Από ένα επιτοκιακό stress test που θα είναι κρίσιμος οδηγός για τα πανευρωπαϊκά stress tests του 2023, περνά τις τράπεζες η ΕΚΤ.
Μετά την πρώτη αύξηση επιτοκίου, και μάλιστα κατά μισή ποσοστιαία μονάδα, στην οποία προχώρησε τον Ιούλιο - ύστερα από 11 χρόνια χαμηλών έως και αρνητικών επιτοκίων - και έχοντας προαναγγείλει συνέχεια του ανοδικού κύκλου στα επιτόκια, η ΕΚΤ, με χθεσινό της newsletter υπό τον τίτλο «Are banks prepared for interest rate and credit spread shocks?» (Είναι προετοιμασμένες οι τράπεζες για την άνοδο των επιτοκίων και τα σοκ στα πιστωτικά περιθώρια;), επιβεβαιώνει ότι έχει υπό στενή παρακολούθηση την αντίδραση των τραπεζών στην αύξηση του κόστους χρήματος.
Στο πλαίσιο αυτό, μέχρι τα τέλη του έτους η ΕΚΤ θα παρακολουθεί την επιτοκιακή «ευαισθησία» των εποπτευόμενων τραπεζών σε έξι επιμέρους τομείς που επηρεάζονται από τις αυξήσεις των επιτοκίων.
1. Καταρχάς, στα μη γραμμικά παράγωγα επιτοκίων στο χαρτοφυλάκιο συναλλαγών, καθώς και σε προϊόντα των τραπεζών που συνδέονται με τον πληθωρισμό. Στις δραστηριότητες αυτές, τα επιτόκια και τα πιστωτικά περιθώρια είναι παράγοντες κινδύνου που καθορίζουν τις βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις των τιμών στα «εργαλεία» που χρησιμοποιούν οι τράπεζες στα εμπορεύσιμα χαρτοφυλάκιά τους. Η ΕΚΤ θα εστιάσει επομένως στα συστήματα διαχείρισης κινδύνων των τραπεζών με έμφαση στα επιτόκια και τα παράγωγα πληθωρισμού.
Σημειώνεται ότι ένα παράγωγο επιτοκίου ( IRD ) είναι ένα παράγωγο του οποίου οι πληρωμές προσδιορίζονται μέσω τεχνικών υπολογισμού, όπου το υποκείμενο προϊόν αναφοράς είναι ένα επιτόκιο ή σύνολο διαφορετικών επιτοκίων. Υπάρχουν γραμμικά IRDs, των οποίων οι καθαρές παρούσες αξίες (PV) υπαγορεύονται σε μεγάλο βαθμό ή και υφίστανται αλλαγές από την κίνηση του υποκείμενου δείκτη επιτοκίου.
Παραδείγματα γραμμικών IRD είναι: συμφωνίες ανταλλαγής επιτοκίων (IRS) , συμφωνίες προθεσμιακών επιτοκίων (FRAs) , ανταλλαγές μηδενικών τοκομεριδίων (ZCSs) , ανταλλαγές βάσης μεταξύ νομισμάτων (XCS) και ανταλλαγές βάσης ενιαίου νομίσματος (SBS).
Τα μη γραμμικά IRD αποτελούν το σύνολο των υπόλοιπων προϊόντων. Παραδείγματα μη γραμμικών IRD είναι: συμβάσεις ανταλλαγής , ανώτατα όρια επιτοκίων και κατώτατα όρια και συμβάσεις ανταλλαγής σταθερής λήξης (CMS).
2. Δεύτερο πεδίο στενής παρακολούθησης είναι η διαχείριση και οι θέσεις των τραπεζών σε στοιχεία ενεργητικού και παθητικού. Η ανασκόπηση της ΕΚΤ θα αναλύσει πώς ανταποκρίνονται οι τράπεζες στην καμπύλη αποδόσεων και πώς αντιμετωπίζουν τις αυξήσεις των επιτοκίων.
3. Ένα άλλο πεδίο παρακολούθησης θα είναι τα παράγωγα αντιστάθμισης κινδύνου, με την ΕΚΤ να αξιολογεί τις στρατηγικές αντιστάθμισης κινδύνου των τραπεζών και κατά πόσον αυτές ισχυρές μπορούν να είναι σε ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον.
4. Η ΕΚΤ θα εξετάσει επίσης μοντέλα συμπεριφοράς, επικεντρώνοντας στις υποθέσεις μοντελοποίησης συμπεριφοράς των τραπεζών σχετικά με τις καταθέσεις (χωρίς λήξη) και τις προπληρωμές δανείων. Και οι δύο αυτές παράμετροι έχουν σημαντικό αντίκτυπο στον τρόπο μέτρησης της συνολικής έκθεσης των τραπεζών στον κίνδυνο του επιτοκίου.
