Την ανάγκη για ουσιαστικές αλλά και τολμηρές παρεμβάσεις στην πολιτική για το φάρμακο επεσήμανε ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδας κατά την ετήσια εκδήλωση του ΣΦΕΕ τη Δευτέρα (20/1). Στο πλαίσιο αυτό, τόνισε ότι η ανάγκη αυτή είναι περισσότερο επιτακτική από ποτέ, καθώς η βιωσιμότητα του συστήματος υγείας ακροβατεί πλέον επικίνδυνα. Ζητούμενο αποτελεί η διαμόρφωσή μιας βιώσιμης εθνικής φαρμακευτικής πολιτικής, με επίκεντρο τον ασθενή και με στόχο την καλή Δημόσια Υγεία και την συμβολή στην Εθνική Οικονομία, με απαραίτητη προϋπόθεση την αύξηση της χρηματοδότησης στο φάρμακο.
«Το 2023, που έφτασε κάποιες κατηγορίες φαρμάκων σε όρια επιστροφών ακραία, είναι κάτι που δεν υπάρχει κανένα περιθώριο να επαναληφθεί. Είναι μάλλον η πολλοστή φορά τα τελευταία χρόνια που ακούγεται μια παρόμοια φράση – η διαφορά είναι ίσως ότι οι συνέπειες της ακολουθούμενης έως τώρα πολιτικής και της υποχρηματοδότησης είναι πλέον ορατές: καθυστέρηση εισόδου νέων φαρμάκων στη χώρα, ελλείψεις, απεντάξεις προϊόντων από τον κατάλογο αποζημιούμενων φαρμάκων, συρρίκνωση ανθρώπινου δυναμικού σε αρκετές περιπτώσεις και πολλά άλλα», ανέφερε ο κ. Παπαδημητρίου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2012 μέχρι το 2023, η δαπάνη αυξήθηκε κατά 63%, δηλαδή περίπου 5,5% ανά έτος, όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Η Δημόσια χρηματοδότηση, όμως, μειώθηκε κατά 23%.
«Πιστεύω είναι απόλυτα κατανοητό από όλους, ότι το κενό που έχει δημιουργηθεί είναι πολύ μεγάλο. Και το κενό αυτό αναγκάστηκε να το καλύψει η φαρμακευτική βιομηχανία (οι εταιρείες μέλη του ΣΦΕΕ έχουν συνεισφέρει περισσότερα από 18,1 δισ. ευρώ μέσω των υποχρεωτικών επιστροφών), αλλά και οι ασθενείς.
Τα τελευταία δύο χρόνια, μάλιστα, η συνεισφορά της βιομηχανίας μας είναι μεγαλύτερη από αυτήν της Πολιτείας. Η Ελλάδα είναι μια χώρα με τις χαμηλότερες τιμές φαρμάκων και τις μεγαλύτερες επιστροφές, πράγμα που μας φέρνει σε ακραία θέση στην Ευρώπη», επεσήμανε ο Πρόεδρος του ΣΦΕΕ.
Σε υποδεέστερη θέση οι Έλληνες ασθενείς
Παρουσιάζοντας σχετικά στοιχεία, τόνισε ότι η Ελλάδα υπολείπεται 1,5 δισ. ευρώ, όπως διαφαίνεται από τη σύγκριση της Συνολικής Δημόσιας κατά κεφαλή Φαρμακευτικής Δαπάνης στη χώρα μας, που είναι 255 €, και της Συνολικής Δημόσιας κατά κεφαλή Φαρμακευτικής Δαπάνης στις Νότιες Χώρες της Ευρώπης (Ιταλία, Πορτογαλία, Ισπανία και Γαλλία) που είναι 409 € (δηλαδή 150 εκατ. € Χ 10 εκατ. πληθυσμό). Εδώ και χρόνια, η σταδιακή αύξηση της χρηματοδότησης της φαρμακευτικής δαπάνης, σε συνδυασμό με μέτρα συγκράτησής της, αποτελεί πάγιο αίτημα του ΣΦΕΕ, προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των επιχειρήσεων και του συστήματος υγείας και η πρόσβαση των ασθενών στα αναγκαία φάρμακα.
«Η υποχρηματοδότηση του φαρμάκου φέρνει τους Έλληνες ασθενείς σε υποδεέστερη θέση έναντι των άλλων Ευρωπαίων. Μια ανησυχητική συνέπεια της υποχρηματοδότησης είναι ότι σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες μελέτες της εταιρείας IQVIA, για το χρονικό διάστημα 2020 –2023, από τα 221 νέα καινοτόμα φάρμακα που εγκρίθηκαν κεντρικά στην Ευρώπη και θα μπορούσαν να έρθουν στην Ελλάδα, ήρθαν μόνο τα 43, δηλαδή μόνο ένα στα πέντε (1/5) νέα καινοτόμα φάρμακα. Και δυστυχώς η κατάσταση θα χειροτερέψει», προειδοποίησε ο Πρόεδρος του ΣΦΕΕ.
