Ένα έτος το οποίο θα μείνει στην ιστορία για τα ρεκόρ στην αύξηση της θερμοκρασίας και στην εκδήλωση ακραίων καιρικών φαινομένων είναι το 2024, το οποίο αφήνει μια μελανή παρακαταθήκη για το νέο χρόνο. Φέτος, είναι η πρώτη χρονιά όπου οι μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες σημείωσαν άνοδο πάνω από 1,5 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα διαψεύδοντας τις προσδοκίες από τη Συμφωνία του Παρισιού το 2015 για περιορισμό της θέρμανσης στους 1,5 βαθμούς.
Και ενώ η πρόοδος που σημειώνεται καταγράφει αρνητικά πρόσημα, στη φετινή Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή στο Αζερμπαϊτζάν (COP29), το τελικό κείμενο ενέπνευσε λιγότερη αισιοδοξία από τις προηγούμενες συνόδους κορυφής. Αυτό οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι έλαβε χώρα αμέσως μετά από την επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ ως προέδρου των ΗΠΑ, η οποία διέψευσε τις ελπίδες ότι η επόμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ θα υποστήριζε τη δράση για το κλίμα στο εσωτερικό ή στο εξωτερικό. Φυσικά, η Σύνοδος επικρίθηκε ευρέως από ακτιβιστές, επιστήμονες και πολιτικούς για επικοινωνιακούς αλλά και ουσιαστικούς λόγους. Ενδεικτικό ως προς αυτό ήταν το γεγονός ότι ο πρόεδρος της φιλοξενούσας χώρας αποκάλεσε το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο «δώρο του Θεού» ενώ στην COP29 συμμετείχαν τουλάχιστον 1.700 λομπίστες ορυκτών καυσίμων.
Ωστόσο, η περίοδος που διανύουμε έχει να αναδείξει και σημεία προόδου. Οι παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα μπορούσαν να κορυφωθούν από το επόμενο έτος ενώ το κόστος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας συνεχίζει να μειώνεται και οι ΑΠΕ αναμένεται να ξεπεράσουν τον άνθρακα για να καταστούν η μεγαλύτερη πηγή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2025. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι η επίτευξη ουδετερότητας άνθρακα μπορεί να είναι πολύ φθηνότερη από ό,τι είχε υπολογιστεί. Όπως φαίνεται, παρόλο που ο κόσμος υστερεί στους κλιματικούς στόχους, η ενεργειακή μετάβαση βρίσκεται σε εξέλιξη.
Σύμφωνα με τον ΙΕΑ, η κατανάλωση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στους τομείς της ηλεκτρικής ενέργειας, της θερμότητας και των μεταφορών τείνει να αυξηθεί σχεδόν κατά 60% την περίοδο 2024-2030.
Αυτή η αύξηση ενισχύει το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην τελική κατανάλωση ενέργειας σε σχεδόν 20% έως το 2030, από 13% το 2023.
Πρόοδος στην Παγκόσμια Συμφωνία για την πλαστική ρύπανση
Στα θετικά της χρονιάς που πέρασε συγκαταλέγεται και το γεγονός ότι οι συνομιλίες που διοργανώθηκαν από τον ΟΗΕ για την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης το Νοέμβριο στο Μπουσάν της Νότιας Κορέας πλησίασαν πιο κοντά σε μια παγκόσμια συμφωνία. Κατά τον πέμπτο γύρο διαπραγματεύσεων μετά το ψήφισμα της Συνέλευσης του ΟΗΕ του 2022 που ζητά ένα διεθνές νομικά δεσμευτικό πλαίσιο για την πλαστική ρύπανση, συμπεριλαμβανομένου του θαλάσσιου περιβάλλοντος σημειώθηκε μια σχετική πρόοδος σε θέματα όπως η βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση πλαστικών, τα χημικά και η χρηματοδότηση.
Οι κυβερνήσεις είναι πλέον επιφορτισμένες με την εξεύρεση πολιτικών λύσεων στις διαφορές τους πριν από την επανέναρξη της συνόδου και με την σύναψη μιας τελικής συμφωνίας που θα καλύπτει τον πλήρη κύκλο ζωής των πλαστικών και θα παρέχει την αυξανόμενη παγκόσμια δυναμική για τον τερματισμό της πλαστικής ρύπανσης.
