Ροή
Τα βλέμματα του κόσμου είναι στραμμένα στην Ουκρανία, όπου εξελίσσεται ένα γεωπολιτικό θρίλερ. Η τελευταία δραματική εξέλιξη δεν είναι άλλη από την μόλις πριν λίγων ωρών αναγνώρισης της «λαϊκής δημοκρατίας του Ντονέτσκ» και της «λαϊκής δημοκρατίας του Λουγκάνσκ» από πλευράς της Ρωσίας, δια στόματος του προέδρου Πούτιν. Μια κίνηση που δεν αντέχει σε πολλές ερμηνείες, πλην μίας: Alea iacta est (ο κύβος ερρίφθη) και ο Βλάντιμιρ Πούτιν διέβη τον «Ρουβίκωνα».
Στο διάγγελμα του, ο Ρώσος πρόεδρος έκανε ιστορικές αναφορές στην Ουκρανία- αρχαία ρωσική γη η ανατολική Ουκρανία, δημιουργία του Λένιν η σοβιετική Ουκρανία- και κράτησε το «κερασάκι» για τέλος. Μαζί με την αναγνώριση των «λαϊκών δημοκρατιών», έκανε αναφορά και στις συνθήκες που θα υπογραφούν με αυτές τις δύο οντότητες. Πέραν του de facto διαμελισμού της Ουκρανίας από πλευράς της Ρωσίας, της αναμενόμενης επιδείνωσης των σχέσεων με τη Δύση και φυσικά της μεγιστοποίησης της προοπτικής ενός γενικευμένου πολέμου στην Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος έδειξε και κάτι άλλο: Ότι σταθερά προσεγγίζει τον στόχο του.
Η αναδόμηση της ΕΣΣΔ (αλά Πούτιν)
Όμως, ποιος είναι ο απώτερος στόχος του; Ο Ρώσος πρόεδρος δεν τον έχει κρύψει ποτέ όλα αυτά τα χρόνια που βρίσκεται στην εξουσία. Αν πάρουμε για παράδειγμα την Ουκρανία, ο Πούτιν έχει εκφράσει σε όλους τους τόνους και δημόσια ότι δεν την θεωρεί χώρα. Αντίθετα, θεωρεί τους Ουκρανούς αναπόσπαστο κομμάτι της Ρωσίας, όπως είχε αναφέρει το 2021 σε άρθρο του. Μάλιστα, είχε αναφέρει ότι οι Ρώσοι και οι Ουκρανοί είναι ένας λαός, ενώ κατηγόρησε την ουκρανική ηγεσία για διαφθορά και ότι ελέγχεται από ξένες δυνάμεις.
Πάλι μέσα από τα δικά του λόγια- σε ανύποπτο χρόνο- το 2005 σε ομιλία του στην ρωσική βουλή, ο Βλαντίμιρ Πούτιν είχε αναφέρει: «Πάνω απ' όλα, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ήταν μια μεγάλη γεωπολιτική καταστροφή του αιώνα. Όσο για το ρωσικό έθνος, έγινε ένα γνήσιο δράμα. Δεκάδες εκατομμύρια συμπολίτες και συμπατριώτες μας βρέθηκαν έξω από το ρωσικό έδαφος. Επιπλέον, η επιδημία της αποσύνθεσης μόλυνε την ίδια τη Ρωσία». Αυτά τα δεκάδες εκατομμύρια συμπατριωτών του εκτός της ρωσικής επικράτειας- σύμφωνα με τον Ρώσο πρόεδρο- αρχίζουν να παίζουν τον ρόλο τους, σε αυτό που εδώ και κάποιο καιρό ορισμένοι στη Δύση έχουν χαρακτηρίσει ως την απόπειρα Πούτιν να αναδομήσει τη Σοβιετική Ένωση.
Και μετά ποιος;
«Πρέπει να σταματήσουμε τον Πούτιν, γιατί δεν θα σταματήσει στην Ουκρανία», προειδοποίησε η Βρετανή υπουργός Εξωτερικών Λιζ Τρας. Πρόσθεσε ότι Πούτιν δημόσια έχει αναφέρει ότι θέλει να δημιουργήσει μια Μεγάλη Ρωσία και να επαναφέρει την πρότερη κατάσταση όπου η Μόσχα είχε τον έλεγχο σε πολλές περιοχές της Ανατολικής Ευρώπης. «Την επόμενη εβδομάδα μπορεί να είναι η Ουκρανία, αλλά ποια χώρα θα είναι μετά;», τόνισε η Τρας. Σαφέστατα, η κατάσταση στα ρωσο-ουκρανικά σύνορα προκαλεί ρίγη στις πρωτεύουσες των Βαλτικών χωρών, καθώς πληρούν τα «κριτήρια» που έθεσε ο πρόεδρος Πούτιν. Στη Λιθουανία το 5% του πληθυσμού είναι Ρώσοι, με το ποσοστό των ρωσόφωνων να ανεβαίνει στο 24% στην Εσθονία και στο 25% στην Λετονία.