«Ας μην ξεχνάμε πως ενώ ανακοινώνονται μέτρα περιορισμού της δαπάνης, την ίδια στιγμή ανακοινώνονται και μέτρα που την αυξάνουν, όπως παροχές σε ευάλωτες ομάδες όσον αφορά τη συμμετοχή στα φάρμακα ή προγράμματα πρόληψης που αναμένεται να αυξήσουν τη φαρμακευτική δαπάνη του ΕΟΠΥΥ, χωρίς να προστίθενται αντίστοιχα κονδύλια στη φαρμακευτική δαπάνη. Ακόμη, προστίθενται και επιπλέον ασφαλιστικά ταμεία στον ΕΟΠΥΥ (ΤΥΠΕΤ, ΕΔΟΕΑΠ κ.α.) χωρίς να προστίθενται τα αντίστοιχα κονδύλια για την αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης που θα προκύψει. Ποια θα είναι τα επιπλέον ποσά με τα οποία θα επιβαρυνθεί η φαρμακευτική δαπάνη του ΕΟΠΥΥ και από που θα καλυφθούν;», πρόσθεσε.
Η υποχρηματοδότηση παραμένει
Ο κ. Παπαδημητρίου υπογράμμισε ότι η χρηματοδότηση που έχει αποφασίσει η κυβέρνηση δεν δείχνει ικανή να μειώσει τα επίπεδα επιστροφών, επισημαίνοντας ότι η Πολιτεία τα τελευταία αρκετά χρόνια ασχολήθηκε σχεδόν αποκλειστικά με την ανακατανομή των υποχρεωτικών επιστροφών για την πρόσκαιρη ανακούφιση σε κάποιες κατηγορίες φαρμάκων.
Αναγνώρισε, ωστόσο, ότι ο Άδωνις Γεωργιάδης, με την ανάληψη των καθηκόντων του στο υπουργείο Υγείας, ξεκίνησε άμεσες και ουσιαστικές παρεμβάσεις, ενώ έχει αναλάβει και σημαντικές δεσμεύσεις σε αυτό το χρονικό διάστημα, «που δεν φαίνεται να είναι απαλλαγμένες από πολιτικό κόστος».
«Παρά τη δυσθυμία που μας δημιουργούν οι αριθμοί του 2023, είναι ευχάριστο το γεγονός πως έχουμε επικοινωνία και συνεργασία με έναν Υπουργό Υγείας που κατανοεί τα ζητήματα και έχει άποψη για αυτά και διάθεση για δράση αλλά και με μια Κυβέρνηση που έχει συνειδητοποιήσει το πρόβλημα γενικότερα
Ωστόσο, πέρα από την διαχρονική ανάγκη ελέγχου του ρυθμού αύξησης της δαπάνης και τις σημαντικές κινήσεις που γίνονται προς αυτή την κατεύθυνση, το πρόβλημα της χρηματοδότησης ή καλύτερα της υποχρηματοδότησης παραμένει», ανέφερε ο Πρόεδρος του ΣΦΕΕ.
Την υποχρηματοδότηση στα φάρμακα παραδέχθηκε και ο Υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης, κατά τον χαιρετισμό του, εστιάζοντας ωστόσο στις βελτιωτικές κινήσεις που έχουν γίνει τα δύο τελευταία χρόνια.
Ζήτημα προτεραιοτήτων
Ο ισχυρισμός της κυβέρνησης πως δεν υπάρχουν άλλες δυνατότητες, δεν φαίνεται να πείθει τη φαρμακοβιομηχανία, που υποστηρίζει ότι είναι ζήτημα προτεραιοτήτων. «Το φάρμακο δεν είναι πολύ ψηλά σε αυτές, παρόλο που συμβάλλει ουσιαστικά στο περιορισμό των εξόδων σε άλλα κέντρα κόστους στο σύστημα υγείας, αλλά και στην κοινωνία γενικότερα. Ένα τρανταχτό παράδειγμα για αυτό, είναι τα εμβόλια κατά της COVID-19 και το κόστος που αποφεύχθηκε χάρη σε αυτά», ανέφερε ο Ολύμπιος Παπαδημητρίου. Και πρόσθεσε: «Παρά τις βελτιώσεις που πετύχατε στον τομέα της παροχής στοιχείων, έχουμε πολύ δρόμο ακόμη ώστε να μιλήσουμε για προβλεψιμότητα στο χώρο μας. Οι καθυστερήσεις στην έκδοση των σημειωμάτων επιστροφών παραμένουν και οι αναδρομικές, πέραν του τρέχοντος εξαμήνου, διαπραγματεύσεις επιτείνουν το πρόβλημα. Την ίδια στιγμή εφαρμόζονται επιλεκτικές πολιτικές προστασίας κατηγοριών φαρμάκων με επιβάρυνση των υπολοίπων ( Κλειστοί προϋπολογισμοί για φάρμακα με χαμηλότερη τιμή στα Νοσοκομεία ή ο διαχωρισμός on patent – off patent στα ιδιωτικά φαρμακεία)».
