Τις τελευταίες πινελιές στο νόμο κατά του Greenwashing βάζει η ΕΕ σε μια προσπάθεια να ολοκληρωθεί μια διαδικασία που έχει ξεκινήσει από τα τέλη του 2019 με αφορμή την Πράσινη Συμφωνία.
Ο αρχικός στόχος ήταν να αναγκαστούν οι εταιρείες «να τεκμηριώσουν τους πράσινους ισχυρισμούς έναντι μιας τυπικής μεθοδολογίας για την αξιολόγηση των επιπτώσεών τους στο περιβάλλον». Ωστόσο, έκτοτε η πρόταση έχει σημειώσει συνεχείς καθυστερήσεις καθυστερήσει λόγω διαφωνιών σχετικά με το ποια τυπική μεθοδολογία θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί.
Σύμφωνα με ένα προσχέδιο που διέρρευσε τον Ιανουάριο του 2023, ο νόμος θα προσπαθήσει να αντιμετωπίσει το συγκεκριμένο ζήτημα απαγορεύοντας οποιαδήποτε πράσινη αξίωση για προϊόντα που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες, ακόμη και αν έχουν πολύ χαμηλές εκπομπές CO2. Το προσχέδιο αναφέρει επίσης ότι η Επιτροπή θα βελτιώσει συγκεκριμένες μεθοδολογίες για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, της γνωστής Product Environmental Footprint (PEF) για ορισμένες κατηγορίες προϊόντων όπως είναι τα κλωστοϋφαντουργικά ή οι συσκευασίες. Μόλις εγκριθούν οι τομεακές μεθοδολογίες και τα αντίστοιχα συστήματα επισήμανσης από ομάδες εμπειρογνωμόνων που αποτελούνται από εθνικούς εκπροσώπους, θα καταστούν νομικά δεσμευτικές σε ολόκληρη την ΕΕ μέσω κατ' εξουσιοδότηση πράξεων που θα ακολουθήσουν την έγκριση του πρωτογενούς νόμου για το Greenwashing.
Σύμφωνα με το προσχέδιο, οι επιχειρήσεις θα έχουν κάποια ευελιξία στην επιλογή της μεθοδολογίας PEF που επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν και θα εναπόκειται στις εθνικές κυβερνήσεις να παρακολουθούν και να αξιολογούν τις πράσινες αξιώσεις τους και να επιβάλλουν κυρώσεις σε εταιρείες που παραβιάζουν το νόμο. Κάθε κυβέρνηση θα πρέπει να δημιουργήσει ένα «σύστημα επαλήθευσης για την τεκμηρίωση των περιβαλλοντικών ισχυρισμών» και οι επιθεωρήσεις θα πρέπει να διενεργούνται από ανεξάρτητους ελεγκτές.
Η φύση των κυρώσεων για μη συμμόρφωση μπορεί να καθοριστεί από κάθε κυβέρνηση ξεχωριστά, αλλά θα πρέπει να είναι «αποτελεσματικές, αναλογικές και αποτρεπτικές» και να λαμβάνουν υπόψη τη σοβαρότητα της παράβασης και «τα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν» από τον παραπλανητικό ισχυρισμό, σύμφωνα με το σχετικό έγγραφο.
Τι είναι η μεθοδολογία PEF - Γιατί θεωρείται ελλιπής από μέρος της αγοράς
Η ευρωπαϊκή μεθοδολογία Product Environmental Footprint (PEF) εφαρμόζεται από το 2010 αλλά αναθεωρείται συνεχώς με την πάροδο του χρόνου. Χρησιμοποιεί μια ανάλυση κύκλου ζωής για τη μέτρηση της περιβαλλοντικής απόδοσης ενός προϊόντος σε όλη την αλυσίδα αξίας, από την εξόρυξη πρώτων υλών έως το τέλος του κύκλου ζωής τους, σε 16 κατηγορίες περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Μπορεί επίσης να μετρήσει το αποτύπωμα ενός οργανισμού που ισχυρίζεται ότι είναι πράσινος ή ότι μειώνει τις εκπομπές του. Το PEF σχεδιάστηκε για να αντικαταστήσει την πληθώρα μεθοδολογιών που κυκλοφορούν στην αγορά και προκαλούν στην καλύτερη περίπτωση σύγχυση.
Η προσέγγιση PEF χαιρετίστηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση Καταναλωτών, BEUC και επίσης την ECOS, μια περιβαλλοντική ΜΚΟ που επικεντρώνεται στα πρότυπα, η οποία κάνει εδώ και καιρό λόγο για μια «Άγρια Δύση» πράσινων αξιώσεων. Υπάρχουν περισσότερες από 200 περιβαλλοντικές ετικέτες σε χρήση στην ΕΕ και μια μελέτη του 2021 από την Επιτροπή διαπίστωσε ότι το 40% αυτών των πράσινων ισχυρισμών είναι υπερβολικοί, ψευδείς ή παραπλανητικοί.
Ωστόσο, δεν είναι όλοι λάτρεις της PEF. Η ανάλυση του κύκλου ζωής είναι μια περίπλοκη και αναπτυσσόμενη επιστήμη, και υπάρχουν ανησυχίες ότι εξακολουθεί να σταθμίζεται σε μεγάλο βαθμό από κάτι που είναι πιο εύκολο να μετρηθεί: τις άμεσες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Αυτό, υποστηρίζουν ορισμένοι, θα μπορούσε να αγνοήσει άλλους περιβαλλοντικά σημαντικούς παράγοντες όπως η ανακυκλωσιμότητα και η τοξικότητα. Για παράδειγμα, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα θα μπορούσαν να έχουν καλή βαθμολογία για τη μαζική παραγωγή τους με τρόπο που μειώνει τις εκπομπές παραγωγής αλλά θα μπορούσε να χρησιμοποιεί τοξικές χημικές ουσίες που βλάπτουν τη γη. Η FEVE, η ευρωπαϊκή ομοσπονδία κατασκευαστών γυάλινων συσκευασιών, έχει υποστηρίξει ότι τα ανακυκλώσιμα και επαναχρησιμοποιήσιμα προϊόντα, όπως το γυαλί, τιμωρούνται άδικα από την PEF επειδή είναι ενεργοβόρα στην κατασκευή τους, αλλά μπορούν να ανακυκλωθούν απεριόριστα. Κατ’ επέκταση, αυτή η εκτενής επαναχρησιμοποίηση δεν λαμβάνεται υπόψη από τις μετρήσεις της PEF για την ανακυκλωσιμότητα, η οποία απλώς εξετάζει εάν το προϊόν μπορεί να ανακυκλωθεί ή όχι.