Τι κόστισε η κλιματική κρίση το 2024
Στην πρόσφατη έκθεση της Christian Aid με τίτλο «Μετρώντας το κόστος 2024: ένα έτος κλιματικής κατάρρευσης αναφέρεται ο τραγικός απολογισμός σε ανθρώπινες ζωές και υλικές ζημιές των 10 πιο σοβαρών φυσικών καταστροφών που συνέβησαν εξαιτίας της κλιματικής κρίσης. Όσον αφορά στα γεγονότα που προκάλεσαν το μεγαλύτερο οικονομικό κόστος το 2024, οι ΗΠΑ επωμίστηκαν το μεγαλύτερο βάρος, με τον τυφώνα Milton του Οκτωβρίου να βρίσκεται στην κορυφή της λίστας ως το μοναδικό μεγαλύτερο έκτακτο γεγονός με ζημιές 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων το οποίο σκότωσε 25 ανθρώπους. Ο τυφώνας Helene που έπληξε τις ΗΠΑ, την Κούβα και το Μεξικό τον Σεπτέμβριο ήταν ο επόμενος με τον απολογισμό να προσεγγίζει τα 55 δισεκατομμύρια δολάρια και σκότωσε 232 άτομα. Ωστόσο, κανένα μέρος του κόσμου δεν γλίτωσε από τις τα ακραία καιρικά φαινόμενα το 2024. Οι πλημμύρες στην Κίνα να κόστισαν 15,6 δισεκατομμύρια δολάρια και σκότωσαν 315 ανθρώπους και ο τυφώνας Yagi που έπληξε τη νοτιοδυτική Ασία, σκότωσε περισσότερους από 800 ανθρώπους.
Η Ευρώπη βίωσε τις τρεις από τις 10 πιο δαπανηρές καταστροφές με την καταιγίδα Μπόρις στην κεντρική Ευρώπη και τις πλημμύρες στην Ισπανία και τη Γερμανία που κόστισαν συνολικά 13,87 δισεκατομμύρια δολάρια και σκότωσαν 258 ανθρώπους, 226 εκ των οποίων στις πλημμύρες της Βαλένθια τον Οκτώβριο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μερικά από τα πιο καταστροφικά ακραία καιρικά φαινόμενα το 2024 έπληξαν τα φτωχότερα κράτη, τα οποία έχουν ελάχιστα συνεισφέρει στην πρόκληση της κλιματικής κρίσης και έχουν τους λιγότερους πόρους για να ανταποκριθούν.
Ποιος θα πληρώσει για την κλιματική κρίση
Οι εκπρόσωποι των περίπου 200 κρατών που έλαβαν μέρος στην COP29 κατάφεραν να καταλήξουν σε μια συμφωνία χρηματοδότησης για το κλίμα, η οποία συνίσταται στη δέσμευση των πλούσιων κρατών να παράσχουν 300 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως στις αναπτυσσόμενες χώρες έως το 2035. Η συμφωνία αποτελεί μεν ένα βήμα προς τα εμπρός, αλλά το τελικό ποσό είναι πολύ μικρότερο από τα 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια που οι ειδικοί για το κλίμα λένε ότι χρειάζονται αυτές οι χώρες για να προσαρμοστούν στην κρίση.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες εξέφρασε την απογοήτευσή του για το αποτέλεσμα και εκπρόσωποι από χώρες του παγκόσμιου νότου επέκριναν το τελικό κείμενο, με τον εκπρόσωπο της νιγηριανής αντιπροσωπείας να το αποκαλεί «αστείο» και τον εκπρόσωπο της Βολιβίας να λέει ότι «κατοχυρώνει την κλιματική αδικία».
Πολλοί διεθνείς αναλυτές αναμένουν ότι θα σημειωθεί μεγαλύτερη πρόοδος στη χρηματοδότηση το 2025, κατά τη σύνοδο κορυφής στην Ισπανία στα τέλη Ιουνίου. Οι σύνοδοι για τη χρηματοδότηση πραγματοποιούνται μόνο μία φορά κάθε 10 χρόνια, και αυτή του επόμενου έτους θεωρείται ευκαιρία για ριζικές αλλαγές στη διεθνή χρηματοοικονομική αρχιτεκτονική.
