Ροή
Υπό την σκιά της κόντρας με την Τουρκία οι Ολλανδοί οδεύουν σήμερα Τετάρτη στις κάλπες, στην πρώτη από μια σειρά κρίσιμων για την Ευρώπη εκλογικών αναμετρήσεων που είναι προγραμματισμένες για το 2017. Οι φετινές εκλογές στην Ολλανδία έχουν τραβήξει το παγκόσμιο ενδιαφέρον περισσότερο από ποτέ στην ιστορία της χώρας και αυτό οφείλεται κυρίως στο δημοψήφισμα για το Brexit και την εκλογή του νέου προέδρου των ΗΠΑ που προηγήθηκαν. Εξάλλου η Ολλανδία έχει τον δικό της «Ντόναλντ Τραμπ». Έναν αντι-ευρωπαϊστή, αντι-μουσουλμάνο, λαϊκιστή πολιτικό με το όνομα Γκέερτ Βίλντερς, ο οποίος κυριαρχεί στην ολλανδική πολιτική σκηνή και διεκδικεί με αξιώσεις την πρώτη θέση. Ωστόσο οι σημερινές εκλογές όπως και το διακύβευμά τους δεν είναι απλή υπόθεση.
Καταρχάς αυτό που τονίζουν πολιτικοί επιστήμονες είναι ότι οι εκλογές στην Ολλανδία δεν είναι ίδιες με το δημοψήφισμα του Brexit που οι πολίτες κλήθηκαν να επιλέξουν ανάμεσα σε ένα ερώτημα με ΝΑΙ ή ΟΧΙ, ούτε με τις αμερικανικές εκλογές που υπήρχαν δύο βασικοί υποψήφιοι. Δεν θα είναι ίδιες ούτε με τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία που ακολουθούν στις 23 Απρίλη, ούτε με τις γερμανικές εκλογές που θα γίνουν φέτος τον Σεπτέμβριο και οι οποίες θα έχουν επίσης δύο βασικούς υποψηφίους. Και αυτό γιατί παρά το γεγονός ότι οι πιο προβεβλημένοι υποψήφιοι είναι o τωρινός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε και ο Βίλντερς, θα πρέπει να υπολογίζουμε ότι στην σημερινή εκλογική αναμέτρηση συμμετέχουν 28 κόμματα, κανένα εκ των οποίων δεν αναμένεται να λάβει την απόλυτη πλειοψηφία.
Εξάλλου, η πολιτική ιστορία της Ολλανδίας είναι γεμάτη από κυβερνήσεις συνασπισμού κομμάτων, αποτέλεσμα του συστήματος της απλής αναλογικής που επικρατεί. Η ολλανδική βουλή έχει 150 έδρες, οπότε για να αποκτηθεί κυβερνητική πλειοψηφία χρειάζονται 76 έδρες. Δεδομένου ότι δημοσκοπικά το πρώτο κόμμα δεν λαμβάνει παραπάνω από το 18% των ψήφων, είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα απαιτηθεί κυβέρνηση συνεργασίας μεταξύ τεσσάρων με έξι κομμάτων.
Ποιοι είναι όμως οι βασικοί διεκδικητές;
Από την μία υπάρχει το VVD ή το Λαϊκό Κόμμα για την Ελευθερία και την Δημοκρατία. Πρόκειται για το συντηρητικό-φιλελεύθερο κόμμα του Μαρκ Ρούτε που κατέχει αυτή την στιγμή τις περισσότερες έδρες στην ολλανδική Βουλή με 40 βουλευτές.
Από την άλλη, είναι το αντι-ευρωπαϊκό PPV ή το Κόμμα της Ελευθερίας, του Γκέερτ Βίλντερς που ενώ κατέχει μόλις 12 έδρες στην σημερινή Βουλή, έχει αποκτήσει σημαντική δυναμική και πλέον εμφανίζεται δεύτερο στις δημοσκοπήσεις με μικρή διαφορά από το VVD.
Αξίζει να σημειωθεί πως οι δύο τωρινοί βασικοί αντίπαλοι, ήταν σύμμαχοι στο παρελθόν. Καταρχάς ο Βίλτνερς προέρχεται από το VVD, ενώ την περίοδο 2010-2012 το κόμμα του είχε στηρίξει την κυβέρνηση μειοψηφίας του Ρούτε μέχρι που απέσυρε την υποστήριξη του.
Το τελευταίο «poll of polls» του Reuters δίνει στο VVD την πρώτη θέση με 16,2% και στο PVV το 13,4%. Τρίτο στις δημοσκοπήσεις έρχεται το Χριστιανοδημοκρατικό Κάλεσμα (CDA) το οποίο έχει εκφράσει πρόσφατα αντιευρωπαϊκές ιδέες με 12,5%.
