση της Νότιας Αφρικής από τον άνθρακα και προς πηγές ενέργειας χαμηλών εκπομπών.
