Τη μεγαλύτερη συμβολή στη δημόσια υγεία έχουν τα εμβόλια -μετά το καθαρό πόσιμο νερό- και γι’ αυτό άλλωστε θεωρούνται ως το μεγαλύτερο επίτευγμα της Ιατρικής. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν πλέον ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια στη φαρέτρα των γιατρών για την προστασία των ενηλίκων από τις λοιμώξεις του αναπνευστικού, η εμβολιαστική κάλυψη στη χώρα μας παραμένει χαμηλά.
Πέραν των ενήλικων άνω των 65 ετών καθώς και των ατόμων που πάσχουν από χρόνια νοσήματα, ευπαθείς στις λοιμώξεις είναι και οι καπνιστές, ακόμα και αν δεν έχουν κάποιο υποκείμενο νόσημα, γεγονός που πρέπει να αποτελεί ένα επιπλέον κίνητρο για τη διακοπή του καπνίσματος. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΕΟΔΥ, στην Ελλάδα εξακολουθούμε το 2024 να έχουμε 38% χρήστες καπνικών προϊόντων.
Τα παραπάνω αναφέρθηκαν σε συνέντευξη Τύπου της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας (ΕΠΕ), για την παρουσίαση των δράσεων που υλοποιεί, στο πλαίσιο του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας κατά της Πνευμονίας (12/11).
«Επιμένει» η υψηλή θνητότητα της πνευμονίας
Όπως επεσήμανε ο Γενικός Γραμματέας της ΕΠΕ, Καθηγητής Πνευμονολογίας, Α’ Πανεπιστημιακή Πνευμονολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Ε.Κ.Π.Α. Πέτρος Μπακάκος, η πνευμονία είναι η συνηθέστερη λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού και μια σημαντική αιτία θανάτου στις ακραίες ηλικίες -παιδιά και ενήλικες >65 ετών. Τα κυριότερα παθογόνα της είναι βακτήρια, (όπως ο πνευμονιόκοκκος που είναι και το συχνότερο αίτιο βακτηριακής πνευμονίας), ιοί (όπως της γρίπης, της COVID-19 και ο RSV) και πιο σπάνια μύκητες. Δυστυχώς, τα τελευταία 40 χρόνια, δεν έχει επιτευχθεί μείωση στη θνητότητα από την πνευμονία και για αυτό είναι ακόμα πιο επιτακτική η ανάγκη να γίνει κατανοητό από όλους ότι η πρόληψη είναι βασικό μέτρο για τη μείωση των επιπτώσεων της νόσου.
Τι δείχνουν οι μελέτες
Στα δεδομένα που προκύπτουν από σχετικές μελέτες αναφέρθηκε η κα. Παρασκευή Κατσαούνου, Μέλος Δ.Σ. της Ε.Π.Ε., Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πνευμονολογίας, Ιατρική Σχολή Ε.Κ.Π.Α, Μονάδα Πνευμονολογίας & Αναπνευστικής Ανεπάρκειας, Α’ Κ.Ε.Θ., Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός».
Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά δεδομένα επιδημιολογικής μελέτης ΕΓΝΑΤΙΑ (2017-2023), που πραγματοποιήθηκε σε 3.097 ασθενείς που νοσηλεύθηκαν με ακτινογραφικά επιβεβαιωμένη Πνευμονία της Κοινότητας, σύμφωνα με τα οποία μόνο το 27% των συμμετεχόντων ηλικίας ≥65 ετών ήταν εμβολιασμένοι έναντι του πνευμονιόκοκκου. Ο πνευμονιόκοκκος ανιχνεύθηκε στο 7,4% των ασθενών. Σε σχέση με τη μη-πνευμονιοκοκκική πνευμονία, οι ασθενείς με πνευμονιοκοκκική πνευμονία κοινότητας: ανέφεραν σε μεγαλύτερο ποσοστό ιστορικό καπνίσματος, προηγούμενο επεισόδιο πνευμονίας και έκθεση σε παιδιά <5 ετών, μικρότερη πρόσφατη χρήση αντιβιοτικών. Επίσης είχαν βαρύτερη κλινική εικόνα κατά την εισαγωγή τους (αναπνευστική ανεπάρκεια επιπλεγμένη παραπνευμονική συλλογή/εμπύημα) και είχαν υψηλότερη θνητότητα τόσο εντός νοσοκομείου όσο και τις επόμενες 30 ημέρες.
Αντίστοιχη εικόνα φαίνεται και από τα αποτελέσματα πρόσφατης μελέτης στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ), που δείχνουν ότι μόνο μια μειονότητα (36%) των ασθενών, που χρήζουν εμβολιασμού έναντι του πνευμονιόκοκκου, ήταν εμβολιασμένοι. Θετικό, βέβαια, - αν και ανεπαρκές – είναι το ότι η εμβολιαστική κάλυψη αυξανόταν σημαντικά με την πρόοδο της ηλικίας. Επιπλέον, τα στοιχεία της μελέτης αυτής, έδειξαν ότι, αναμφίβολα, η σύσταση από τον ιατρό τους ήταν ο ισχυρότερος προβλεπτικός παράγοντας για τον εμβολιασμό για πνευμονιόκοκκο, ακολουθούμενη από την ηλικία (ιδίως σε άτομα ≥65 ετών), την αντίληψη για την αποτελεσματικότητα του εμβολίου, την παρουσία τουλάχιστον μίας συννοσηρότητας και την επαρκή ενημέρωση. Αντίθετα, o φόβος για τις παρενέργειες των εμβολίων, η πεποίθηση ότι τα εμβόλια συνδέονται με το κέρδος των φαρμακευτικών εταιρειών και η απουσία άλλων εμβολιασμών στο παρελθόν σχετίζονταν αρνητικά με τη λήψη πνευμονιοκοκκικού εμβολίου.
