Σαν κεραυνός εν αιθρία ήρθε πριν από μερικές ημέρες η είδηση ότι η Air Berlin υπάγεται σε καθεστώς προστασίας από τους πιστωτές κυρήσσοντας ουσιαστικά πτώχευση.
Η δεύτερη μεγαλύτερη αεροπορική εταιρεία της Γερμανίας που έχει καταγράψει ζημιές σχεδόν 2 δισ. ευρώ τα τελευταία τέσσερα έτη, προσπαθούσε να περιορίσει τις ζημιογόνες δραστηριότητες και να επεκτείνει πιο γρήγορα τα πιο προσοδοφόρα υπερατλαντιά δρομολόγια προς τις ΗΠΑ αλλά ξέμεινε από χρόνο.
Τη χαριστική βολή για την υπαγωγή της στο άρθρο 11 του πτωχευτικού κώδικα έδωσε ένας από τους μεγαλύτερους επενδυτές της, η Eithad Airways του Άμπου Ντάμπι, όταν ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει να χρηματοδοτεί την αεροπορική. Η Eithan ελέγχει μερίδιο 29,2% στην Air Berlin και έχει επανειλημμένως χορηγήσει ρευστότητα στη γερμανική εταιρεία ώστε να συνεχίσει να πετάει
Η κατάρρευσή της μάλιστα ήρθε εν μέσω διαπραγματεύσεων για να πουλήσει μέρος των δραστηριοτήτων της στην μεγαλύτερη ανταγωνίστριά της, Lufthansa.
Xαμηλές πτήσεις πριν τη χρεοκοπία
Από το 2008, οι ισολογισμοί της Air Berlin βρίσκονταν πάντα, εκτός ενός έτους, στο κόκκινο.
Η κατάστασή της επιδεινώθηκε πρόσφατα. Χρεωμένη με ένα δισεκατομμύριο ευρώ, κατέγραψε ιστορικές απώλειες το 2016 (782 εκατομμύρια ευρώ). Εδώ και μήνες αντιμετωπίζει αλυσιδωτές ματαιώσεις ή καθυστερήσεις πτήσεων εξαιτίας προβλημάτων με τις εταιρείες που έχουν αναλάβει τη διαχείριση των αποσκευών, πράγμα που αποτελεί περαιτέρω σκληρό πλήγμα στην εικόνα της.
Ωστόσο τα εμπόδια ήταν πολύ περισσότερα. Το μεγαλύτερο εξ αυτών δεν είναι άλλο από το αεροδρόμιο στο Βερολίνο. Ως μία από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες ευρωπαϊκές πόλεις είχε δρομολογήσει την δημιουργία ενός καινούργιο αεροδρομίου παγκόσμιας κλάσης έως το 2010. Οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση του σχεδίου μετέφεραν τη λειτουργία του το 2020, με αποτέλεσμα η Air Berlin να μην μπορέσει να αναπτύξει το μεγάλο κόμβο δρομολογίων που είχε ελπίσει στη Γερμανία.
Αντ 'αυτού, εγκαταστάθηκε στο μιρκότερο Ντίσελντορφ, γεγονός που την έφερε σε μειονεκτικότερη θέση σε σχέση με τη Lufthansa.
Στα παραπάνω ήρθαν να προστεθούν ο έντονος ανταγωνισμός από τις εταιρείες χαμηλού κόστους , όπως οι RyanAir, EasyJet, WizzAir αλλά και η έλλειψη ξεκάθαρης στρατηγικής. Παρότι αεροπορική εταιρεία χαμηλού κόστους η Airberlin εξακολουθούσε να λειτουργεί ως παραδοσιακός αερομεταφορέας σε μακρινούς προορισμούς, γεγονός που δεν υπήρξε αποδοτικό, σύμφωνα με τους αναλυτές.
Η τύχη της εταιρείας, η οποία τροφοδοτείται εδώ και χρόνια με φρέσκο χρήμα από την Etihad, βρισκόταν στην κόψη του ξυραφιού εδώ και πολύ καιρό και η προοπτική πτώχευσης αναφερόταν συστηματικά από τα μέσα ενημέρωσης.
