Το τουρκικό υπουργείο Άμυνας ανακοίνωσε ενημερωμένα στοιχεία του προσωπικού που εκκαθαρίστηκε από τον τουρκικό στρατό από το 2016. Μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016, η τουρκική κυβέρνηση απολύει τακτικά αξιωματικούς, υπαξιωματικούς και πολιτικό προσωπικό με την κατηγορία της συμμετοχής στο κίνημα του Φετουλάχ Γκιουλέν -γνωστό ως FETÖ. Το FETÖ είναι ένας υποτιμητικός όρος που επινοήθηκε από την κυβέρνηση του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για να αναφέρεται στο θρησκευτικό κίνημα του Γκιουλέν ως τρομοκρατική οργάνωση. Όπως αναφέρει το Nordic Monitor, για την απόλυση αξιωματικών από το στρατό δεν απαιτείται δικαστική απόφαση.
Περίπου πενταπλάσιος αριθμός αξιωματικών από αυτούς που φέρεται να συμμετείχαν στην απόπειρα πραξικοπήματος, έχουν εκδιωχθεί από τον τουρκικό στρατό. Νεοεθνικιστές απόστρατοι αξιωματικοί και πολιτικές ομάδες που υποστηρίζουν την κυβέρνηση, ισχυρίζονται επίμονα ότι αυτοί οι αξιωματικοί επιχείρησαν πραξικόπημα στην Τουρκία με εντολή του ΝΑΤΟ και καλωσορίζουν τις εκκαθαρίσεις, δεδομένου ότι απαιτούν την έξοδο της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ.
Σύμφωνα με τα επικαιροποιημένα στοιχεία που ανακοινώθηκαν, 24.339 μέλη των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων (TSK) έχουν απολυθεί. Σε εξέλιξη βρίσκεται η διοικητική διαδικασία απομάκρυνσης για 1.079 αξιωματικούς που πιθανότατα θα απολυθούν τις επόμενες ημέρες. Επιπλέον, αφαιρέθηκε ο βαθμός των 3.213 απόστρατων αξιωματικών σαν να μην είχαν υπηρετήσει ποτέ στις τουρκικές ένοπλες δυνάμεις.
Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, 8.651 στρατιωτικοί συμμετείχαν στο πραξικόπημα, που αντιστοιχεί μόνο στο 1,5% του TSK. Από αυτούς οι 1.761 ήταν στρατεύσιμοι και οι 1.214 ήταν δόκιμοι αξιωματικοί. Δεδομένου του γεγονότος ότι περίπου 150 στρατηγοί και χιλιάδες κατώτεροι αξιωματικοί καταδικάστηκαν για πραξικόπημα, οι στρατιωτικοί εμπειρογνώμονες θεωρούν περίεργο ότι ένας τόσο ασήμαντος αριθμός στρατεύσιμων συμμετείχε στην απόπειρα πραξικοπήματος.
Οι εκκαθαρισμένοι στρατηγοί είτε καταδικάστηκαν και τους επιβλήθηκαν μακροχρόνιες ποινές φυλάκισης ή δικάζονται ακόμη και κατηγορούνται για φερόμενους δεσμούς με το κίνημα του Γκιουλέν.
Ο αρχηγός του φιλορωσικού και εθνικιστικού Πατριωτικού Κόμματος (VP) Ντογού Περιτζέκ, ένας νεοεθνικιστής σύμμαχος του ισλαμιστή προέδρου Ερντογάν, κάλεσε στις 8 Μαρτίου την κυβέρνηση να μην αναγνωρίσει τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία, υποστηρίζοντας ότι η Τουρκία θα αναλάβει νέους ρόλους στον κόσμο με τις ένοπλες δυνάμεις της. Τόνισε επίσης ότι μετά το 2016 ο τουρκικός στρατός «απελευθερώθηκε». Ο Περιτζέκ πρόσθεσε με υπερηφάνεια ότι οι φιλονατοϊκοί αξιωματικοί βρίσκονται σήμερα στις φυλακές στην Τουρκία.
Ο Χένρι Μπάρκεϊ, διευθυντής του Προγράμματος Μέσης Ανατολής στο Wilson Center με έδρα την Ουάσιγκτον, δήλωσε ότι πολλοί από τους στρατηγούς που αποπέμφθηκαν από την τουρκική κυβέρνηση ήταν φιλονατοϊκοί και φιλοαμερικανοί, προβλέποντας μια πιθανή αλλαγή στις σχέσεις Τουρκίας-ΝΑΤΟ. Ο Μπάρκεϊ αργότερα κατηγορήθηκε για υποβοήθηση των γκιουλενιστών σε απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης το 2020 και εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης για αυτόν.
Μια έρευνα του Nordic Monitor το 2021 αποκάλυψε ότι οι αξιωματικοί που προήχθησαν στον βαθμό του στρατηγού, στον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό του ΝΑΤΟ, είναι λιγότερο μορφωμένοι και λιγότερο ικανοί από τους συναδέλφους τους τα προηγούμενα χρόνια, ιδιαίτερα πριν από το 2016.
