Με «κομμένα τα φτερά» αναμένεται να αντιμετωπίσουν τον χειμώνα που έρχεται ελληνικοί αλλά και διεθνείς αερομεταφορείς, με τα στελέχη του κλάδου να εκτιμούν ότι για τις αερομεταφορές η χειρότερη φάση της πανδημίας μόλις έφτασε. Κι αυτό όταν όλο το προηγούμενο διάστημα «έχουν κάψει» εκατομμύρια ευρώ μηνιαίως, έχουν λάβει δάνεια εκατοντάδων εκατομμυρίων και έχουν αντιμετωπίσει πτώση της κίνησης άνω του 60% σε σχέση με πέρυσι.
Για το χειμώνα που έρχεται μάλιστα το πτητικό τους πρόγραμμα αναμένεται να περιοριστεί περαιτέρω φτάνοντας μόλις το 10% με 20% του περσινού- κι αυτό αν ισχύσει το καλό σενάριο και δεν παραταθούν τα κατά τόπους lockwown εξαιτίας μιας υγειονομικής επιδείνωσης.
Στα 118,5 δισ. οι καθαρές ζημιές του κλάδου την τρέχουσα χρονιά
Ενδεικτικό της όλης κατάστασης είναι το γεγονός ότι η Διεθνής Ένωσης Αερομεταφορών αναθεώρησε επί τα χείρω τις προβλέψεις της για τρίτη μάλιστα φορά. Ειδικότερα, η Ένωση που εκπροσωπεί περίπου 290 αεροπορικές εταιρείες παγκοσμίως οι οποίες εκτελούν περίπου το 82% της παγκόσμιας εναέριας κυκλοφορίας εκτιμά ότι την τρέχουσα χρονιά οι καθαρές ζημιές του κλάδου θα ανέλθουν στα 118,5 δισ. δολάρια, 34 περίπου δισεκατομμύρια περισσότερα από τα 84,3 δισ. που εκτιμούσε τον Ιούνιο.
Αντίστοιχα και για το 2021 οι προβλέψεις κάνουν λόγο για ζημιές ύψους 38,7 δισ. δολαρίων, υπερδιπλάσιες δηλαδή από τα 15,8 δισ. δολάρια που προβλέπονταν αρχικά. «To γεγονός ότι το 2021 οι απώλειες θα είναι στα 38,7 δισ. δολάρια δεν είναι για πανηγυρισμούς. Χρειάζεται να ανοίξουν εκ νέου τα σύνορα χωρίς μέτρα καραντίνας, με εκτεταμένα όμως τεστ ώστε να ξεκινήσει ο κόσμος να ταξιδεύει ξανά» αναφέρει χαρακτηριστικά η Ένωση.
Με παρόμοιο βηματισμό κινούνται και οι προβλέψεις για τον κλάδο στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα που παρουσίασε η Aegean μέσα στην εβδομάδα, οι καθαρές ζημιές στο εννεάμηνο του 2020 ανήλθαν σε 187,1 εκατ. ευρώ ενώ ο κύκλος εργασιών έφτασε τα 342,5 εκατ. ευρώ, δηλαδή στο 1/3 της αντίστοιχης περσινής περιόδου (1,031 δισ. ευρώ την περίοδο Ιανουαρίου- Σεπτεμβρίου του 2019).
Αυτός ήταν άλλωστε και ο λόγος που επελέγη τελικά η λύση της κρατικής στήριξης ύψους 120 εκατ. ευρώ τα οποία θα ενισχυθούν με ιδιωτική συμμετοχή των μετόχων η οποία θα φτάσει το ήμισυ της κρατικής ενίσχυσης, δηλαδή 60 εκατ. ευρώ.
Να υπενθυμίσουμε ότι το σύνολο των δανειακών υποχρεώσεων του μεγαλύτερου αερομεταφορέα της Ελλάδας έφτανε στο στο τέλος Σεπτεμβρίου τα 290 εκατ. ευρώ (τραπεζικός δανεισμός και ομολογιακό δάνειο). Πλέον θα ανέλθει στα 440 εκατ. ευρώ, λαμβάνοντας υπόψη και τον επιπρόσθετο δανεισμό με εγγύηση της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, ύψους 150 εκατ. ευρώ.
