Σε υψηλά και ανησυχητικά επίπεδα εξακολουθεί να βρίσκεται η ανθεκτικότητα των βακτηρίων στα αντιβιοτικά, τόσο στους ανθρώπους όσο και στα εκτρεφόμενα ζώα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), σύμφωνα με κοινή έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) και της Ευρωπαϊκής Αρχής για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA). Όταν τα ανθεκτικά μικρόβια μολύνουν τον ανθρώπινο οργανισμό, η θεραπεία των λοιμώξεων που προκαλούν καθίστανται εξαιρετικά δύσκολη, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις απειλούν την ίδια τη ζωή. Εκτιμάται ότι κάθε χρόνο, 33.000 άνθρωποι πεθαίνουν εξαιτίας λοιμώξεων από ανθεκτικά βακτήρια στην ΕΕ.
Τα νέα στοιχεία
Η έκθεση δείχνει ότι τα επίπεδα ανθεκτικότητας σε αντιβιοτικά ευρείας χρήσης παραμένουν ιδιαίτερα υψηλά σε βασικά παθογόνα. Η σαλμονέλα και το καμπυλοβακτήριο εμφανίζουν ισχυρή ανθεκτικότητα σε ανθρώπους και ζώα έναντι αντιβιοτικών όπως:
• Αμπικιλλίνη
• Τετρακυκλίνες
• Σουλφοναμίδες
Παράλληλα, το κολοβακτηρίδιο (E. coli) παρουσιάζει συχνά ανθεκτικότητα στα εκτρεφόμενα ζώα, ενώ αντίθετα, στις όρνιθες ωοπαραγωγής η ανθεκτικότητα της σαλμονέλας είναι περιορισμένη.
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η υψηλή ανθεκτικότητα στη σιπροφλοξασίνη, ένα φθοριοκινολόνο αντιβιοτικό κρίσιμης σημασίας για τη θεραπεία λοιμώξεων από σαλμονέλα και καμπυλοβακτήριο. Σε περισσότερες από τις μισές ευρωπαϊκές χώρες που παρέχουν δεδομένα στο ECDC, έχει παρατηρηθεί αυξημένη ανθεκτικότητα αυτών των βακτηρίων στη συγκεκριμένη ουσία.
Επιπλέον, ανθεκτικότητα σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα έχει καταγραφεί και στα εκτρεφόμενα ζώα, ειδικά στο καμπυλοβακτήριο, καθώς και στα πουλερικά όσον αφορά τη σαλμονέλα και το E. coli. Αυτές οι εξελίξεις κρίνονται ιδιαίτερα ανησυχητικές, καθώς τα παραπάνω μικρόβια είναι κύριες αιτίες τροφιμογενών λοιμώξεων στους ανθρώπους.
Ενδείξεις προόδου
Παρά τις ανησυχητικές τάσεις, υπάρχουν και θετικά νέα. Η ανθεκτικότητα ορισμένων βακτηρίων σε άλλα βασικά αντιβιοτικά παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Ωστόσο, σποραδικά ανιχνεύεται στα τρόφιμα και στα ζώα E. coli ανθεκτικό στις καρβαπενέμες, γεγονός που απαιτεί αυξημένη επαγρύπνηση λόγω της σοβαρότητάς του. Επιπλέον, σε αρκετές χώρες της ΕΕ παρατηρείται σημαντική πρόοδος στη μείωση της μικροβιακής αντοχής. Σχεδόν οι μισές χώρες αναφέρουν μείωση της ανθεκτικότητας του καμπυλοβακτηρίου στις μακρολίδες, καθώς και της αντοχής της σαλμονέλας Typhimurium στις πενικιλίνες και τις τετρακυκλίνες.
Παρά τις θετικές αυτές εξελίξεις, η ανθεκτικότητα των μικροβίων στα αντιβιοτικά εξακολουθεί να αποτελεί σοβαρή απειλή για τη δημόσια υγεία. Για τον λόγο αυτό, η έκθεση προτείνει άμεσα μέτρα, όπως:
• Ενίσχυση της πρόληψης των λοιμώξεων
• Ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών
• Επενδύσεις στην ανάπτυξη νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων
• Υιοθέτηση ισχυρών εθνικών πολιτικών για την καταπολέμηση της αντοχής
Στην κοινή τους ανακοίνωση, οι κορυφαίοι ευρωπαϊκοί οργανισμοί επισημαίνουν ότι, παρά τη συνεχή ενημέρωση για τους κινδύνους, η μικροβιακή αντοχή συνεχίζει να αυξάνεται.
Η μικροβιακή αντοχή καθιστά τα βακτήρια λιγότερο ή και καθόλου ευαίσθητα στα αντιμικροβιακά φάρμακα, επιτρέποντας την ανεξέλεγκτη ανάπτυξή τους τόσο σε ανθρώπους όσο και σε ζώα. Από την άλλη πλευρά, η αλόγιστη χρήση των αντιβιοτικών ενισχύει την επιβίωση και εξάπλωση των ανθεκτικών μικροοργανισμών, επιταχύνοντας έτσι την ανάπτυξη της μικροβιακής αντοχής.