Σύμφωνα με μια άγραφη πρακτική στον τουρκικό στρατό, οι συνταγματάρχες που είναι επιτελικοί αξιωματικοί, δηλαδή αξιωματικοί που αποφοίτησαν από τις έγκριτες Ακαδημίες Πολέμου της χώρας, οι οποίες δέχονται μόνο υποψήφιους που περνούν από δύσκολες εισαγωγικές εξετάσεις, προήχθησαν κανονικά στο βαθμό του στρατηγού. Αυτοί οι συνταγματάρχες του επιτελείου μιλούσαν τουλάχιστον μία ξένη γλώσσα, είχαν μεταπτυχιακά σε μη στρατιωτικούς τομείς και ήταν ειδικά εκπαιδευμένοι σε πολεμικές στρατηγικές, στρατιωτικές τακτικές και διαχείριση στρατευμάτων. Συνήθως διορίζονταν σε αποστολές στο εξωτερικό- ειδικά στο ΝΑΤΟ - και ανάμεσά τους επιλέγονταν οι στρατιωτικοί ακόλουθοι.
Μετά την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, η κυβέρνηση άλλαξε τη διαδικασία με την οποία επιλέχθηκαν οι επιτελείς, καθώς τους θεώρησε ως απειλή. Πρώτον, οι Πολεμικές Ακαδημίες έκλεισαν και μια νέα σχολή ιδρύθηκε στο Πανεπιστήμιο Εθνικής Άμυνας που άνοιξε πρόσφατα, με το όνομα Joint War Institute.
Εισήχθη ένα νέο εξεταστικό σύστημα στο οποίο η κυβέρνηση αποφασίζει ποιος μπορεί να είναι επιτελικός αξιωματικός. Οι αξιωματικοί από τον βαθμό του υπολοχαγού έως του αντισυνταγματάρχη έχουν πλέον δικαίωμα να λάβουν μέρος στις εξετάσεις, οι οποίες προηγουμένως ήταν διαθέσιμες για υπολοχαγούς και λοχαγούς. Οι υποψήφιοι που έχουν την ευκαιρία να γίνουν επιτελείς, θα λάβουν πρώτα μέρος στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση που προσφέρει το Πανεπιστήμιο Εθνικής Άμυνας. Όσοι περάσουν τις τελικές εξετάσεις θα γίνουν δεκτοί στην επιτελική εκπαίδευση αξιωματικών.
Ο Ισμαήλ Χακί Πεκίν, πρώην αρχηγός πληροφοριών στο Γενικό Επιτελείο και στενός σύμμαχος του Περιτζέκ, ισχυρίστηκε σε τηλεοπτική εκπομπή τον Ιούλιο του 2019 ότι οι φυλακισμένοι αξιωματικοί ήταν πολύ σκληρά εργαζόμενοι και έξυπνα άτομα που έκαναν καλά τις δουλειές τους.
«Είχαν μεταπτυχιακά και διδακτορικά. Πολύ καταρτισμένοι αξιωματικοί. Αν κάποιος με ρωτούσε με ποιον προτιμώ να δουλεύω στο στρατό, σίγουρα θα τους επέλεγα», τόνισε ο Πεκίν.
Με την απόλυση φιλονατοϊκών αξιωματικών και την κυβέρνηση Ερντογάν να ανοίγει το δρόμο για τους αξιωματικούς που την υποστήριξαν, η επιρροή στην τουρκική κοινή γνώμη των απόστρατων νεοεθνικιστών αξιωματικών, γνωστών ως Ευρασιανιστές, που υποστηρίζουν τη συμμαχία της Τουρκίας με τον άξονα Ρωσίας-Κίνας-Ιράν, αυξήθηκε. Αυτοί οι αξιωματικοί εκθέτουν συχνά τις απόψεις τους σε φιλοκυβερνητικούς τηλεοπτικούς σταθμούς.
Οι απόψεις τους σε μεγάλο βαθμό επηρεάζουν την κοινή γνώμη της χώρας. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση, πάνω από το 48% των Τούρκων θεωρούν τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ- του οποίου η Τουρκία είναι μέλος από το 1952- υπεύθυνους για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ενώ μόνο το 34% πιστεύει ότι η Ρωσία είναι υπεύθυνη για την εισβολή.
Όταν οι συμμετέχοντες στην έρευνα, που διεξήχθη από την εταιρεία Metropoll με έδρα την Άγκυρα, ρωτήθηκαν: «Ποιον θεωρείτε υπεύθυνο για την εισβολή στην Ουκρανία;» Το 48,3% δήλωσε ότι θεωρεί υπεύθυνες τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ, ενώ το 33,7% είπε ότι ήταν η Ρωσία και το 7,5% είπε ότι ήταν η Ουκρανία που ευθύνεται για τη ρωσική εισβολή, που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου, προκαλώντας διεθνή καταδίκη και κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Επιμέλεια Τέρρυ Μαυρίδης
