Διάβασα με πολύ μεγάλο ενδιαφέρον τις προβλέψεις του προϋπολογισμού για το 2020 και ειδικά το κομμάτι της ανάπτυξης. Γιατί, ξεκάθαρα, χωρίς σημαντική αύξηση δεν πρόκειται να δούμε άσπρη μέρα. Και δεν κρύβω ότι οι προβλέψεις, μολονότι αισιόδοξες, με προβλημάτισαν.
Το προσχέδιο του προϋπολογισμού προβλέπει ανάπτυξη 2,8% για το 2020, με κυβερνητικές πηγές να κάνουν λόγο για έναν αισιόδοξο αλλά εφικτό στόχο. Και όντως, σε σχέση με τη βαθιά ύφεση στις αρχές της κρίσης αλλά και την αναιμική, ουσιαστικά ανύπαρκτη ανάπτυξη των τελευταίων ετών, είναι αν μη τι άλλο μια θετική πρόβλεψη.
Αρκεί όμως για να πούμε ότι –επιτέλους- η χώρα γυρίζει σελίδα; Η δική μου απάντηση είναι «οριακά ναι» αλλά με πολλούς αστερίσκους. Δεδομένου του πληθωρισμού, πραγματική ανάπτυξη είναι το ποσοστό που υπερβαίνει το 1,5% με 2%. Με άλλα λόγια, αυτό που πραγματικά θα δούμε στην τσέπη μας είναι το 0,8% με 1,3% του ΑΕΠ. Θα μου πείτε, ότι είναι σίγουρα καλύτερο από το μηδέν αλλά και από το μείον που είχαμε συνηθίσει τα προηγούμενα χρόνια.
Σωστό, αλλά από την άλλη δεν είναι και το ελατήριο που θα περιμέναμε. Μια οικονομία που έχει πιεστεί τόσο πολύ για μια δεκαετία θα έπρεπε να βγάλει μια πιο έντονη αντίδραση, αν θέλουμε να μιλάμε για ουσιαστική και σχετικά γρήγορη ανάκαμψη. Για να μιλήσει κανείς για πραγματική επιστροφή στην κανονικότητα, η ελληνική οικονομία θα έπρεπε να «τρέχει» με 3,5%-4% για τουλάχιστον τρία συνεχόμενα χρόνια.
Και ερχόμαστε στους αστερίσκους. Από πού θα προέλθει η ανάπτυξη αυτή; Και θα είναι διατηρήσιμη; Γιατί και στις αρχές της δεκαετίας του 2000 το ΑΕΠ αυξανόταν με ρυθμούς της τάξης του 4% ή και του 5% ετησίως, όμως σύντομα, και πολύ βίαια διαπιστώσαμε ότι η ανάπτυξη ήταν πλαστή.
Έτσι και σήμερα, αν η ανάπτυξη βασιστεί αποκλειστικά στην ιδιωτική κατανάλωση, είναι κατά πάσα πιθανότητα βραχύβια. Και σημαίνει ότι δεν πήραμε τα μαθήματα της κρίσης, αλλά επιστρέφουμε στα οικονομικά μοντέλα που μας έφεραν στη χρεοκοπία. Ειδικά αν ο τραπεζικός δανεισμός κατευθυνθεί προς τα εκεί, έχουμε χάσει το παιχνίδι από τα αποδυτήρια.
Αντίθετα, για να έχουμε ουσιαστικά αποτελέσματα, η ανάπτυξη θα πρέπει να προέλθει από ξένες επενδύσεις αλλά και από τομείς με εξωστρέφεια και πολλαπλασιαστική αξία για την οικονομία.
Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να πούμε ότι πραγματικά η χώρα άλλαξε επιτέλους σελίδα.