Ωστόσο, η γερμανική κυβέρνηση δήλωσε ότι πληροφορήθηκε την κατάσταση της Air Berlin τη νύχτα της Παρασκευής. Σε μα προσπάθεια μάλιστα να μην ζημιωθεί από την δυσμενή εξέλιξη ενόψει των γενικών εκλογών του επόμενου μήνα, παρενέβη για να παράσχει ένα δάνειο-γέφυρα ύψους 150 εκατ. ευρώ στην Air Berlin ούτως ώστε να τη διατηρήσει «εν ζωή» στη διάρκεια της πολυσύχναστης θερινής περιόδου.
Έντονες αντιδράσεις από ανταγωνιστές και γερμανική αντιπολίτευση
Η Air Berlin όμως δεν είναι η πρώτη ευρωπαϊκή αεροπορική εταιρεία που καταρρέει φέτος εν μέσω έντονου ανταγωνισμού που συρρικνώνει τις τιμές των εισιτηρίων. Είχε προηγηθεί η ιταλική Alitalia η οποία υπέβαλλε αίτημα υπαγωγής σε καθεστώς χρεοκοπίας τον Ιούνιο. Τόσο η Airberlin όσο και η Alitalia, αλλά και άλλες ευρωπαϊκές αεροπορικές δέχονται πιέσεις όχι μόνο από τα υψηλά κόστη των αερομεταφορών αλλά κι από τον αυξανόμενο ανταγωνισμό από αεροπορικές χαμηλού κόστους όπως η Ryanair, η οποία έχει εξελιχθεί στη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή αεροπορική εταιρεία βάσει αριθμού επιβατών.
Εξαιτίας μάλιστα της προσπάθειας της τελευταίας για επιθετική επέκταση στη Γερμανία οι αντιδράσεις μετά την είδηση της πτώχευσης της Airberlin υπήρξαν άμεσες και έντονες. Στο άκουσμα μιας πιθανής εξαγοράς δραστηριοτήτων της AirBerlin από την Lufthansa η Ryanair ανέφερε ότι κάτι τέτοιο θα συνιστούσε παραβίαση των κανόνων ανταγωνισμού της Γερμανίας αλλά και της ΕΕ.
Παράλληλα υπέβαλε καταγγελία στις αρχές ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά το δάνειο 150 εκατ. ευρώ που έλαβε η Air Berlin από τη γερμανική κυβέρνηση, ώστε να συνεχίσει να εκτελεί τις πτήσεις της το επόμενο διάστημα την ώρα που θα διεξάγονται και οι διαπραγματεύσεις με την Lufthansa. «Αυτή η κατασκευασμένη χρεοκοπία είναι ξεκάθαρα στημένη για να επιτρέψει στην Lufthansa να εξαγοράσει μια Air Berlin χωρίς χρέος, κάτι που θα παραβιάζει τους κανόνες του ανταγωνισμού στη Γερμανία και στην Ε.Ε.» ανέφερε η ιρλανδική αεροπορική χαμηλού κόστους σύμφωνα με τον Guardian
Από πλευράς του το Βερολίνο που αποφάσισε την χορήγηση του μεταβατικού δανείου για να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη λειτουργία των πτήσεων για τους επόμενους τρεις μήνες μετά και το πέρας δηλαδή των γερμανικών εθνικών εκλογών, δήλωσε άγνοια της υπόθεσης ενώ υπογράμμισε πως πιθανή πώληση τμημάτων της Air Berlin στη Lufthansa και άλλες αεροπορικές εταιρείες δεν θα προκαλέσει προβλήματα δημιουργίας καρτέλ.
«Δεν πρόκειται για μεταβίβαση της Air Berlin ως συνόλου στη Lufthansa, τμήματα της εταιρείας θα πάνε στη Lufthansa και υπάρχουν ενδιαφερόμενοι για άλλα τμήματα της εταιρείας, άρα δεν περιμένουμε προβλήματα καρτέλ», δήλωσε ο υπουργός Μεταφορών της Γερμανίας Αλεξάντερ Ντόμπριντ στους δημοσιογράφους.