Αναφερόμενος στην δρομολογημένη κατάτμηση της αγοράς των ιδιωτικών φαρμακείων σε on και off patent προϊόντα, ο κ. Παπαδημητρίου εκτίμησε ότι θα αυξήσει δραματικά την πολυπλοκότητα στους υπολογισμούς και πιθανότητα θα δημιουργήσει ακρότητες στις επιβαρύνσεις των υποχρεωτικών επιστροφών.
«Όπως αναφέρατε στην πρόσφατη συνάντηση μας, ο φαρμακευτικός κλάδος θα πρέπει να έχει στην διάθεσή του όλα τα απαραίτητα δεδομένα προκειμένου να μπορεί να εξασφαλίζεται η διαφάνεια και η προβλεψιμότητα και να αποφεύγονται καταστάσεις εκπλήξεων. Για παράδειγμα, όταν εφαρμόστηκε το σχέδιο για μειωμένο clawback στα φάρμακα κάτω από €30 στα Νοσοκομεία, ως Σύνδεσμος ζητούσαμε επανειλημμένα να μάθουμε την επίπτωση στα υπόλοιπα φάρμακα, χωρίς επιτυχία. Αυτό το γεγονός σε συνδυασμό με την ελλιπή χρηματοδότηση οδήγησε στην δυσάρεστη έκπληξη των επιστροφών ύψους 83%», ανέφερε ο Πρόεδρος του ΣΦΕΕ απευθυνόμενος στον Υπουργό Υγείας.
ΙΦΕΤ και Ταμείο Καινοτομίας
Σύμφωνα με τον ίδιο, το 2024 εμφανίζεται σχεδόν διπλασιασμός των ΑΜΚΑ που εξυπηρετήθηκαν από τα φαρμακεία του ΕΟΠΥΥ με προϊόντα ΙΦΕΤ και αύξηση κατά 41% της σχετικής δαπάνης του ΕΟΠΥΥ. «Πόσο μεθοδική είναι η αξιολόγηση των σχετικών αιτημάτων και σε ποιο βαθμό οι εν λόγω ασθενείς δεν έχουν άλλες θεραπευτικές επιλογές οι οποίες διατίθενται κανονικά στη χώρα; Τι κάνουν οι άλλες χώρες όταν δεν διατίθεται ένα προϊόν σε αυτές; Είναι προφανές ότι το ΙΦΕΤ έχει εξελιχθεί σε ένα παράλληλο κανάλι διακίνησης φαρμάκων που και αυτό λειτουργεί εις βάρος των υπολοίπων. Θα πρέπει να σταματήσει η επιβάρυνση της βιομηχανίας από τα προϊόντα του ΙΦΕΤ ή να περιοριστεί σημαντικά η δίοδος αυτή», σημείωσε.
Όσον αφορά το Σχήμα Μεταβατικής Αποζημίωσης (ή Ταμείο Καινοτομίας), τόνισε ότι εφόσον θεσμοθετηθεί, θα πρέπει να είναι στο πλαίσιο της πρότασης που έχει κατατεθεί από ΣΦΕΕ/ PIF, να έχει επιπλέον επαρκή χρηματοδότηση και να μην εξελιχθεί σε έναν επιπλέον ασφυκτικό κλειστό προϋπολογισμό.
Αναγκαία τα νέα μοντέλα συνεργασίας
Η φαρμακευτική καινοτομία από την μια πλευρά και προκλήσεις, όπως η γήρανση του πληθυσμού, η αύξηση των χρονίως νοσούντων και η κλιματική αλλαγή από την άλλη, διαμορφώνουν ταυτόχρονα ένα σύνθετο περιβάλλον, που πρέπει να ληφθεί υπόψη.
«Καλούμαστε να επαναπροσδιορίσουμε τον τρόπο λειτουργίας μας, να ανταποκριθούμε στις σύγχρονες τάσεις και να αναπτύξουμε νέα μοντέλα συνεργασίας με τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης, τις ρυθμιστικές και τις αποζημιωτικές αρχές, υιοθετώντας νέους τρόπους αποζημίωσης και χρηματοδότησης των νέων θεραπειών κ.λπ.
Αναμένουμε το πρώτο τρίμηνο του 2025 να αρχίσουμε να βλέπουμε τα αποτελέσματα των μέτρων που λάβατε και θα πρέπει να κάνουμε έναν απολογισμό αμέσως μετά, ώστε να δούμε τί λειτούργησε και τί όχι και να συμφωνήσουμε ένα πλάνο διατήρησης ή επέκτασης των μέτρων, πάντα σε συνδυασμό με σταδιακή ενίσχυση της δημόσιας επένδυσης στο φάρμακο», ανέφερε ο Ολύμπιος Παπαδημητρίου. Και κατέληξε:
«Ενόψει της νέας χρονιάς, ευελπιστούμε ότι θα εισακουστούμε από την Πολιτεία και θα ενταθούν οι προσπάθειες για μια βιώσιμη εθνική φαρμακευτική πολιτική, με επένδυση στο φάρμακο και την φαρμακευτική καινοτομία. Είναι ζητούμενο οι Έλληνες πολίτες να έχουν πρόσβαση σε όλα όσα η επιστήμη μπορεί να προσφέρει, τη στιγμή που τα χρειάζονται».
