Ροή
Συνήθως οι κινήσεις που λέγονται από τη Γερμανία υιοθετούνται σταδιακά και από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη. Είναι κάτι σαν άτυπη «ντιρεκτίβα». Στην πανδημία αυτό φάνηκε με τα lockdown. Προηγήθηκε προφανώς η εμμονή στην πολιτική λιτότητας, που είδαμε που οδήγησε.
Τώρα η γερμανική κυβέρνηση έχει επιλέξει μία πολιτική... λιτότητας στην ενέργεια, με τα διάφορα μέτρα που εξοικονομούν ρεύμα. Αλλά και μία πολιτική αναζήτησης φυσικού αερίου σε εθνικό επίπεδο, στις πέντε ηπείρους και (σε ένα βαθμό) με όποιο κόστος. Και να μην ξεχάσουμε τα περί μείωσης του ΦΠΑ στο φυσικό αέριο έως και το πρώτο τρίμηνο του 2024, μία κίνηση με την οποία παραδέχεται ουσιαστικά ότι το πρόβλημα δεν θα τελειώσει ούτε γρήγορα ούτε εύκολα. Άλλωστε αυτό που δείχνει εμμέσως η Γερμανία με τη στάση της, το αποτυπώνουν οι δείκτες των τιμών του φυσικού αερίου που σπάνε, το ένα μετά το άλλο, τα ιστορικά ρεκόρ.
Το ζήτημα είναι πως όλα στην αγορά, αλλά και στην οικονομία γενικότερα, όπως βεβαίως και στην κοινωνία και στην πολιτική είναι ψυχολογία. Αν δηλαδή ο καταναλωτής πεισθεί ότι το εισόδημά του τους επόμενους μήνες θα είναι μικρότερο, θα σταματήσει εκ των προτέρων (και πιθανώς παραπάνω από ότι πρέπει) την κατανάλωση. Εν προκειμένω όχι μόνο στο ρεύμα αλλά σε κάθε του δραστηριότητα. Το ίδιο συμβαίνει με τον επενδυτή που σκέφτεται αν θα επενδύσει ή με τον τουρίστα που θα προγραμματίσει τις διακοπές του επόμενου χρόνου. Το ίδιο συμβαίνει, γενικότερα, στο σύνολο της οικονομίας, της κοινωνίας, αλλά και της πολιτικής.
Και τέλος πάντων δεν αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο όλες οι κοινωνίες. Δεν είναι παρόμοιες οι συνθήκες και τα δεδομένα ανά την Ευρώπη. Η ΕΕ απαρτίζεται από χώρες με τελείως διαφορετικά επίπεδα εισοδήματος, με μεγάλες αποκλίσεις για το πόσο έτοιμο είναι το κάθε σπίτι ή επιχείρηση, ή δημόσια υπηρεσία (π.χ. ένα σχολείο) ώστε να εξοικονομήσει ενέργεια, με μεγάλες διαφορές στις αντοχές που υπάρχουν σε συνθήκες πληθωρισμού και ύφεσης.
Χρειάζεται λοιπόν ενιαία απάντηση στην Ευρώπη που να καλύπτει όλες αυτές τις διαφορές. Που να αποτελεί μία «ομπρέλα» για το κόστος του φυσικού αερίου ώστε μετά το κάθε κράτος να μπορεί να διαχειρισθεί τις άλλες ανάγκες που δημιουργούνται.
Χρειάζεται επίσης και ψυχραιμία. Γιατί ο φόβος, ο πανικός και η υπερβολική αναστάτωση μπορεί να κάνουν πιο μεγάλη ζημιά από ότι προκαλεί το ίδιο το πρόβλημα.
Στην Ελλάδα το πακέτο για το ρεύμα καλύπτει την πιο μεγάλη από τις πληγές που προκαλεί η κρίση. Προφανώς απομένουν και πολλές άλλες πληγές: Από τις τιμές των τροφίμων έως τις πηγές θέρμανσης το χειμώνα που έρχεται.
Είναι πολύ σημαντικό όμως, για να διατηρηθούν όσα έχει πετύχει, με ατομικές θυσίες, η χώρα τα τελευταία χρόνια να υπάρξει και ψυχραιμία από όλους στο εσωτερικό, αλλά και μία διέξοδος από «έξω». Χωρίς χρονοκαθυστέρηση, πριν επηρεασθεί καίρια το κλίμα και οι προσδοκίες, πριν είναι αργά. Το κριτήριο δεν πρέπει να είναι το αν θα μπει ή όχι η Ευρώπη σε ύφεση πριν αναληφθεί δράση, αλλά το πως θα αποφευχθεί αυτή η ύφεση που, αν έρθει, θα έχει πολύ ειδικά χαρακτηριστικά...