Αντικείμενο διαμάχης δεν αποτέλεσε μόνο η εξαγορά των δραστηριοτήτων από την Lufthansa αλλά και η ίδια η δανειακή στήριξη της κυβέρνησης. Η κρατική ενίσχυση 150 εκατ. ευρώ στην χρεοκοπημένη Air Berlin, ώθησε τους επικριτές της κυβέρνησης να τονίσουν πως η καγκελάριος Μέρκελ «υπερασπίζεται την οικονομική στήριξη της αεροπορικής εταιρείας» παρότι υπάρχουν εντονότατες αμφιβολίες για το αν θα επιστραφούν τα 150 εκατ. ευρώ του δανείου γέφυρα. Η γερμανίδα καγκελάριος διαμήνυσε στους πολίτες ότι δεν θα κληθούν να πληρώσουν τη διάσωση της χρεοκοπημένης Air Berlin αφού στόχος παραμένει η εξυγίανση της και η εξαγορά μέρους της από την Lufthansa».
Οι πολιτικοί αντίπαλοι της καγκελαρίου εξακολουθούν να εξισώνουν την κίνηση στήριξης με ψηφοθηρία. «Στους κύκλους της κυβέρνησης λέγεται ότι 80.000 ταξιδιώτες που έχουν ξεμείνει σε διάφορους προορισμούς ισοδυναμούν σχεδόν με 80.000 ψηφοφόρους. Τόσο απλός είναι ο πολιτικός υπολογισμός» αναφέρουν χαρακτηριστικά …
Αργοσβήνει το όνειρο της Etihad
Ωστόσο η χρεοκοπία δεν δημιουργεί προβλήματα αποκλειστικά στην κυβέρνηση και στους ανταγωνιστές. Σε ιδιαίτερα δυσμενή θέση φαίνεται να βρίσκεται και η Etihad το όνειρο της οποίας για ευρωπαϊκή επέκταση μοιάζει σιγά σιγά να καταρρέει.
Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι τα τελευταία χρόνια, η Etihad ξεκίνησε μια σειρά επενδύσεων καταλαμβάνοντας σημαντικά μερίδια ιδιοκτησίας σε μια σειρά «αεροπορικών εταιρειών-εταίρων».
Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει το 49% της Alitalia, το 29,2% της Air Berlin, το 49% της Air Serbia, το 24% της Jet Airways, το 21,8% της Virgin Australia, το 40% των Air Seychelles. Ωστόσο, η Etihad πώλησε το μερίδιό της στην Etihad Regional τον Ιούλιο 2017. Τον Σεπτέμβριο 2016, αυτές οι αεροπορικές εταιρίες εταίροι μαζί με την Etihad Airways και τις συνοδευτικές θυγατρικές της αναμορφώθηκαν για να σχηματίσουν την Etihad Aviation Group.
Τον Ιούλιο 2017, η εταιρεία του Αμπού Ντάμπι, με έδρα τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ανακοίνωσε μεγάλες ζημιές αξίας 1,87 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το 2016, εξέλιξη, που ακολούθησε κέρδη 103 εκατομμυρίων δολαρίων το 2015. Η Etihad αποδίδει απώλειες ύψους 808 εκατομμυρίων δολαρίων στην χρηματοοικονομική έκθεσή της σε αεροπορικές εταιρείες εταίρους όπως η Air Berlin και η Alitalia. Αξίζει να αναφέρουμε ότι η συνολική οικονομική έκθεση της Etihad στις δύο ευρωπαϊκές προβληματικές αεροπορικές εταιρείες ανέρχεται στο ποσό των 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια.
