Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελούν το «πράσινο όχημα» κάλυψης των παγκόσμιων αναγκών μέχρι το 2030 αλλά ακόμη και εάν υπάρξουν η βούληση και οι υποδομές, δεν υπάρχει αρκετός χώρος για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών και αιολικών πάρκων.
Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, ο κόσμος πρέπει να προσθέτει 630 γιγαβάτ νέας ηλιακής ενέργειας και 390 γιγαβάτ νέας αιολικής ενέργειας ετησίως μέχρι το 2030, εάν θέλει να αποφύγει τις χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Για την αντιμετώπιση του ζητήματος της χωροθέτησης των ΑΠΕ, έχουν προταθεί διάφορες προσεγγίσεις παγκοσμίως, από τα αγροβολταϊκά, την αύξηση της αποδοτικότητας των τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τη μετατροπή παλαιών χώρων ορυκτών καυσίμων. Πρόκειται για λύσεις οι οποίες όλες είναι χρήσιμες και εφαρμόσιμες.
Η αναγκαία ποσότητα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας παρουσιάζει ένα μείζον πρόβλημα, δεν υπάρχει αρκετός χώρος για την κατασκευή του αριθμού των ανανεώσιμων έργων που απαιτούνται για αυτό το σκοπό.
Ο απαιτούμενος ρυθμός ανάπτυξης νέας αιολικής ενέργειας ετησίως έως το 2030 είναι τέσσερις φορές μεγαλύτερος από τον ρυθμό ανάπτυξης το 2020. Για την ηλιακή ενέργεια, η καθημερινή εγκατάσταση {ισοδυναμεί με την κατασκευή του μεγαλύτερου σημερινού ηλιακού πάρκου στον κόσμο σχεδόν κάθε μέρα», αναφέρει το Yale Environment 360.
Το πρόβλημα είναι ότι η ταχεία επέκταση των μεγάλης κλίμακας ηλιακών και αιολικών πάρκων απαιτεί τεράστιες εκτάσεις γης σε έναν κόσμο όπου η γη είναι ολοένα και πιο σπάνια. Η πράσινη ενέργεια ανταγωνίζεται τη γεωργία και την αστική επέκταση και όσο πολύτιμες και αν είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, δεν είναι πιο ουσιαστικές για την ανθρώπινη ζωή από την τροφή και το καταφύγιο, καθιστώντας τις συνθήκες ανάπτυξής τους περίπλοκες και ιδιαίτερα ανταγωνιστικές.
Για τους επιστήμονες και τους μηχανικούς, η λύση είναι προφανής: οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πρέπει να γίνουν πολύ πιο αποτελεσματικές. Η χωρητικότητα πρέπει να αυξηθεί την ίδια στιγμή που μειώνεται το φυσικό αποτύπωμα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Μέχρι στιγμής, οι προσεγγίσεις αυτού του προβλήματος ήταν αποσπασματικές και ίσως κοντόφθαλμες. Σε πολλές χώρες, οι λύσεις είναι συνδυαστικές και λαμβάνουν υπ’όψιν την ανάπτυξη της γεωργίας μέσω των λεγόμενων αγροβολταϊκών.
Στη Γερμανία, οι αγρότες καλλιεργούν σανό στα αυλάκια ανάμεσα στις σειρές όρθιων ηλιακών συλλεκτών. Στη Γαλλία, τα αμπέλια αναπτύσσονται υπό τη σκιά των ηλιακών συλλεκτών στους αμπελώνες, ενώ στην Ιαπωνία τα φύλλα τσαγιού επωφελούνται από τη σκιά που παράγεται από πάνελ. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα αγροβολταϊκά έχουν ως στόχο την καθυστέρηση της ανθοφορίας προς όφελος των επικονιαστών της όψιμης περιόδου. Και σε πολλά άλλα μέρη όπως ο Καναδάς και η Αυστραλία, τα ηλιακά πάρκα μοιράζονται βοσκοτόπια με πρόβατα.
Η επέκταση της ηλιακής ενέργειας σε μεγάλες εκτάσεις γης αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση. Η κατοχή γης είναι ένα ευαίσθητο θέμα και η επέκταση των ΑΠΕ έχει εγείρει αντιδράσεις σε όλο τον κόσμο. Πολλές κοινότητες, από πόλεις έως φυλές ιθαγενών της Αμερικής, έχουν πολεμήσει την εγκατάσταση ηλιακών πάρκων μεγάλης κλίμακας εντός ή κοντά στα σύνορά τους. «Καθώς οι ηλιακοί προγραμματιστές προτείνουν νέα, συχνά εκτεταμένα έργα σε μέρη όπως το Κάνσας, το Μέιν, το Τέξας, η Βιρτζίνια και αλλού, οι τοπικές κυβερνήσεις και οι ομάδες ακτιβιστών επιδιώκουν να τα μπλοκάρουν και συχνά τα καταφέρνουν», αναφέρει ειδική έκθεση που δημοσίευσε πριν από λίγο καιρό το Reuters. «Αναφέρουν λόγους που κυμαίνονται από την αισθητική που θα έβλαπτε τις αξίες της ιδιοκτησίας έως τους φόβους για την υγεία και την ασφάλεια και την απώλεια καλλιεργήσιμης γης, αγροτικής κουλτούρας ή βιότοπων άγριας ζωής», σημειώνει.
Αλλαγή στρατηγικής
Στις ΗΠΑ η κυβέρνηση Μπάιντεν επιχειρεί αθόρυβα μια νέα προσέγγιση. Αντί να μετακινηθεί σε υπανάπτυκτες περιοχές, μια διάταξη του νέου νόμου για τη μείωση του πληθωρισμού διοχετεύει χρήματα σε καθαρή ενέργεια, ειδικά για να μετατραπούν οι μονάδες ορυκτών καυσίμων και άλλες υπάρχουσες υποδομές σε μονάδες που λειτουργούν με πυρηνική ή ανανεώσιμη ενέργεια. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει τη μετατροπή των υφιστάμενων φραγμάτων σε υδροηλεκτρικούς σταθμούς, των παλαιών γεωτρήσεων πετρελαίου και φυσικού αερίου σε εργοστάσια γεωθερμικής ενέργειας, των παλαιών ανθρακωρυχείων σε χώρους για μεγάλες μπαταρίες, των παλαιών ανθρακωρυχείων σε ηλιακά αγροκτήματα. Αυτές οι διατάξεις θα μπορούσαν επίσης να σφυρηλατήσουν μια νέα φιλία μεταξύ της καθαρής ενέργειας και της αγροτικής Αμερικής, φέρνοντας νέες θέσεις εργασίας σε μέρη που μέχρι πρόσφατα υπήρχαν ανθρακωρυχεία και εργοστάσια, ιδιαίτερα στη Δυτική Βιρτζίνια, ένα από τα τελευταία προπύργια άνθρακα της χώρας.
Ενώ όλες αυτές οι προσπάθειες κάνουν σημαντικές προόδους που δεν πρέπει να παραβλέπονται, ο κόσμος έχει πολύ δρόμο να διανύσει για να καταστήσει την επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ευκολότερη, πιο αποτελεσματική και πιο δημοφιλή. Η εύρεση νέων και καινοτόμων τρόπων για την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη συνέργεια τους με άλλες ανάγκες χρήσης γης θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους επιστήμονες σε όλο τον κόσμο.