«Αξίζει να σημειώσουμε, επίσης, ότι αν και 46% των συμμετεχόντων στην έρευνα, ανέφεραν ότι είχαν ενημερωθεί από τον γενικό ιατρό τους για τον απαραίτητο εμβολιασμό, 43% δεν είχαν λάβει καμιά ενημέρωση από οποιαδήποτε πηγή, με την αίσθηση για επαρκή ενημέρωση να έχει ένα διάμεσο σκορ 5 (εύρος 0-8) – άλλος ένας δείκτης ότι είναι κρίσιμο να διαχέεται η ενημέρωση και από άλλες πηγές, όπως έγκυρα ΜΜΕ», ανέφερε η Καθηγήτρια.
Η πνευμονία στα παιδιά
Στην πνευμονία στην παιδική ηλικία επικεντρώθηκε ο κ. Αθανάσιος Μίχος, Καθηγητής Παιδιατρικής - Λοιμωξιολογίας, Ιατρική Σχολή Ε.Κ.Π.Α, Α' Παιδιατρική Κλινική, Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» και μέλος Δ.Σ. της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρείας. «Η πνευμονία στα παιδιά εξακολουθεί να προκαλεί σημαντική νοσηρότητα, επιπλοκές και θνητότητα, παρά το γεγονός ότι μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπισθεί. Ο εμβολιασμός δίνει δυνατότητα πρόληψης, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι εξίσου σημαντική είναι η έγκαιρη ανίχνευση και θεραπεία. Αυτή η παγκόσμια ημέρα, υπογραμμίζει την ανάγκη για δέσμευση όλων των φορέων Δημόσιας Υγείας για παροχή στον παιδιατρικό πληθυσμό των καλύτερων δυνατών εμβολίων για πρόληψη της πνευμονίας αλλά και της δυνατότητας πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας για όλα τα παιδιά», δήλωσε ο κ. Μίχος.
ΕΠΕ: Οδηγίες για τον εμβολιασμό των ενηλίκων
H Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία συνέταξε Οδηγίες για τον Εμβολιασμό των ενηλίκων, οι οποίες επικαιροποιούνται συνεχώς, ώστε να γίνεται έγκαιρα ο εξατομικευμένος προγραμματισμός των εμβολιασμών. Συγκεκριμένα συστήνονται για τις ομάδες πληθυσμού με συννοσηρότητες και ηλικιωμένους οι παρακάτω εμβολιασμοί:
• Ετησίως έναντι της γρίπης
• Εφάπαξ έναντι του πνευµονιόκοκκου (PCV20)
• Ανά διετία έναντι του Ιού Αναπνευστικού Συγκυτίου (RSV)
• Ετησίως (1 δόση) έναντι της νόσου COVID-19, σύμφωνα µε τα τρέχοντα επιδημιολογικά δεδομένα
• Ανά 10ετία έναντι του κοκκύτη
• Έναντι του έρπητα ζωστήρα, σε ανοσοκατεσταλµένους ενήλικες ≥18 ετών και σε ανοσοεπαρκείς ενήλικες ≥60 ετών [σε δύο δόσεις (RZV)]
«Είναι σημαντικό να γίνει κοινή και αδιαμφισβήτητη πεποίθηση, ότι τα προτεινόμενα εμβόλια από την ΕΠΕ αποτελούν εξαιρετικό τρόπο τόσο για την αποφυγή νοσηρότητας, θνητότητας, οικονομικής και υγειονομικής επιβάρυνσης, όσο και για τη βελτίωση της ποιότητας της ζωής μας και την απώλεια ωρών εργασίας», τόνισε η κ. Κατσαούνου.
Οι δράσεις της ΕΠΕ για την Παγκόσμια Ημέρα
Με το μήνυμα «Ενημερωνόμαστε για μια νόσο που μας αφορά Όλους! Εμβολιαζόμαστε και Προστατεύουμε εμάς και τους γύρω μας!» η φετινή πρωτοβουλία θα πραγματοποιηθεί το διάστημα 13 - 15 Νοεμβρίου σε συνεργασία με τους Δήμους Αγίας Παρασκευής και Χαϊδαρίου.
Στο πλαίσιο των δράσεων, θα διαμορφωθούν ειδικά ενημερωτικά σημεία σε χώρους που θα παραχωρήσουν οι συνεργαζόμενοι Δήμοι και η είσοδος θα είναι ελεύθερη για το κοινό. Εκεί, πνευμονολόγοι – μέλη της ΕΠΕ θα βρίσκονται στη διάθεση των πολιτών, προκειμένου να τους προσφέρουν δωρεάν συμβουλευτική όσον αφορά τους βασικούς άξονες πρόληψης της πνευμονίας και να συζητήσουν μαζί τους για τα εμβόλια που συστήνεται να λάβουν – βάσει της ηλικίας τους και άλλων παραγόντων - έναντι σοβαρών λοιμώξεων του αναπνευστικού, όπως της γρίπης, της πνευμονιοκοκκικής πνευμονίας και έναντι του Ιού Αναπνευστικού Συγκυτίου (RSV). Παράλληλα, θα διοργανωθούν ενημερωτικές ομιλίες, εκπαιδευτικά σεμινάρια ορθής χρήσης βασικών διαγνωστικών συσκευών (όπως το οξύμετρο), ενώ η Κινητή Μονάδα Πρόληψης Αναπνευστικών Νοσημάτων της Ε.Π.Ε. θα συμμετέχει στη δράση διενεργώντας προληπτικές ιατρικές μετρήσεις - σε όσα άτομα ενδείκνυται.
