Πολιτικό αδιέξοδο φαίνεται πως έφεραν οι χθεσινές εθνικές κάλπες στην Πολωνία, δηλαδή μία από τις μεγαλύτερες και πολυπληθέστερες οικονομίες της ΕΕ, αλλά και σημαντικότερο ανατολικό προμαχώνα του ΝΑΤΟ, την ώρα που μαίνεται ο πόλεμος Ουκρανίας - Ρωσίας. Και αυτό, γιατί κανένας από τους δύο βασικούς διεκδικητές της εξουσίας στη Βαρσοβία δεν κατάφερε να κερδίσει την πλειοψηφία την Κυριακή 15 Οκτωβρίου.
Έτσι, ο καθένας από αυτούς τους πολιτικούς σχηματισμούς, τόσο το λαϊκό - δεξιό κυβερνών Κόμμα Νόμου και Δικαιοσύνης (PiS), όσο και ο αντιπολιτευόμενος φιλελεύθερος - συντηρητικός Συνασπισμός Πολιτών (KO) θα πρέπει να συμμαχήσει με άλλα κόμματα, είτε στα δεξιά του (σε ό,τι αφορά το PiS), είτε στα αριστερά του (σε ό,τι αφορά τον Συνασπισμό Πολιτών), πράγμα που κάθε άλλο παρά «δεδομένο» μπορεί να θεωρηθεί έως αυτή τη στιγμή.
Πιο συγκεκριμένα, το κυβερνών Κόμμα Νόμου και Δικαιοσύνης (PiS) - το οποίο ανήκει στην ίδια ευρω-ομάδα με τον κυβερνών κόμμα στην Ιταλία «Αδέλφια της Ιταλίας» της Μελόνι - συγκεντρώνει το 36,8% των ψήφων, σύμφωνα με τις μετεκλογικές δημοσκοπήσεις που διενήργησε το ινστιτούτο δημοσκοπήσεων Ipsos το βράδυ της Κυριακής. Ωστόσο, έχασε σχεδόν επτά ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με το 2019.
Η δεύτερη ισχυρότερη δύναμη με 31,6% είναι ο αντιπολιτευόμενος φιλελεύθερος-συντηρητικός Συνασπισμός Πολιτών (KO) του πρώην πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ (το κόμμα του οποίου ανήκει στην ευρω-ομάδα της κεντροδεξιάς, πχ CDU στη Γερμανία, κλπ.).
- Διαβάστε ακόμα: Αλλαγή σελίδας για την Πολωνία; Το εθνικιστικό κόμμα PiS φαίνεται να χάνει την εξουσία
Τα τελικά αποτελέσματα των εκλογών δεν θα γίνουν γνωστά πιθανότατα πριν από την Τρίτη.
Tα σενάρια σχηματισμού κυβέρνησης
1. Οι προβλέψεις έκαναν λόγο για 200 έδρες για το κυβερνών PiS στο νέο κοινοβούλιο. Η πλειοψηφία είναι 231 από τις 460 εντολές.
Ο μόνος πιθανός εταίρος συνασπισμού με το PiS είναι το ακροδεξιό κόμμα Konfederacja, η οποία, βάσει των προβλέψεων και σύμφωνα με την Handelsblatt, επίσης δεν θα είναι αρκετή για να σχηματίσει κυβερνητική πλειοψηφία.
2. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, ο φιλελεύθερος-συντηρητικός Συνασπισμός Πολιτών (ΚΟ) της αντιπολίτευσης του Τουσκ έχει 163 έδρες. Θα μπορούσε να σχηματίσει συνασπισμό με τον χριστιανο - συντηρητικό «Τρίτο Δρόμο» (13,5%) και την αριστερή συμμαχία Lewica (8,6%).
Η τριμερής συμμαχία θα είχε 248 βουλευτές και πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Ωστόσο, θα έπρεπε να συμβιβάσει θέσεις που κυμαίνονται από το μετριοπαθές συντηρητικό κέντρο έως την άκρα αριστερά.
Πιο αναλυτικά:
Σκόπιμη αισιοδοξία από τον Μοραβιέτσκι
Ο ισχυρός άνδρας του κυβερνώντος PiS, Γιάροσλαβ Κατσίνσκι, μίλησε στους υποστηρικτές του για νίκη και ότι ο δρόμος για μια τρίτη θητεία στην κυβέρνηση δεν έχει κλείσει ακόμη. Ωστόσο, η απογοήτευση των ηγετών του κόμματος ήταν ευδιάκριτη. Το αποτέλεσμα είναι ακόμα πιο αξιοσημείωτο επειδή το PiS είχε καταχραστεί την κρατική τηλεόραση TVP με μεγάλη επιρροή ως εργαλείο προπαγάνδας κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας.
Σκοπίμως αισιόδοξος, ο πρωθυπουργός Μοραβιέτσκι δήλωσε ότι θα μιλήσουν με όλους «που μοιράζονται το όραμά μας για την Πολωνία». Το PiS θα λάβει πιθανότατα εντολή και από τον πρόεδρο της Πολωνίας, Ντούντα: Παραδοσιακά, το ισχυρότερο κόμμα παίρνει πρώτο την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης.