Αντίστοιχο είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν και τα ελληνικά αεροδρόμια παρότι έχουν χρησιμοποιήσει όλα τα διαθέσιμα από την κυβέρνηση εργαλεία για την στήριξη της αγοράς και της απασχόλησης. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά ο διευθύνων σύμβουλος του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών κ. Γιάννης Παράσχης, μιλώντας σε διαδικτυακή εκδήλωση της Διεθνούς Ένωσης Αερομεταφορών ΙΑΤΑ που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα, ο «πήχης» τόσο για την τρέχουσα όσο και για την επόμενη χρονιά είναι πολύ χαμηλά, με το κενό στα έσοδα του μεγαλύτερου αεροδρομίου της χώρας να προδιαγράφεται εξίσου μεγάλο. Συγκεκριμένα το τρέχον έτος το Ελ. Βενιζέλος εκτιμά ότι η επιβατική κίνηση θα φτάσει το 1/3 αυτής του 2019, ενώ το 2021 θα ανέλθει στο 50% της περσινής χρονιάς-ρεκόρ για τον ελληνικό τουρισμό, όπου η επιβατική κίνηση είχε ξεπεράσει για πρώτη φορά 25,5 εκατ.
Το τι μπορεί να σημάνει μάλιστα μια τόσο περιορισμένη πτητική δραστηριότητα για την χώρα μας, όπου η άμεση δραστηριότητα του τουρισμού αντιστοιχεί στο 12,5% του ΑΕΠ και η έμμεση ξεπερνά το 27% του ΑΕΠ, γίνεται κατανοητό αν ληφθεί υπόψη ότι 7 στους δέκα εισερχόμενους τουρίστες φτάνουν στην χώρα μας αεροπορικώς.
Δεδομένης της παύσης των ταξιδίων εξαιτίας της υγειονομικής κρίσης, σύσσωμες οι αεροπορικές εταιρείες προχωρούν σε περικοπές των δραστηριοτήτων τους, μειώνοντας και αραιώνοντας ακόμα περισσότερο το πρόγραμμά τους ενώ προσπαθούν να ανακτήσουν το χαμένο έδαφος με μεγάλες προσφορές στους ναύλους. Για παράδειγμα, με αφορμή για την Black Friday, η Aegean λάνσαρε προσφορά για ναύλους με έκπτωση 60% για ταξίδια που θα πραγματοποιηθούν το καλοκαίρι του 2021 ενώ η Ryanair ενεργοποίησε εκ νέου την προσφορά 1+1 μέσω της οποίας οι χρήστες αγόραζαν ένα αεροπορικό εισιτήριο παίρνοντας ένα ακόμα δώρο.
Αναγκαία τα προγράμματα στήριξης – Ανάκαμψη μετά το 2024
Παρά τις προσφορές βέβαια οι ταξιδιώτες φαίνονται διστακτικοί στον προγραμματισμό ταξιδιών αναμένοντας το εμβόλιο να τους εμπνεύσει αισιοδοξία.
Σύμφωνα με την πρόσφατη έρευνα της Phocuswright, την οποία παρουσίασε ο κ. Peter O’ Connor στο 4ο Διεθνές Φόρουμ Φιλοξενίας του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος που πραγματοποιήθηκε την προηγούμενη εβδομάδα, η πλήρης ανάκαμψη στα επίπεδα του 2019 προβλέπεται να γίνει το 2025. Κύριος λόγος, όπως διευκρινίστηκε, είναι ότι θα απαιτηθεί χρόνος για να εμβολιαστεί ικανό μέρος του πληθυσμού στην Ευρώπη και να αρθούν οι συνθήκες ανασφάλειας του κοινού.
