Η Ρωσία ήταν πάντα γνωστή για τους ανεξάντλητους φυσικούς της πόρους, οι οποίοι, εδώ και αιώνες, εξασφαλίζουν για τη χώρα μία θέση μεταξύ των δυνατών στην παγκόσμια οικονομία. Ένας άλλος τομέας στον οποίο διακρίνεται είναι η επιστημονική έρευνα, για την οποία έχει λάβει και πολλά βραβεία Nobel. Αυτό όμως για το οποίο είναι κατεξοχήν γνωστή η χώρα είναι οι καινοτομίες που αναπτύσσει στον τομέα της στρατιωτικής βιομηχανίας επενδύοντας μεγάλα ποσά στην έρευνα και την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών.
Τα τελευταία χρόνια όμως, οι ρωσικές αρχές δείχνουν να θέλουν να επεκταθούν και σε έναν άλλο κλάδο: τον κλάδο της έρευνας και της καινοτομίας αναπτύσσοντας επιστημονικά κέντρα κατά το πρότυπο της Silicon Valley στις ΗΠΑ.
Το 2010 εμφανίστηκε στη χώρα το κέντρο καινοτομίας Σκόλκοβο, στα δυτικά όρια της Μόσχας, μια πρωτοβουλία που υλοποιήθηκε με σκοπό να ανταποκριθεί η χώρα στην αυξανόμενη ζήτηση για εγχώρια επιστημονική ανάπτυξη.
Πιο πρόσφατα, το Κρατικό Πανεπιστήμιο Μόσχας Λομονόσοφ (MSU), ένα από τα παλαιότερα πανεπιστήμια της Ρωσίας αναπτύσσει υποδομές οι οποίες θα στεγάσουν ένα επιστημονικό συγκρότημα ερευνών. Εκεί θα διεξάγονται έρευνες για νέες τεχνολογίες σχετικές με το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο, την βιοϊατρική και την πληροφορική και όπως αναφέρει ο πρύτανης του πανεπιστημίου Victor Santofski στην εφημερίδα Rossiyskaya Gazeta, «βασικός στόχος του πλάνου είναι η συνεργασία με εταιρείες υψηλής τεχνολογίας».
Πόσο όμως εφικτό είναι για μια χώρα η οποία έχει συνηθίσει να επενδύει σε έρευνα και ανάπτυξη μόνο για τη στρατιωτική βιομηχανία να επεκταθεί σε νέους κλάδους; Και μάλιστα τη στιγμή που μέχρι τώρα κανένα από τα λαμπρά επιστημονικά επιτεύγματα της Ρωσίας –πλην των στρατιωτικών- δεν έχει καταφέρει να κάνει αισθητή την παρουσία του σε ξένες αγορές;
Αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι τα οικονομικά οφέλη από μία τέτοια στροφή θα ήταν μεγάλα. Και αυτό γιατί η συμμετοχή της στρατιωτικής βιομηχανίας στο ΑΕΠ είναι πολύ μικρή ενώ αντιθέτως υπάρχει αυξημένη εσωτερική ζήτηση από τον δημόσιο τομέα και τις επιχειρήσεις για νέες τεχνολογίες. Σύμφωνα με τον Sergei Fahretninof, μέλος του προεδρείου του φορέα «Επιχειρηματική Ρωσία», «μια πολλά υποσχόμενη αγορά εσωτερικών πωλήσεων για τον τομέα των καινοτομιών στη Ρωσία, είναι ο δημόσιος τομέας, δηλαδή οι κρατικές προμήθειες, οι διαγωνισμοί των μεγάλων και μικρότερων εταιριών στο χώρο των υποδομών, με κρατική συμμετοχή. Αυτή, αντιπροσωπεύει περίπου το 1/4 του ΑΕΠ της χώρας».
Ακόμη, όπως επισημαίνει στην εφημερίδα Rossiyskaya Gazeta ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας υπηρεσιών οικονομίας και διοίκησης FOC, Moisei Furshchik, «οι μεγάλες δαπάνες στην επιστημονική έρευνα και την πειραματική ανάπτυξη γίνονται κυρίως στον αμυντικό χώρο, συνολικά όμως στην ανάπτυξη της ρωσικής οικονομίας ο τομέας αυτός έχει πολύ περιορισμένη επίδραση».
Επιφυλάξεις για την επιτυχία του σχεδίου
Ωστόσο, οικονομολόγοι και ειδικοί αναλυτές στη χώρα θεωρούν ότι παρά την αυξημένη εσωτερική ζήτηση για νέες τεχνολογίες, η δομή της ρωσικής οικονομίας δεν θα επιτρέψει την ανάπτυξη καινοτομιών. Όπως υποστηρίζουν, η νοοτροπία των επιχειρήσεων και των βασικών φορέων δεν επιτρέπει την ανάληψη τέτοιων πρωτοβουλιών. Αποτρεπτικά στην ανάπτυξη της καινοτομίας στη χώρα έχει λειτουργήσει και η καθυστέρηση της ανάληψης δράσης παρά το γεγονός ότι το 2010, ο πρωθυπουργός της χώρας Dimitri Medvev είχε αναλάβει τη δέσμευση για επιτάχυνση των διαδικασιών προς αυτή την κατεύθυνση.
Από την άλλη, πιο αισιόδοξοι ευρωπαϊκοί επιστημονικοί κύκλοι θεωρούν ότι αυτό που χρειάζεται είναι η αλλαγή νοοτροπίας και η εγκατάλειψη του σοβιετικού μοντέλου ιεραρχίας, το οποίο θα απελευθερώσει τη δημιουργικότητα και θα δώσει την ευκαιρία στη Ρωσία να υψώσει το ανάστημά της στην παγκόσμια αρένα της καινοτομίας.
