Οι εργαζόμενοι μπορεί συχνά να αισθάνονται επαγγελματική εξουθένωση όταν δεν λαμβάνουν αναγνώριση για τη σκληρή εργασία τους και τα επιτεύγματά τους, ιδίως εάν διαπιστώσουν ότι τα διευθυντικά στελέχη δεν αναγνωρίζουν την συνεισφορά τους και δεν τους επιδοκιμάζουν για τις προσπάθειές τους.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει την επαγγελματική εξουθένωση ως ένα σύνδρομο που προκύπτει από το χρόνιο άγχος στον χώρο εργασίας, το οποίο δεν έχει αντιμετωπιστεί επιτυχώς. Αν και δεν ταξινομείται ως ιατρική κατάσταση, χαρακτηρίζεται από τα εξής συμπτώματα:
- ακραία κόπωση που δεν υποχωρεί με την ανάπαυση
- έλλειψη κινήτρων
- συναισθήματα κυνισμού για την εργασία τους
- μειωμένη επαγγελματική αποτελεσματικότητα.
Σε μια έρευνα για την επαγγελματική εξουθένωση στον χώρο εργασίας που διενεργήθηκε από την Deloitte, το 77 % των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι είχαν βιώσει επαγγελματική εξουθένωση στην τρέχουσα εργασία τους. Αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, η επαγγελματική εξουθένωση μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες, όχι μόνο στην καριέρα όσων την βιώνουν, αλλά και στη συνολική ποιότητα της ζωής τους.
Τι προκαλεί την επαγγελματική εξουθένωση
Η κατάσταση θεωρείται ότι είναι αποτέλεσμα της συσσωρευμένης ψυχικής και σωματικής πίεσης που προκαλείται από τις υπερβολικά πολλές απαιτήσεις όσον αφορά τον χρόνο και την ενέργεια του ατόμου.
Δεν υπάρχει κοινό κατώτατο όριο πάνω από το οποίο κάθε άτομο αντιμετωπίζει την επαγγελματική εξουθένωση. Πρόκειται μάλλον για ατομικό ζήτημα, καθώς κάθε άνθρωπος αντιλαμβάνεται και αντιδρά με διαφορετικό τρόπο στα γεγονότα της ζωής.
Ως πρόδρομοι παράγοντες της επαγγελματικής εξουθένωσης έχουν αναγνωριστεί οι εξής:
1. Έλλειψη ελέγχου του φόρτου εργασίας. Ο μεγάλος φόρτος εργασίας αποτελεί προφανή προϋπόθεση για την επαγγελματική εξουθένωση. Ωστόσο, δεν είναι απλώς η «υπερβολική δουλειά» που μας οδηγεί σε οριακό σημείο. Είναι το αίσθημα αδυναμίας που συνοδεύει τη συνειδητοποίηση ότι δεν είμαστε εφοδιασμένοι για να αντιμετωπίσουμε αυτό το βάρος, για λόγους που ξεφεύγουν από τον έλεγχό μας. Αυτό ισχύει για οργανισμούς που διαιωνίζουν μια νοοτροπία «μόνιμης κατάστασης κρίσης», ή για επιχειρήσεις που έχουν συνειδητά περικόψει το προσωπικό τους και αναμένουν από τους εργαζομένους να αναλάβουν όλο και περισσότερα καθήκοντα.
2. Καμία αίσθηση ανταμοιβής. Η φράση «κάνε αυτό που αγαπάς και δεν θα νιώθεις πως δουλεύεις» είναι αληθινή. Εργαζόμαστε για πολλούς λόγους πέρα από τον μηνιαίο μισθό, αλλά η πολλή δουλειά έναντι εξαιρετικά χαμηλής αμοιβής είναι μια σίγουρη συνταγή για την επαγγελματική εξουθένωση. Το ίδιο ισχύει και για την έλλειψη οποιασδήποτε άλλης αναγνώρισης ή εκτίμησης της συμβολής ενός ατόμου σε έναν οργανισμό, γεγονός που οδηγεί σε αισθήματα δυσαρέσκειας.
3. Τοξικό περιβάλλον εργασίας. Η τοξικότητα είναι ένας ευρύς όρος, αλλά συνδέεται συχνότερα με τις διαπροσωπικές σχέσεις. Η εργασία καταλαμβάνει σημαντικό μέρος του χρόνου μας και συνδέεται στενά με την αίσθηση της προσωπικής μας ταυτότητας.
Επομένως, το να περνάμε το ένα τρίτο της ημέρας με ανθρώπους και καταστάσεις που μας προκαλούν αρνητικά συναισθήματα θα επιβαρύνει την ψυχική μας υγεία, επηρεάζοντας επίσης την ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε τις καθημερινές δυσκολίες της εργασίας μας.
Η αναγνώριση των προειδοποιητικών ενδείξεων είναι το πρώτο βήμα. Οι δράσεις ώστε να αποτραπεί η επαγγελματική εξουθένωση εντοπίζονται στις εξής:
- Να είστε αποφασιστικοί κατά τη διαχείριση του φόρτου εργασίας σας. Αναγνωρίστε και δουλέψτε πάνω στις δικές σας αδυναμίες (αναβλητικότητα, έλλειψη προγραμματισμού) και πείτε όχι όταν πρέπει.
- Κάνετε συχνά διαλείμματα. Τα σύντομα διαλείμματα κατά τη διάρκεια της εργάσιμης μέρας και τα μεγαλύτερα διαλείμματα με τη μορφή διακοπών, όπου αποσυνδέεστε πλήρως από την εργασία, αποφορτίζουν και λειτουργούν ως βαλβίδα αποσυμπίεσης για το άτομο που βιώνει επαγγελματική εξουθένωση.
- Να έχετε μια ζωή εκτός γραφείου: Συνεχίστε το χόμπι σας, αθληθείτε, διασκεδάστε, ταξιδέψτε και απολαύστε απλώς το να «είστε» και όχι το να «κάνετε» συνέχεια κάτι.
- Βεβαιωθείτε ότι δεν είναι προσωπική σας αποτυχία εάν διαπιστώσετε ότι δεν αισθάνεστε καλά σε μια συγκεκριμένη εργασιακή κατάσταση. Αναβαθμίστε τις δεξιότητές σας, αν χρειάζεται, και κυνηγήστε εκείνη την ευκαιρία που θα σας ικανοποιήσει, τόσο σε επαγγελματικό όσο και σε προσωπικό επίπεδο.
Η τακτική επικοινωνία μεταξύ των εργαζομένων και των διευθυντών τους είναι καίριας σημασίας για να εντοπιστούν έγκαιρα οι ενδείξεις επαγγελματικής εξουθένωσης. Βεβαιωθείτε ότι τα διευθυντικά στελέχη και οι εργαζόμενοι έχουν εβδομαδιαίες συναντήσεις για να συζητούν και να αντιμετωπίζουν τον φόρτο εργασίας και το άγχος.
Τέλος, το ευέλικτο ωράριο εργασίας, συμβάλλει στη βελτίωση της ισορροπίας μεταξύ της επαγγελματικής και της προσωπικής ζωής των υπαλλήλων και κατά συνέπεια στη μείωση του εργασιακού άγχους και της επαγγελματικής εξουθένωσης.