Ωστόσο η ανάκαμψη αναμένεται να ξεκινήσει με την ανακοίνωση της διάθεσης των εμβολίων, φτάνοντας όμως σε αύξηση σχεδόν 50% για το 2021. Ανασταλτικός παράγοντας για μια «ανάκαμψη εξπρές» είναι άλλωστε και το γεγονός ότι αεροπορικές εταιρείες και ξενοδοχειακές επιχειρήσεις έχουν θέσει σε αναστολή αεροπλάνα, ξενοδοχεία και προσωπικό.
Παρόμοιος είναι και ο χρονικός ορίζοντας που υιοθετεί η Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών για την επιστροφή στην προ κορονοϊού κανονικότητα. Σύμφωνα με την ΙΑΤΑ η αγορά θα παρουσιάσει σταδιακή βελτίωση την επόμενη χρονιά, κυρίως από το β' εξάμηνο και μετά και η επιστροφή στα επίπεδα ρεκόρ του 2019 δεν θα έρθει πριν το 2024. «Η επιθετική πολιτική μείωσης του κόστους από πλευράς των εταιρειών σε συνδυασμό με την αύξηση της ζήτησης κατά τη διάρκεια του 2021 (λόγω του εκ νέου ανοίγματος των συνόρων με τεστ ή / και της ευρείας διαθεσιμότητας ενός εμβολίου) θα οδηγήσει το τέταρτο τρίμηνο του 2021 σε βελτίωση ώστε οι αεροπορικές να σταματήσουν τότε να καίνε ρευστό», εκτιμά η ΙΑΤΑ.
Να σημειωθεί ότι εξαιτίας της συγκεκριμένης κρίσης - η οποία μοιάζει να μην έχει τέλος – οι εταιρείες έχουν προχωρήσει σε περικοπές κόστους κατά 45,8%, ωστόσο τα έσοδά τους να εξακολουθούν να καταγράφουν πτώση άνω του 60% κατά μέσο όρο.
Με τους ισχύοντες υπολογισμούς οι αεροπορικές θα έχουν ζημία 66 δολαρίων για κάθε επιβάτη που μεταφέρουν το 2020 οδηγώντας τελικά σε συνολικές απώλειες 118,5 δισ. δολαρίων.
Για το λόγο αυτό μάλιστα όπως τονίζει η ΙΑΤΑ «η ανάγκη για οικονομική στήριξη παραμένει κρίσιμη για την επόμενη ημέρα του τουρισμού» δεδομένου ότι τα 173 δισ. δολάρια που έχουν παράσχει οι κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο στις αεροπορικές ήδη εξαντλούνται. «Η στήριξη των 173 δισ. δολαρίων ήταν επένδυση στην ανάκαμψη όχι μόνο για τις αεροπορικές αλλά και την παγκόσμια οικονομία από την στιγμή που κάθε θέση εργασίας στην αεροπορία υποστηρίζει 29 άλλες», τονίζει η Ένωση.
Το μόνο ίσως ενθαρρυντικό στοιχείο είναι το γεγονός ότι τα ταξίδια παραμένουν πολύ σημαντικά για τους καταναλωτές, σύμφωνα με την έρευνα της Phocuswright. Σχεδόν δύο στους τρεις ταξιδιώτες στις ΗΠΑ και σε πολλές μεγάλες ευρωπαϊκές αγορές τονίζουν ότι τα ταξίδια παραμένουν μέρος του τρόπου ζωής τους και θέλουν να επιστρέψουν σε αυτά το συντομότερο δυνατό. Ήδη ένας στους τέσσερις είναι έτοιμος να ταξιδέψει στο εσωτερικό ή σε γειτονικές χώρες, με τα νούμερα να αυξάνονται σε τρεις στους τέσσερεις για τους επόμενους έξι μήνες και σε εννέα στους δέκα για τους επόμενους 12 μήνες. Τέλος, σχεδόν το 60% των καταναλωτών ανέφερε ότι η χρήση ενός εμβολίου θα τους έκανε να νιώθουν ακόμα πιο άνετα στην πραγματοποίηση ενός ταξιδιού εντός των επόμενων 12 μηνών.