Για την πρόθεση του Πούτιν να αναβιώσει τη Ρωσία στη δόξα των αυτοκρατορικών ή σοβιετικών ημερών της, είχε προειδοποιήσει από το 2017 ο στρατηγός σερ Μάικ Τζάκσον, πρώην αρχηγός του βρετανικού στρατού: «Βλέπει τη σύγχρονη Ρωσία ως την κληρονόμο του καθεστώτος της υπερδύναμης της Σοβιετικής Ένωσης και πιστεύω ότι θα προσπαθήσει να την αποκαταστήσει».
Μόλις πρόσφατα, ο Μιτ Ρόμνι- ο Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής και υποψήφιος πρόεδρος το 2012- σε συνέντευξη του στο NBC, ομοίως, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου: «Προσπαθεί να επανιδρύσει από που υπήρχε στο παρελθόν», ανέφερε για τον Πούτιν. Και πρόσθεσε ότι «αυτό δεν πρέπει να επιτρέψουμε να συμβεί».
Ο έπαρχος του Μινσκ
Αντίθετα από τις Βαλτικές δημοκρατίες που το αντιρωσικό αίσθημα είναι έντονο, η Λευκορωσία είναι μια διαφορετική ιστορία. Ο σχεδόν «ισόβιος» πρόεδρος της χώρας Αλεξάντερ Λουκασένκο- είναι σχεδόν 28 χρόνια στην εξουσία- στο παρελθόν ήταν διαβόητος για τους τακτικισμούς του ανάμεσα σε Δύση και Μόσχα, με στόχο την εδραίωση της απολυταρχίας του στη χώρα. Αυτές οι ημέρες δείχνουν να έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Πλέον ο Λουκασένκο έχει προσδεθεί απόλυτα στο άρμα της Μόσχας.
Σύμφωνα με τη Σβετλάνα Τιχανόφσκαγια, η οποία ήταν υποψήφια στις προεδρικές εκλογές του 2020 και πλέον ζει αυτοεξόριστη στη Λιθουανία, ο Λουκασένκο πλέον δεν είναι τίποτα άλλο παρά από ένας «έπαρχος της Ρωσίας» στο Μινσκ. Συμπλήρωσε, ότι η θέση του Λουκασένκο είναι πολύ αδύναμη και θα έκανε τα πάντα για να κερδίσει την εύνοια του Πούτιν.
Σε αυτό το κλίμα είναι και η απόφαση του Λευκορώσου ηγέτη, όσον αφορά την Κριμαία. Για χρόνια ο Λουκασένκο δεν αναγνώριζε την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσία (που έγινε το 2014). Υπό το φως των πρόσφατων εξελίξεων στην Ουκρανία, ο Λευκορώσος ηγέτης όχι μόνο αναγνώρισε την Κριμαία ως μέρος της ρωσικής επικράτειας, αλλά δεσμεύτηκε να ακολουθήσει τη Μόσχα στην αναγνώριση των «δημοκρατιών» που αποσχίστηκαν από τη Ουκρανία.
Πάντως, σύμφωνα με τον Πάβελ Λατούσκο, πρώην υπουργό Πολιτισμού και πρώην άτομο του περιβάλλοντος Λουκασένκο που πλέον έχε διαφύγει από τη Λευκορωσία, το μέλλον του δεν είναι «ρόδινο». Ο Πούτιν φέρεται να έχει βαρεθεί τα παιχνίδια του Λευκορώσου ηγέτη και θα τον χρησιμοποιήσει στον ρόλο του «χρήσιμου ηλίθιου». Σύμφωνα με τον Λατούσκο, την κατάλληλη στιγμή θα τον απομακρύνει από την εξουσία για να κερδίσει την εύνοια των Λευκορώσων και αυτή η στιγμή «πλησιάζει ταχύτατα», τονίζει ο Λατούσκο.
Η ξεχασμένη Γεωργία
Η αναγνώριση από πλευράς της Μόσχας των «δημοκρατιών» του Ντονέτσκ και του Λουγκάνσκ, δεν είναι η πρώτη περίπτωση, που η Ρωσία αναγνωρίζει αποσχισθείσες περιοχές από χώρα της πρώην ΕΣΣΔ. Η Νότια Οσετία και η Αμπχαζία είναι δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις αυτοανακυριχθέντων δημοκρατιών εντός του εδάφους της Γεωργίας. Η Τιφλίδα δεν προέβη ποτέ στην αναγνώριση τους, κάτι το οποίο έπραξε το 2008 η Μόσχα ύστερα από τον πόλεμο Ρωσίας- Γεωργίας, που έληξε με ήττα των Γεωργιανών. Και σε αυτές τις δύο περιπτώσεις εντός του γεωργιανού εδάφους, κοινός παρανομαστής ήταν η ύπαρξη συμπαγών ρωσόφωνων πληθυσμών. Δηλαδή πληθυσμών από αυτά τα δεκάδες εκατομμύρια- που όπως ανέφερε ο πρόεδρος Πούτιν- βρέθηκαν εκτός της ρωσικής επικράτειας μετά την διάλυση της ΕΣΣΔ...