Η διαμάχη με την Τουρκία
Η σκληρή διαμάχη που ξέσπασε τις τελευταίες ημέρες με την Τουρκία μετά από την απαγόρευση στους Τούρκους υπουργούς να συμμετάσχουν στις συγκεντρώσεις υπέρ του Ερντογάν στο Ρότερνταμ, έχει δώσει ώθηση τόσο στον Ρούτε όσο και στον Βίλντερς. Μια δημοσκόπηση που έγινε το απόγευμα της Δευτέρας έδειξε ότι τόσο το VVD όσο και το PVV προσελκύουν μεγαλύτερο κομμάτι των αναποφάσιστών κυρίως εις βάρος των μικρότερων κομμάτων της αριστεράς.
Αυτό που αναφέρουν οι αναλυτές, πάντως, είναι ότι το PPV δεν έχει ουσιαστικά καμιά πιθανότητα δημιουργίας κυβέρνησης, καθώς τα υπόλοιπα κόμματα έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο συνεργασίας μαζί του, κατηγορώντας το κόμμα ως ρατσιστικό.
Τι διακυβεύεται στις εκλογές;
Ωστόσο, μια νίκη του Βίλντερς σίγουρα θα προκαλέσει τριγμούς στην υπόλοιπη Ευρώπη, με την Μαρίν Λεπέν να διεκδικεί την γαλλική προεδρία και το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) να φαίνεται ότι μπαίνει για πρώτη φορά στην γερμανική Βουλή.
Μετά από την ξαφνική για πολλούς ψήφο των Βρετανών περί αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την απροσδόκητη εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ, από τις σημερινές εκλογές θα φανεί σε πρώτη φάση το κατά πόσο αυξάνεται η δυσαρέσκεια των πολιτών ενάντια στο «κατεστημένο» που μπορεί να απειλήσει την ύπαρξη της ενιαίας Ευρώπης.
Ενόψει της εκλογικής αναμέτρησης στην Ολλανδία και της πιθανής νίκης του Βίλντερς μπήκε στη δημόσια συζήτηση το «Nexit», δηλαδή η έξοδος της χώρας από την ΕΕ. Ωστόσο αναλυτές, όπως ο αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών σχέσεων του Πανεπιστήμιο της Τζόρτζια, ολλανδός πολιτικός επιστήμονας Κας Μούντε αναφέρουν ότι οι εκλογές δεν έχουν και τόση σχέση με την παραμονή ή μη της Ολλανδίας στην Ευρώπη. Για τα περισσότερα κόμματα της χώρας το θέμα αυτό δεν τίθεται καν. Ακόμη και το ευρωσκεπτικιστικό κόμμα του Βίλντερς δεν έχει προβάλει την αποχώρηση της χώρας στην ΕΕ ως προεκλογικό ζήτημα πρώτης γραμμής.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει πως το μέλλον της ενωμένης Ευρώπης δεν είναι στην πολιτική ατζέντα. Εξάλλου και ο φιλελεύθερος πρωθυπουργός Ρούτε θέλει να μπει ένα φρένο στην επέκταση της ΕΕ και να μειωθούν οι εξουσίες των Βρυξελλών.
Σε αντίθεση με την Ευρώπη, αυτό που κυριαρχεί και σε αυτή την εκλογική αναμέτρηση είναι το θέμα των μεταναστών, της ενσωμάτωσής τους και του Ισλάμ. Αυτά είναι και το βασικά ζητήματα αντιπαράθεσης μεταξύ των τριών πρώτων δημοσκοπικά κομμάτων (PVV, VVD, CDA), καθώς και τα θέματα που κυριάρχησαν στον προεκλογικό διάλογο.
«Κλειδί» οι αναποφάσιστοι
Ωστόσο, όπως αναφέρει σε άρθρο του στον Guardian ο καθηγητής Μούντε οι Ολλανδοί δεν θεωρούν τόσο κρίσιμα αυτά τα ζητήματα. Η πλειοψηφία των πολιτών της χώρας ενδιαφέρεται κυρίως για τα θέματα της δημόσιας υγείας, της ασφάλειας, της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας και της εκπαίδευσης. Η «ενσωμάτωση των προσφύγων» είναι μόλις το ένατο πιο σημαντικό θέμα για αυτούς.
Ίσως έτσι να εξηγείται και το μεγάλο ποσοστό των Ολλανδών που οδεύει σήμερα στις κάλπες αναποφάσιστο. Μόλις τέσσερις μήνες πριν από τις εκλογές η πλειοψηφία του πληθυσμού (54%) δεν ήξερε ποιο κόμμα θα ψηφίσει. Οι περισσότεροι ήταν ανάμεσα σε δύο ή τρία κόμματα από τα 28, ωστόσο ένα σημαντικό 15% δεν είχε καμία απολύτως ιδέα του τι θα κάνει.
