Από τις αρχές του 2008 κάτι έμοιαζε να αλλάζει στις γειτονιές της Αθήνας, πέρα από την Ομόνοια. Αργά και σταθερά γειτονιές όπου μεγάλωσε η γενιά μου, παραδόθηκαν στη παρανομία και στην εγκατάλειψη. Η ποιότητα ζωής επιδεινώθηκε δραματικά για όσους είχαν απομείνει στα στενά της Πατησίων και του Αγίου Παντελεήμονα. Ανθρωποι νοικοκύρηδες που μεγάλωσαν και σπούδασαν παιδιά, που έφτιαξαν σπίτια, είδαν τη ζωή τους να αλλάζει δραματικά.
Απευθύνθηκαν στα θεσμικά όργανα της Πολιτείας. Βρήκαν απέναντί τους ένα βαριεστημένο, αναποτελεσματικό κράτος που λειτουργεί όχι για να λύνει προβλήματα, αλλά για να συντηρεί τις δομές του.
Η απογοήτευσή τους έγινε θυμός και ο θυμός οργή. Μετά ήρθαν τα πρώτα μηνύματα από τις Δημοτικές εκλογές του 2010. Η απάντηση των εκπροσώπων της «συστημικής» πολιτικής ήταν η υποτίμηση του προβλήματος. Άνθρωποι του μόχθου και του μεροκάματου είδαν φιλελεύθερους αστούς και κουλτουριάρηδες αριστερούς να τους κουνούν το δάχτυλο από το Παλαιό Φάληρο και την Φιλοθέη, παραδίδοντάς τους μαθήματα ανοχής, δημοκρατίας και αγάπης. Τα αποτελέσματα του 2012 ήρθαν να προσγειώσουν όλους μας στην πραγματικότητα.
Για όλους εμάς που υπερασπιζόμαστε τις κατακτήσεις της νεωτερικότητας και ό,τι πρεσβεύει η φιλελεύθερη αντιπροσωπευτική δημοκρατία (κράτος δικαίου, ανεξάρτητους θεσμούς, ανθρώπινα δικαιώματα κλπ), η πρόκληση είναι πολύ μεγάλη. Αν δεν ανταποκριθούμε με όρους καθημερινότητας στα προβλήματα των πολιτών, τόσο μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας θα περιθωριοποιούνται πολιτικά και τόσο θα χάνουμε ακροατήριο. Ο λόγος μας θα μοιάζει ελιτίστικος και αδιάφορος για τους πολλούς.
Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα από αυτό που περιέγραψα στην αρχή. Με μία μικρή προσπάθεια ανασύνταξης την περίοδο 2012-2014, μεγάλα κομμάτια του κέντρου της Αθήνας έχουν παραδοθεί στο απόλυτο χάος. Μεγάλες περιοχές στην ευρύτερη Αττική έχουν γκετοποιηθεί πλήρως, τα πανεπιστήμια μας έχουν παραδοθεί αμαχητί στους μπαχαλάκηδες και στο οργανωμένο έγκλημα, αστυνομικοί προπηλακίζονται και δέρνονται μέσα σε αίθουσες δικαστηρίων. Εμβληματικές δημόσιες υποδομές, όπλο των πιο αδύναμων στην μάχη της καθημερινότητας καταρρέουν:
- Τα δημόσια νοσοκομεία υπολειτουργούν από την έλλειψη γιατρών και νοσηλευτών
- Οι αστικές συγκοινωνίες, βρίσκονται πραγματικά υπό διάλυση. Τα δρομολόγια έχουν αραιώσει λόγω έλλειψης συντήρησης και ανταλλακτικών, ο στόλος έχει παλιώσει. Τα σημάδια παρακμής είναι αισθητά ακόμα και στο καμάρι της πρωτεύουσας, το Μετρό.
Την ίδια στιγμή μεγάλα κομμάτια της μεσαίας τάξης συμπιέζονται με υπέρογους φόρους, μισθούς των 350 ευρώ. Για την νεολαία η μετανάστευση είναι η πρώτη επιλογή. Είναι θέμα χρόνου η παρακμή να αγγίξει και αυτούς που μέχρι σήμερα αισθάνονται ότι το πρόβλημα δεν τους αφορά.
Όποιος πιστεύει (η κυβέρνηση βασικά) ότι μπορεί να αλλάξει την ατζέντα με συζητήσεις για αναθεώρηση του Συντάγματος, ατομικά δικαιώματα κλπ, ματαιοπονεί. Αυτά έχουν σημασία σε μία κανονικότητα. Δυστυχώς όμως δεν έχουν καμία πρακτική σημασία αν η κοινωνία βυθίζεται σε μία τριτοκοσμική κοινωνική διαστρωμάτωση, με γειτονιές παραδομένες στην ανασφάλεια και τον φόβο, με μία μεσαία τάξη που θα επιβιώνει οριακά, ενώ την ίδια στιγμή κρατικοδίαιετες ελίτ θα πλουτίζουν από την παραοικονομία και τον παρασιτισμό.
Φιλελεύθερη δημοκρατία δεν υπάρχει χωρίς ασφάλεια, ομαλότητα, μεσαία τάξη παραγωγική και όχι κρατικοδιαίτη. Οσοι υπονομεύουν όλα τα παραπάνω ωθούν μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας στο πολιτικό περιθώριο και στα πολιτικά άκρα.
Το μεγάλο στοίχημα της επόμενης μέρας είναι η καθημερινότητα. Χωρίς καθημερινότητα δεν υπάρχει κανονικότητα. Όλα τα άλλα - τα μεγάλα έπονται.
