100 ημέρες μετά από την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ –και 5 χρόνια μετά την υπερψήφιση του Brexit- και μια καθαρή εικόνα των συνεπειών της απόφασης αρχίζει να αναδύεται, καθώς τα στοιχεία δείχνουν τον αρνητικό αντίκτυπο του «διαζυγίου» για την βρετανική οικονομία.
Αν και οι συνέπειες του Brexit «καλύφθηκαν» κάτω από το πέπλο της πανδημίας, πολλές από αυτές δεν έχουν ακόμα φανερωθεί, όπως το κόστος της εξόδου της Βρετανίας από την κοινή ευρωπαϊκή αγορά και την μείωση των μεταξύ τους εμπορικών συναλλαγών, που, ωστόσο, θα φανεί σε όλη του την έκταση μόνο όταν αρθεί το lockdown και όλες οι επιχειρήσεις ανοίξουν.
Το βραχυπρόθεσμο πλήγμα
Σε μια έκθεση που δημοσιεύθηκε πριν το δημοψήφισμα του 2016, το υπουργείο Οικονομικών προέβλεπε πως μια «έξοδος» θα προκαλούσε εντός δύο ετών την μείωση του εθνικού εισοδήματος κατά 3,6%, με επιπλέον 520.000 ανέργους, και τις τιμές των ακινήτων σε πτώση 10%.
Δεν εξελίχθηκε έτσι. Έως τον Ιούνιο 2018, το ΑΕΠ αυξήθηκε περισσότερο από 3%, η ανεργία μειώθηκε κατά 280.000, και η μέση τιμή των σπιτιών κέρδισε πάνω από 7%.
Αλλά μετά ήρθε ο κορονοϊός. Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε 10% πέρυσι, η μεγαλύτερη «βουτιά» από τον Μεγάλο Παγετό του 1709. Η οικονομία μόνο εν μέρει συνήλθε από τις τεράστιες απώλειες που καταγράφηκαν κατά το πρώτο lockdown την άνοιξη, αφήνοντας την Βρετανία σε ακόμη πιο χαμηλά επίπεδα απ’ ότι πριν την πανδημία.
Υψηλότερο κόστος ζωής
Τον Απρίλιο του 2016, η κυβέρνηση απέστειλε ένα φυλλάδιο σε όλα τα νοικοκυριά, προσκαλώντας τους να ψηφίσουν υπέρ της παραμονής στην ΕΕ. Προειδοποιούσε πως η αποχώρηση θα αύξανε το κόστος ζωής, λόγω της πτώσης της στερλίνας που θα έκανε πιο ακριβές τις εισαγωγές, με τις μισές από αυτές να προέρχονται από την ΕΕ.
Η πρόβλεψη απεδείχθη ακριβής. Η λίρα έπεσε 18% έναντι του ευρώ εντός δύο ετών από το δημοψήφισμα, και παραμένει 12% κάτω από τα επίπεδα προ του δημοψηφίσματος.
Ο δείκτης τιμών καταναλωτή άγγιξε υψηλό 5,5 ετών στο 3,1%, το Νοέμβριο του 2017, συμπιέζοντας τα επίπεδα ζωής. Παρέμεινε πάνω από τον στόχο 2% της ΒοΕ, σχεδόν για όλο το διάστημα των επόμενων δύο ετών. Αλλά ο πληθωρισμός έκτοτε κατρακύλησε εξαιτίας της πανδημίας.
Το υπουργείο Οικονομικών προέβλεψε ότι αν η Βρετανία αποχωρούσε από την ΕΕ και κατάφερνε να συνάψει εμπορική συμφωνία με την Ένωση, η οικονομία της χώρας θα ήταν 4,6% έως 7,8& μικρότερη εντός 15 ετών, σε σχέση με το να παρέμενε στην ΕΕ.
Σύμφωνα με το Bloomberg, αν και επισήμως η Βρετανία είναι εκτός ενιαίας αγοράς λιγότερο από 100 ημέρες, υπολογίζεται πως το Brexit έχει ήδη μειώσει το ΑΕΠ 1,4% μετά το δημοψήφισμα, ενώ αναμένεται μακροπρόθεσμα να μειωθεί ακόμα 4%.
Προβλήματα στις εξαγωγές
Η κυβέρνηση τόνισε πως η αποχώρηση από την ΕΕ θα έκανε πιο δύσκολες τις εξαγωγές αγαθών προς τα κράτη μέλη, και πως οι επιχειρήσεις θα αντιμετώπιζαν υψηλότερα κόστη.