Το πρόβλημα για το PiS, ωστόσο, είναι ότι δεν έχει εταίρους. Ο αυταρχικός τρόπος διακυβέρνησής του και η τάση του να συκοφαντεί τους πολιτικούς του αντιπάλους ως εχθρούς οδήγησαν όλους τους ανταγωνιστές του να αποκλείσουν τη συνεργασία πριν από τις εκλογές.
Ως εκ τούτου, οι στρατηγοί του PiS δήλωσαν ανεπίσημα ότι θα προσπαθήσουν να αποσπάσουν μεμονωμένους βουλευτές από την αντιπολίτευση και να επιτύχουν έτσι την πλειοψηφία. Αυτό όμως λειτουργεί μόνο αν το αποτέλεσμα είναι κοντά.
Η συμμαχία της αντιπολίτευσης υπόσχεται πιο συναινετική πολιτική
Μετά από χρόνια αντιπαράθεσης με τις Βρυξέλλες και την κατάλυση του κράτους δικαίου από την πολωνική κυβέρνηση, σημειώνει η Handelsblatt, η συμμαχία της αντιπολίτευσης υποσχέθηκε μια πιο συμφιλιωτική και διεθνώς εποικοδομητική πολιτική της Πολωνίας.
Είχε ήδη καταφέρει να κερδίσει την πλειοψηφία στη Γερουσία το 2019. Ο Τουσκ είχε επιστρέψει στην εσωτερική πολιτική πριν από δύο χρόνια από τη θέση του προέδρου του Συμβουλίου της ΕΕ. Με αυτόν, η αντιπολίτευση είχε έναν ισχυρό επικρατέστερο υποψήφιο.
Χάρη στις καλές σχέσεις του με τις Βρυξέλλες, θα είναι σχετικά εύκολο για τον Τουσκ να εκτονώσει τη διαμάχη σχετικά με την μπλοκαρισμένη χρηματοδότηση της ΕΕ. Το διακύβευμα είναι δισεκατομμύρια ευρώ, τα οποία η Πολωνία χρειάζεται επειγόντως. Η χώρα έχει δεχθεί περισσότερους από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες από την Ουκρανία και έχει επεκτείνει σημαντικά τον στρατό της ως απάντηση στη ρωσική απειλή. Ωστόσο, ακόμη και η αντιπολίτευση δεν μπορεί εύκολα να διευθετήσει το χάος που προκάλεσε το PiS.
Και οι δύο πλευρές κινητοποιούν τους ψηφοφόρους με δραματικά λόγια
Αν και οι λεπτομέρειες των λόγων της επιτυχίας της αντιπολίτευσης δεν είναι ακόμη σαφείς, η καλύτερη κινητοποίηση των ψηφοφόρων είναι πιθανό να αποτελεί σημαντικό παράγοντα. Η αντιπολίτευση προσέλκυσε τους υποστηρικτές της στις κάλπες διακηρύσσοντας μια κατευθυντήρια επιλογή μεταξύ μιας πορείας προς τη δικτατορία και μιας επιστροφής στη δημοκρατία. Απευθύνθηκε επίσης έντονα στις γυναίκες. Οι συντηρητικές κοινωνικές πολιτικές και ιδίως η απαγόρευση των αμβλώσεων που εισήχθη το 2021, φόβισαν και εξόργισαν πολλές πολωνές γυναίκες.
Το κυβερνών κόμμα PiS, από την πλευρά του, προσπάθησε να φέρει στις κάλπες τον πυρήνα των ανδρών και των γυναικών ψηφοφόρων, όχι μόνο επαναδιορίζοντας τα δύο σώματα του κοινοβουλίου, αλλά και θέτοντας σε ψηφοφορία τέσσερα νομοσχέδια. Σε αυτά τα δημοψηφίσματα, η κυβέρνηση, ακολουθώντας το ουγγρικό μοντέλο, έθεσε τέσσερα εξαιρετικά τείνοντα ερωτήματα σχετικά με τους ξένους επενδυτές, την αύξηση του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης και την προστασία των συνόρων. Η ρεαλιστική τους σημασία ήταν σε μεγάλο βαθμό πλασματική.
Για τους αντιπάλους της κυβέρνησης, η στρατηγική αυτή λειτούργησε προφανώς καλύτερα: Σύμφωνα με τις προβλέψεις, η συμμετοχή ήταν 73%. Αυτό θα αποτελούσε απόλυτο ρεκόρ, ξεπερνώντας το προηγούμενο ποσοστό του 1989 κατά περισσότερες από δέκα ποσοστιαίες μονάδες. Αντίθετα, μόνο το 40% συμμετείχε στις «λαϊκές δημοσκοπήσεις», γεγονός που τις καθιστά άκυρες. Οι ψηφοφόροι της αντιπολίτευσης προφανώς μποϊκοτάρισαν τις περισσότερες από αυτές.
Φωτογραφία @associatedpress
