Οι πλημμύρες στη Θεσσαλία άφησαν πίσω τους 17 νεκρούς, βυθισμένα χωριά, ανυπολόγιστες ζημιές, αναπάντητα ερωτήματα και μεγάλη ανησυχία για το τι θα μπορούσε να συμβεί εάν ένα νέο ακραίο καιρικό φαινόμενο ξεσπούσε μέσα στο επόμενο διάστημα. Οι πληγείσες περιοχές έχουν καλυφθεί με λάσπη και νερό και οι υποδομές, κατεστραμμένες ή όχι, είναι ακόμη πιο ευάλωτες σε καιρικά φαινόμενα τα οποία ακολουθούν μεν στατιστικά μοντέλα αλλά η εκδήλωσή τους είναι πάντα πιθανή. Αυτό υποστηρίζουν ειδικοί επιστήμονες σημειώνοντας παράλληλα, ότι η υπερχείλιση των ποταμών και των ρεμάτων λόγω των τεράστιων όγκων νερού, αποτελεί συνέπεια μιας αδιαμφισβήτητα ακραίας νεροποντής αλλά και ελλείψεων που χαρακτηρίζουν τις υποδομές σε καίρια σημεία της περιφέρειας.
Ο κ. Θωμάς Κ. Παπαλάσκαρης, MSc. Πολιτικός/Υδρολόγος Μηχανικός & Μηχανικός Υδραυλικών Έργων μιλώντας στο Insider.gr, εξηγεί με ποιoν τρόπο έχουν επηρεαστεί οι υποδομές στη Θεσσαλία και πόσο ευάλωτες είναι σε μια πιθανή νέα ισχυρή βροχόπτωση. Σύμφωνα με όσα αναφέρει, όταν οι υποδομές υποστούν καταπόνηση, τότε δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν επαρκώς σε φαινόμενα τα οποία έχουν κατασκευαστεί να αντιμετωπίζουν καθώς έχουν αλλοιωθεί οι προδιαγραφές τους.
«Γίνεται λόγος για περίοδο επαναφοράς ενός επεισοδίου βροχής στα 50, τα 100, τα 500 ή τα 1000 έτη. Εάν για παράδειγμα αναφέρουμε ως περίοδο επαναφοράς τα 50 έτη, αυτό δεν σημαίνει ότι το επεισόδιο θα (ξανά)συμβεί σε 50 χρόνια. Σημαίνει ότι κάθε χρόνο υπάρχει πιθανότητα ένα προς 50 δηλαδή 2% για τέτοια βροχή. Άρα για τα 1000 χρόνια που αναφέρουν κάποιοι επιστήμονες, ισχύει το ποσοστό ένα τοις χιλίοις. Για να το πω πιο απλά, εάν ένα αυτοκίνητο 1000 κυβικών τρέξει συνεχόμενα με μεγαλύτερη ταχύτητα από εκείνη που αντέχει, τότε θα υποστεί κόπωση καθώς ο σχεδιασμός του είναι για μικρότερη καταπόνηση. Αυτό συμβαίνει τώρα και με τις υποδομές. Έχουν υποστεί καταπόνηση αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το φαινόμενο δεν θα επιστρέψει. Και εάν επιστρέψει, δεν θα μπορούν να ανταποκριθούν στο βαθμό που προέβλεπε ο αρχικός τους σχεδιασμός», υπογραμμίζει ο κ. Παπαλάσκαρης.
Τα έργα που δεν έγιναν
Έργα που έμειναν στα χαρτιά ή άλλα τα οποία έμειναν στη μέση θα μπορούσαν να είχαν μειώσει τις αρνητικές επιπτώσεις της κακοκαιρίας Daniel. Αναλύοντας το θέμα, ο κ. Παπαλάσκαρης σημειώνει ότι κάποια έργα που δεν έγιναν, εάν τελικά είχαν ολοκληρωθεί, θα μπορούσαν να είχαν μειώσει το μέγεθος της καταστροφής και φέρνει ως παράδειγμα έναν συγκεκριμένο ποταμό στο νομό Λαρίσης στον οποίο τα έγα ξεκίνησαν αλλά τελικά σταμάτησαν. Όπως σημειώνει, στο συγκεκριμένο σημείο, ο ίδιος διεξήγαγε εκτενή και επιτόπια υδρολογική έρευνα προχωρώντας σε καταγραφή μετρήσεων μέσα στην κοίτη του ποταμού και συγκεκριμένα σε «πλημμυρογράφημα», («υδρογράφημα ανταπόκρισης σε πλημμύρα/καταιγίδα», δηλαδή γράφημα το οποίο καταδεικνύει την εξέλιξη του ρυθμού παροχής νερού σε συνάρτηση με τον χρόνο, σε κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο).
Όπως σημειώνει, «ο συγκεκριμένος ποταμός όπως και άλλοι κουβαλούν στον Πηνειό εκατομμύρια τόνους νερού ανεβάζοντας την ποσότητα των υδάτων. Αν είχε υλοποιηθεί το έργο, το οποίο συζητείται για πάνω απ΄πο 10 χρόνια, τα νερά που κατέβασε ο εν λόγω ποταμός δεν θα κατέληγαν όλα στον Πηνειό και δεν θα έσπαγαν τα φράγματα. Υπάρχουν παρατημένα έργα ή έργα που δεν προβλέφθηκαν τα οποία θα μπορούσαν να είχαν γλιτώσει την περιοχή από αυτή την κατάσταση».
Μοντέλα που προβλέπουν την ικανότητα των ποταμών να αντέξουν
Όπως εξηγεί ο κ. Παπαλάσκαρης, υπάρχουν λογισμικά τα οποία μπορούν να προβλέψουν την ικανότητα των ποταμών να αντέξουν τους όγκους του νερού που έχουν από πριν υπολογιστεί ότι θα καταλήξουν σε αυτούς. «Στις ΗΠΑ, οι μηχανικοί διδάσκονται στα πανεπιστήμια συγκεκριμένα μοντέλα ηλεκτρονικών υπολογιστών που προβλέπουν την αντοχή των ποταμών σε τέτοιες καταστάσεις.
Δεδομένου του αναμενόμενου όγκου νερού που εκτιμάται ότι θα πέσει από τη βροχή, το μοντέλο μπορεί να υπολογίσει πόσο νερό θα κουβαλήσει το ποτάμι και κατ’ επέκταση, την πιθανότητα να ξεχειλίσει. Επομένως, για ακραία φαινόμενα, όπως αυτά που καταγράφτηκαν στον Παλαμά ή την Μεταμόρφωση, υπάρχουν μοντέλα που μπορούν να κάνουν τέτοιους υπολογισμούς. Υπάρχουν εργαλεία. Υπάρχουν τρόποι. Για παράδειγμα, ας μην ξεχνάμε και ότι η ελληνική νομοθεσία περιλαμβάνει σχετικές προβλέψεις για τον υπολογισμό της μέγιστης παροχής σε κάθε ρέμα», σημειώνει ο κ. Παπαλάσκαρης.