«Η Etihad είχε μια πολύ φιλόδοξη και δημιουργική, αλλά πολύ επικίνδυνη στρατηγική. Επεδίωκε να επενδύσει σε αεροπορικές εταιρείες σε διάφορες χώρες για να αποκτήσει αντιπροσωπευτική παρουσία ως αεροπορική ομάδα και δύο από τις πιο επικίνδυνες επενδύσεις της ήταν η Air Berlin και η Alitalia, δήλωσε στο Business Insider ο Henry Harteveldt αναλυτής της Atmosphere Research Group. Η επένδυση ή ο έλεγχος ανταγωνιστικών αεροπορικών εταιρειών σε πλεονεκτικές αγορές και η ταυτόχρονη αύξηση της παγκόσμιας εμβέλειας της Etihad είναι στρατηγικά υγιής. Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει επίσης στην Etihad να εισέλθει σε δυνητικά «εχθρικές» αγορές χωρίς πολιτική αντιπολίτευσης» και χωρίς να χρειαστεί να ξεκινήσει μια επιχείρηση από την αρχή. Στην πράξη όμως, η στρατηγική εταιρικής σχέσης είναι πολύ πιο πολύπλοκη.
Αν και ορισμένες εταιρείες αποδείχθηκαν κεροδοφόρες για την Etihad, όπως για παράδειγμα, η Air Serbia που μετατράπηκε σε σταθερό τροφοδότη στο δίκτυο της Etihad, η Jet Airways που την βοήθησε να ξεκλειδώσει την ενδεχομένως επικερδή ινδική αγορά ή και η Virgin Australia που μετατράπηκε σε βιώσιμο ανταγωνιστή για την Qantas στην Αυστραλία, άλλες εταιρείες αναδείχτηκαν σε μεγάλα προβλήματα.
Και οι δύο αεροπορικές εταιρείες αποκτήθηκαν για να βοηθήσουν την Etihad να αυξήσει την εμβέλειά της στις πολύτιμες ευρωπαϊκές και διατλαντικές αγορές και σε κάποιο βαθμό το έκαναν.
Από επιχειρησιακή άποψη, ωστόσο, η Air Berlin και η Alitalia συνέχισαν να «αιμορραγούν» οικονομικά εξαιτίας λαθών στη διαχείριση των γραμμών των αλλά και υπερβολικών αγορών για την ανανέωση του στόλου τους.
Τι μέλλει γενέσθαι την επόμενη μέρα κανείς δεν ξέρει. Ωστόσο ήδη οι μνηστήρες που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον για την εκποίηση του αερομεταφορέα φτάνουν τις τρεις. Παρότι ο Τόμας Βίνκελμαν, διευθύνων σύμβουλός της Air Berlin δεν ανακοίνωσε τους υποψήφιους εκτός απο την ήδη γνωστή Lufthansa, διευκρίνισε ότι πρόκειται για ευυπόληπτες εταιρείες τουλάχιστον «σε ό,τι αφορά την οικονομική τους κατάσταση, αλλά και επαρκώς μεγάλες για να προσφέρουν στην Air Berlin ένα εξασφαλισμένο μέλλον. Παράλληλα ανέφερε ότι και οι τρεις ενδιαφέρονται να κρατήσουν τη Γερμανία ως βάση των δραστηριοτήτων τους». Σύμφωνα με τον Βίνκελμαν, οι διαπραγματεύσεις αφορούν τα περιουσιακά στοιχεία της μονάδας Niki, την οποία η Etihad είχε αγοράσει νωρίτερα φέτος από την Air Berlin έναντι 300 εκατ. ευρώ. Η Lufthansa έχει επιβεβαιώσει ότι βρίσκεται σε συνομιλίες για να αποκτήσει μέρος των δραστηριοτήτων της Air Berlin, ενώ, σύμφωνα με πηγή, στις διαπραγματεύσεις συμμετέχει και η ΕasyJet. Η γερμανική αεροπορική εταιρεία Condor της Thomas Cook ανακοίνωσε χθες ότι είναι έτοιμη να αναλάβει «ενεργό ρόλο» στην αναδιάρθρωση της Air Berlin. Όποιος κι αν είναι ο αγοραστής όμως στόχος του Βίνκελμαν παραμένει μια συμφωνία με δύο ή περισσότερους αγοραστές έως τα τέλη Σεπτεμβρίου.