5. Η ΕΚΤ θα τεστάρει επίσης τον κίνδυνο του πιστωτικού περιθωρίου στο χαρτοφυλάκιο της κάθε τράπεζας– εκμεταλλευόμενη τις ρυθμιστικές εξελίξεις σε αυτόν τον τομέα, συμπεριλαμβανομένων των επερχόμενων κατευθυντήριων γραμμών της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών για τον κίνδυνο επιτοκίου και τον κίνδυνο πιστωτικού περιθωρίου στο τραπεζικό χαρτοφυλάκιο -. Η ανασκόπηση της ΕΚΤ θα επικεντρωθεί στην τρέχουσα κατάσταση όσον αφορά τον προσδιορισμό, τη διαχείριση και την αξιολόγηση του κινδύνου πιστωτικού περιθωρίου στο τραπεζικό χαρτοφυλάκιο.
6. Τέλος, θα εξεταστούν δευτερογενείς επιδράσεις από την άνοδο των επιτοκίων, με έμφαση στον τρόπο με τον οποίο οι τράπεζες είναι έτοιμες να εξετάσουν τις δευτερεύουσες επιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένων των αλλαγών στην ποιότητα των περιουσιακών τους στοιχείων, προσαρμογών του επιχειρηματικού τους μοντέλου, για παράδειγμα μέσω πιθανού ανταγωνισμού για καταθέσεις και επιπτώσεων στην ασφάλισή τους και ανοίγματα σε μετοχές.
Συνολικά, «το επιτοκιακό τεστ» της ΕΚΤ στις τράπεζες θα ολοκληρωθεί στο τέλος του έτους, οι διαπιστώσεις του επόπτη θα παρουσιαστούν στην καθεμία τράπεζα και τα ευρήματα θα συνυπολογιστούν πλήρως στη Διαδικασία Εποπτικής Αναθεώρησης και Αξιολόγησης του 2023 (SREP).
Η ΕΚΤ ξεκίνησε την επανεξέταση των κινδύνων επιτοκίων και πιστωτικών περιθωρίων προκειμένου να αξιολογήσει τα ανοίγματα των τραπεζών, την όρεξη για ανάληψη κινδύνων και την ευρωστία των συστημάτων διαχείρισης κινδύνων που έχουν οι τράπεζες. Η πρώτη φάση παρακολούθησης ήταν περισσότερο σε θεωρητική βάση για την ευαισθησία των τραπεζών σε μελλοντικές αυξήσεις επιτοκίων, ύστερα από μια δεκαετία και πλέον ολοένα και χαμηλότερων επιτοκίων.
Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα περιελάμβαναν την επιβεβαίωση ότι οι τράπεζες είχαν σχετικά περιορισμένη έκθεση σε κίνδυνο επιτοκίου και πιστωτικού περιθωρίου στο χαρτοφυλάκιο συναλλαγών στο τέλος του 2021. Ωστόσο, ο κίνδυνος πιστωτικού περιθωρίου στο τραπεζικό χαρτοφυλάκιο μπορεί να αποτελέσει σημαντική πηγή ζημιών. Όσον αφορά τον κίνδυνο επιτοκίου στο τραπεζικό χαρτοφυλάκιο, η προοπτική των καθαρών εσόδων από τόκους επιβεβαιώνει ότι οι τράπεζες έχουν θετικό κενό, πράγμα που σημαίνει ότι τα ευαίσθητα στα επιτόκια περιουσιακά τους στοιχεία υπερβαίνουν τις ευαίσθητες ως προς τα επιτόκια υποχρεώσεις τους, επομένως η αύξηση των επιτοκίων σε ορίζοντα 12 μηνών θα εξασφάλιζε ότι οι αποδόσεις των περιουσιακών στοιχείων των τραπεζών (ενεργητικό) θα αυξάνονται ταχύτερα από το κόστος των υποχρεώσεων (παθητικό). Στην πράξη δηλαδή, οι τράπεζες θα δουν πρώτα το όφελος από την αύξηση των εσόδων τους λόγω της ανόδου του spread με το οποίο θα χορηγούν τα δάνεια και σε δεύτερη φάση θα γυρίσουν πίσω στον πελάτη την άνοδο των επιτοκίων, με αύξηση στα επιτόκια των καταθέσεων.
Σημειώνεται ότι από την πρώτη φάση επισκόπησης των τραπεζών, η ΕΚΤ έχει θέσει σε στενότερη παρακολούθηση 31 συστημικές τράπεζες της ΕΕ.
Η δεύτερη και ουσιαστικότερη φάση της επανεξέτασης της ΕΚΤ είναι αυτή που ξεκίνησε τον Μάιο και πλέον, μετά την πρώτη αύξηση επιτοκίων τον Ιούλιο, διεξάγεται σε πραγματικές συνθήκες αύξησης του κόστους χρήματος.
