Το κυβερνών κόμμα της Γεωργίας, Γεωργιανό Όνειρο, δεσμεύτηκε να αποσύρει από το κοινοβούλιο το νομοσχέδιο για τους «ξένους πράκτορες», μετά από δύο ημέρες μαζικών διαδηλώσεων. Κατά τη διάρκεια τους υπήρξαν σοβαρές αναταραχές, ιδιαίτερα βίαιες που κατά τη διάρκεια τους συνελήφθησαν τουλάχιστον 200 άτομα, την ώρα που οι διαδηλωτές αναποδογύρισαν αυτοκίνητα και οδομαχίες έλαβαν τόπο στο κέντρο της Τιφλίδας. Υπενθυμίζεται ότι νόμος απαιτούσε από τις οργανώσεις που λαμβάνουν τουλάχιστον το 20% της χρηματοδότησής τους από το εξωτερικό, να εγγράφονται ως «ξένοι πράκτορες» και να τελούν υπό επιτήρηση από το υπουργείο Δικαιοσύνης, αλλιώς θα υπόκεινται σε βαριά πρόστιμα.
Όπως αναφέρει το think tank CEPA, η παραχώρηση δεν ήταν αρκετή για να σταματήσει τις διαδηλώσεις, τις οποίες η αντιπολίτευση δεσμεύτηκε να συνεχίσει, με αποτέλεσμα η διαδήλωση το βράδυ της 9ης Μαρτίου να είναι η μεγαλύτερη μέχρι στιγμής. Προφανώς συγκλονισμένη από τις μαζικές αντιδράσεις, η κυβέρνηση υποσχέθηκε να απορρίψει επισήμως το προσχέδιο του νόμου στις 10 Μαρτίου, επαναφέροντας το στο κοινοβούλιο για να το καταψηφίσει και επίσημα.
Οι εκτεταμένες διαδηλώσεις ξεκίνησαν στις 6 Μαρτίου όταν το κοινοβούλιο ενέκρινε το νομοσχέδιο απροσδόκητα γρήγορα. Το σχέδιο που προτάθηκε από το κίνημα της Λαϊκής Εξουσίας και υποστηρίχθηκε από το κυβερνών κόμμα, γρήγορα απέσπασε πλήθος επικρίσεων από ολόκληρη την κοινωνία της Γεωργίας. Η ανταπόκριση ήταν άνευ προηγουμένου, με επιστήμονες, αστέρες του αθλητισμού, μουσικούς, ολόκληρα πανεπιστήμια και πολλούς άλλους οργανισμούς με επιρροή να του αντιτίθενται.
Η απόφαση σηματοδοτεί μια ασυνήθιστη υποχώρηση για το Γεωργιανό Όνειρο και τον ιδρυτή του, τον δισεκατομμυριούχο Μπιτζίνα Ιβανισβίλι. Θεωρείται ευρέως ως ο ηγέτης του κόμματος (αν και κατέχει τον τίτλο ανεπίσημα, καθώς επικεφαλής τώρα είναι ο Ηρακλί Κομπαχίτζε), ενώ κατηγορείται ότι διατηρεί στενούς δεσμούς με τη Ρωσία, κάτι που ο ίδιος αρνείται. Το Γεωργιανό Όνειρο έχει ζητήσει την εφαρμογή μιας πολιτικής μη προκλήσεων στις συναλλαγές με τη Ρωσία, την ώρα που οι αντίπαλοι του λένε ότι αυτό κρύβει μια συμπάθεια προς το Κρεμλίνο. Η απόφαση για υιοθέτηση νομοθεσίας με βάση τον κατασταλτικό νόμο για ξένους πράκτορες της Ρωσίας- ο οποίος έχει χρησιμοποιηθεί για να συντρίψει τη ρωσική αντιπολίτευση- βάθυνε αυτές τις υποψίες μεταξύ της αντιπολίτευσης, του ευρύτερου κοινού στη Γεωργία και των εταίρων της στη Δύση.
Η διαμάχη που προέκυψε μπορεί πιθανώς να έχει κάποια θετικά αποτελέσματα. Κρίνοντας από τις αρχικές αντιδράσεις, οι διαμαρτυρίες έχουν καταστρέψει κατά κάποιο τρόπο τη φαύλη διχοτόμηση που υπήρχε στην πολιτική σκηνή της Γεωργίας την τελευταία δεκαετία. Στον ανταγωνισμό μεταξύ του σημερινού κυβερνώντος κόμματος και του πρώην Ενωμένου Εθνικού Κινήματος (UNM), το πρώτο ήταν πάντα νικητής χρησιμοποιώντας έξυπνα τον ριζοσπαστισμό του δεύτερου και τα λάθη του παρελθόντος υπό την εξουσία του πρώην προέδρου Μιχαήλ Σαακασβίλι (ο οποίος έχει καταδικαστεί και κρατείται).
