Ένας βουβός κίνδυνος έχει κάνει την εμφάνισή του την τελευταία τριετία όπου οι παρατεταμένες περίοδο υψηλών θερμοκρασιών και οι δασικές πυρκαγιές μαστίζουν τις ευρωπαϊκές χώρες. Εκτός από τα δισεκατομμύρια ευρώ που κοστίζει η πρόληψη και αποκατάσταση των ζημιών από τις πυρκαγιές, το ενδιαφέρον της παγκόσμιας κοινότητας επικεντρώνεται πλέον και στις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία.
Οι πυρκαγιές που εκδηλώνονται κοντά σε κατοικημένες περιοχές μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στο περιβάλλον, στους κατοίκους των περιοχών που πλήττονται, στα ζώα, στις περιουσίες και τις υποδομές. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο καπνός της πυρκαγιάς είναι ένα μείγμα επικίνδυνων ατμοσφαιρικών ρύπων, όπως PM2,5, NO2, όζον, αρωματικοί υδρογονάνθρακες ή μόλυβδος. Εκτός από τη μόλυνση του αέρα με τοξικούς ρύπους, οι πυρκαγιές επηρεάζουν ταυτόχρονα και το κλίμα, απελευθερώνοντας μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα.
Τα σωματίδια PM2,5 από τον καπνό των πυρκαγιών συνδέονται με πρόωρους θανάτους στο γενικό πληθυσμό και μπορούν να προκαλέσουν και να επιδεινώσουν ασθένειες των πνευμόνων, της καρδιάς, του εγκεφάλου/νευρικού συστήματος, του δέρματος, του εντέρου, των νεφρών, των ματιών και του ήπατος. Έχει επίσης αποδειχθεί ότι οδηγούν σε γνωστική εξασθένηση και απώλεια μνήμης. Οι πυροσβέστες και οι εργαζόμενοι έκτακτης ανάγκης επηρεάζονται επίσης σε μεγάλο βαθμό από τραυματισμούς, εγκαύματα και εισπνοή καπνού, ιδιαίτερα σε περιοχές με υψηλές συγκεντρώσεις.
Ειδικά τις ημέρες κατά τις οποίες καταγράφονται ταυτόχρονα υπερβολική ζέστη και πυρκαγιές παρατηρείται δυσανάλογος αριθμός νοσηλειών για καρδιακές και πνευμονικές παθήσεις, σύμφωνα με μια νέα μελέτη. Η έρευνα με επικεφαλής τους ερευνητές στο Ινστιτούτο Ωκεανογραφίας Scripps στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Σαν Ντιέγκο που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science Advances, διαπίστωσε επίσης ότι αυτή η επίδραση της σύνθετης δράσης ήταν μεγαλύτερη σε κοινότητες με χαμηλότερα επίπεδα εισοδήματος, εκπαίδευσης, ασφαλιστικής κάλυψης υγείας και δενδροκάλυψης. Η μελέτη μεταξύ άλλων καταρρίπτει και έναν μύθο περί αντιμετώπισης των επιπτώσεων από τους καπνούς της πυρκαγιάς. Όπως ανέφερε ο Tarik Benmarhnia, περιβαλλοντικός επιδημιολόγος και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, τις εξαιρετικά ζεστές ημέρες όπου υπάρχει ταυτόχρονα και καπνός, η παραμονή σε εσωτερικούς χώρους δεν βοηθά πάντα, και σίγουρα όχι για άτομα που δεν διαθέτουν κλιματιστικά και συσκευές καθαρισμού αέρα, «Η ατμοσφαιρική ρύπανση δεν μένει ευγενικά έξω», σημειώνει . «Μπαίνει μέσα, αλληλεπιδρά με πολλούς ατμοσφαιρικούς ρύπους εσωτερικών χώρων και μπορεί να οδηγήσει σε πολλά προβλήματα».
Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι οι επιπτώσεις των πυρκαγιών που εντάθηκαν από την κλιματική αλλαγή, είναι γνωστές στη σωματική υγεία, λιγότερο γνωστή είναι η επίδρασή τους στην ψυχική υγεία. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε από την JAMA Open Network, η οικιστική εγγύτητα σε μια μεγάλη πυρκαγιά μπορεί να επιδεινώσει υποκείμενες παθήσεις ψυχικής υγείας.Συγκεκριμένα, η εκδήλωση πυρκαγιάς συνδέθηκε με επιβάρυνση της ψυχικής υγείας, όπως αντικατοπτρίζεται στα αυξημένα ποσοστά συνταγογράφησης ορισμένων ψυχοτρόπων φαρμάκων. Τα ευρήματα, μάλιστα, υπογραμμίζουν την ανάγκη για περαιτέρω επιστημονική εξέταση των επιπτώσεων στην ψυχική υγεία των δασικών πυρκαγιών και της κατανομής πόρων ψυχικής υγείας για την αντιμετώπιση καταστροφών.
Παράλληλα με τις αθέατες επιπτώσεις των πυρκαγιών, ανησυχία στην ΕΕ προκαλούν και οι αυξημένες ανάγκες για επιπλέον κονδύλια σε μια περίοδο όπου τα κράτη-μέλη έχουν πολλά ανοιχτά μέτωπα και βρίσκονται στην σκιά της οικονομικής ύφεσης ενώ δίνουν καθημερινή μάχη με τον πληθωρισμό.
Το οικονομικό κόστος των πυρκαγιών
Οι ζημιές που προκλήθηκαν από τις πυρκαγιές στην Ευρώπη κόστισαν τουλάχιστον 4,1 δισεκατομμύρια ευρώ πέρυσι και κατέστρεψαν περίπου 1,2 εκατομμύρια στρέμματα γης σε όλη την ήπειρο. Το περασμένο καλοκαίρι είχε θεωρηθεί ότι η Ελλάδα αντιμετώπισε τη μεγαλύτερη πυρκαγιά που έχει καταγραφεί ποτέ στην Ευρώπη.
Στην Ελλάδα, από τις αρχές Μαΐου έως τις 13 Αυγούστου φέτος, η Ελλάδα αντιμετώπισε 3.543 πυρκαγιές σε σύγκριση με 2.344 την ίδια περίοδο το 2023. Η κυβέρνηση ανακοίνωσε έργα ύψους 4,3 δισεκατομμυρίων ευρώ (4,7 δισεκατομμύρια δολάρια) για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης και την προσαρμογή, με ορισμένες νέες πρωτοβουλίες με στόχο την προστασία των δασών και τη μείωση των κινδύνων πυρκαγιάς.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δαπανά περίπου το 90% του προϋπολογισμού της για τις πυρκαγιές στην καταπολέμηση και όχι στην πρόληψη, σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2023 από το Ινστιτούτο Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Πολιτικής.
Καθώς η κλιματική κρίση κλιμακώνεται, η Ευρωπαϊκή Ένωση αύξησε τον προϋπολογισμό της για την πυρόσβεση, ο οποίος αυξήθηκε περίπου 35% σε πέντε χρόνια στα 37,8 δισεκατομμύρια ευρώ (42 δισεκατομμύρια δολάρια) το 2022. Φέτος, έχουν τεθεί σε ετοιμότητα δεκάδες αεροπλάνα και εκατοντάδες πυροσβέστες εν μέσω μιας πολύ απαιτητικής αντιπυρικής περιόδου.
Ταυτόχρονα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε επίσης ότι θα χορηγήσει επιπλέον 600 εκατομμύρια ευρώ στην εναέρια πυροσβεστική της ικανότητα και παρήγγειλε 12 αμφίβια πυροσβεστικά αεροπλάνα από την Canadian Commercial Corporation. Ωστόσο, η πρώτη παρτίδα αυτών των νέων αεροπλάνων δεν αναμένεται να παραδοθεί μέχρι το τέλος του 2027.