Η προειδοποίηση απεδείχθη σωστή. Οι βρετανικές εταιρείες έχουν να αντιμετωπίσουν επιπρόσθετα εμπόδια, όπως την έκδοση υγειονομικών πιστοποιητικών για εξαγωγές προϊόντων προς την ΕΕ. Τον Ιανουάριο, οι εξαγωγές προς την γηραιά ήπειρο μειώθηκαν 41% συγκριτικά με τον προηγούμενο μήνα.
Φυγή κεφαλαίων
Πριν από το δημοψήφισμα, αρκετοί στο City του Λονδίνου προειδοποιούσαν πως η αποχώρηση από την ΕΕ θα προκαλούσε μαζικές απώλειες σε θέσεις εργασίας. Η PricewaterhouseCoopers προέβλεπε ότι έως και 100.000 θέσεις στο χρηματοπιστωτικό τομέα θα καταργούνταν.
Στην πραγματικότητα, πολύ λιγότερες δουλειές «μετακόμισαν» στην ΕΕ: 7.600 έως τον Μάρτιο, σύμφωνα με την ΕΥ.
Αλλά, ακόμη περισσότερες θέσεις μπορεί να χαθούν αν η Βρετανία και η ΕΕ δεν καταλήξουν σε μια συμφωνία που θα δώσει στις Βρετανικές χρηματοπιστωτικές εταιρείες ευρεία πρόσβαση στην ενιαία αγορά, κάτι το οποίο απώλεσαν εξαιτίας του Brexit.
Στο μεταξύ, στο City του Λονδίνου, οι business μειώνονται. Σχεδόν όλες οι συναλλαγές ευρωπαϊκών μετοχών στα βρετανικά χρηματιστήρια –πάνω από 6 δισ. ευρώ σε ημερήσιες συναλλαγές- μετατοπίστηκαν στην Ένωση το Ιανουάριο. Και τραπεζικοί κολοσσοί όπως η JPMorgan και η Goldman Sachs, μετέφεραν εκατοντάδες δισ. ευρώ στα νέα ή στα διευρυμένα τους «λιμάνια» σε όλη την ΕΕ.
Τι συμβαίνει με το σύστημα Υγείας;
H καμπάνια υπέρ της εξόδου έκανε τις λιγότερο ακριβείς και συγκεκριμένες προβλέψεις για τα οικονομικά οφέλη του Brexit – αν και μία συγκεκριμένη υπόσχεση ξεχωρίζει: η δέσμευση να κατευθυνθούν ξανά προς το Εθνικό Σύστημα Υγείας τα 350 εκατομμύρια λίρες την εβδομάδα που η Βρετανία έστελνε στην ΕΕ.
Το νούμερο είναι υπερβολικά μεγάλο δεδομένου ότι η εβδομαδιαία εισφορά της Βρετανίας στην ΕΕ ανερχόταν σε 250 εκατομμύρια λίρες συνολικά, αν συνυπολογιστούν οι «εκπτώσεις» από την Ένωση. Ένα σημαντικό τμήμα αυτού του ποσού επίσης, επέστρεφε στο Ηνωμένο Βασίλειο με την μορφή των δαπανών της ΕΕ στο δημόσιο τομέα.
Το 2018, η Βρετανία ανακοίνωσε τα σχέδια της να αυξήσει τις δαπάνες προς το ΕΣΥ κατά 394 εκατομμύρια λίρες την εβδομάδα έως το 2023, μια αύξηση που η πρωθυπουργός Τερέζα Μέι τόνισε πως θα προέρχονταν από κεφάλαια που υπό άλλες συνθήκες θα κατευθύνονταν στην ΕΕ.
Αλλά η Βρετανία, ακόμα οφείλει να στείλει περίπου 20 δισ. λίρες στην ΕΕ μέσα στα επόμενα 7 χρόνια, στο πλαίσιο της συμφωνίας αποχώρησης. Και το αρνητικό οικονομικό αντίκτυπο του Brexit αναμένεται να υπερκεράσει οποιαδήποτε οφέλη από τις μη καταβολές ποσών προς την ΕΕ, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Δημοσιονομικών Σπουδών.
Μακροπρόθεσμα
Το πλήρες κόστος της απόφασης της Βρετανίας να διαρρήξει τους δεσμούς της με τον μεγαλύτερο και εγγύτερο εμπορικό της εταίρο πιθανότατα θα διαφανεί μόλις οι περιορισμοί της πανδημίας χαλαρώσουν και οι επιχειρήσεις επιστρέψουν σε φυσιολογικούς ρυθμούς. Η συζήτηση απέχει πολύ από το να έχει ολοκληρωθεί.
Επιμέλεια: Κώστας Αποστολόπουλος