Οι παρούσες διαμαρτυρίες υποδηλώνουν ότι κάτι νέο μπορεί να συμβαίνει. Έχουν προσελκύσει ένα πολύ ευρύτερο τμήμα του πληθυσμού, ειδικά εκείνους που προηγουμένως δεν ενδιαφερόταν για την πολιτική, τους εσωκομματικούς ανταγωνισμούς και τους πολιτικά αδέσμευτους. Ο λόγος αυτής της σύμπνοιας ίσως υπογραμμίστηκε και από μια αιτία που είναι σαφής και προφανής: Ο φόβος οπισθοδρόμησης στην ενσωμάτωση της Γεωργίας στους δυτικούς θεσμούς, κάτι που υπογραμμίζεται από τη σφοδρή κριτική από τις ΗΠΑ, την ΕΕ και άλλους.
Απροσδόκητο κέρδος
Η ψήφιση του νόμου θα είχε πιθανώς τεράστιες γεωπολιτικές συνέπειες για την εξωτερική πολιτική της Γεωργίας και, κυρίως, για τους δεσμούς της με τους παραδοσιακούς εταίρους στη Δύση. Η συγκεκριμένη νομοθεσία προφανώς δημιουργεί αποστροφή στις φιλελεύθερες δυτικές δημοκρατίες που διέπονται από το νόμο και θα οδηγούσε τη Γεωργία σε μια πιο επικίνδυνη τροχιά.
Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τη χώρα να γίνει πλήρως φιλορωσική, ειδικά όταν το Κρεμλίνο να εξακολουθεί να κατέχει το 20% του εδάφους της χώρας και με τον πόλεμο του 2008 να είναι φρέσκος στη συλλογική μνήμη. Αλλά αυτή η κρίση λειτουργεί προς όφελος της Ρωσίας. Ο επιθετικός πόλεμος του Βλαντιμίρ Πούτιν κατά της Ουκρανίας έχει επιδεινώσει πολύ τη θέση της χώρας του στον Νότιο Καύκασο. Απασχολημένος με τη μακρά και αποτυχημένη στρατιωτική εκστρατεία κατά του Κιέβου, οι ρωγμές στους δεσμούς ΕΕ-Γεωργίας είναι ένα απροσδόκητο κέρδος για τον Ρώσο πρόεδρο.
Το διακύβευμα είναι επίσης πολύ υψηλό για την ΕΕ. Οι δυτικές κυρώσεις παρεμπόδισαν τις μεταφορικές διαδρομές ανατολής-δύσης μέσω Ρωσίας και η Γεωργία παρουσιάζεται ως μια εναλλακτική λύση. Η χώρα αποτελεί τη συντομότερη γεωγραφική διαδρομή μεταξύ της Μαύρης Θάλασσας και της Κεντρικής Ασίας, και ενδεχομένως ακόμη και της Κίνας. Εν τω μεταξύ, είναι η κύρια οδός για τις εξαγωγές ενέργειας του Αζερμπαϊτζάν προς την Ευρώπη, που υπάρχει η ελπίδα ότι θα αντικαταστήσουν τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες. Η απώλεια αυτών των προμηθειών θα ήταν μια σοβαρή εξέλιξη.
Επομένως, ο συμβιβασμός είναι προς το συμφέρον και των δύο πλευρών. Υπάρχουν πολλά κοινά ενδιαφέροντα. Ίσως όμως η μεγαλύτερη προσπάθεια πρέπει να γίνει από πολιτικές ομάδες εντός της χώρας. Εν μέσω της συνεχιζόμενης προσπάθειας εκπλήρωσης των 12 (συχνά αναφερόμενων) συστάσεων της ΕΕ που δόθηκαν στη Γεωργία πέρυσι, οποιαδήποτε απόκλιση θα μπορούσε να υπονομεύσει τις φιλοδοξίες της χώρας για υποψήφια προς ένταξη στην ΕΕ. Η συμπεριφορά της Τιφλίδας έχει μεγάλη σημασία.
Τελικά, η διάχυση της παρούσας κρίσης θα αρχίσει να αντιμετωπίζει τα τρέχοντα προβλήματα της Γεωργίας. Από την οικονομική κατάσταση έως την (ακόμα πιο δύσκολη) ανάγκη για τη δημιουργία ενός πιο συνεργατικού πολιτικού τοπίου, αυτά τα ζητήματα θα χρειαστούν χρόνια για να αντιμετωπιστούν. Ωστόσο η απομάκρυνση από το προσκήνιο του νόμου περί «ξένων πρακτόρων», είναι μια καλή αρχή.
Επιμέλεια Τέρρυ Μαυρίδης
