Με συμβολικές αυξήσεις των επιτοκίων στις καταθέσεις και χωρίς βιασύνη, θα απαντήσουν οι τράπεζες στις πιέσεις που δέχονται να ανεβάσουν τις αποδόσεις των καταθετών, συμβαδίζοντας με την άνοδο στο κόστος των δανείων.
Αν κάτι γίνεται φανερό είναι ότι ο ανταγωνισμός έχει πάψει να παίζεται στο «γήπεδο» των καταθέσεων, καθώς οι τράπεζες δεν βρίσκουν λόγο να πληρώσουν για να προσθέσουν και άλλη ρευστότητα στην ήδη υπερβάλλουσα ρευστότητα, ύψους 50 δισ. ευρώ, που κατέχουν. Η «μπάλα» βρίσκεται εδώ και καιρό στο «γήπεδο» των δανείων όπου ο ανταγωνισμός έχει μεταφερθεί στα επιτοκιακά περιθώρια (spreads). Δεδομένης της ανόδου των επιτοκίων από την ΕΚΤ, η οποία «έλκει» αυτόματα ανοδικά την βάση υπολογισμού των δανείων με κυμαινόμενο επιτόκιο, οι ελληνικές τράπεζες πρωτοτυπούν πανευρωπαϊκά και ρίχνουν όλο το βάρος τους στο να συγκρατήσουν ή και να μειώσουν τα περιθώρια που διαμορφώνουν το τελικό κόστος δανεισμού για τον πελάτη.
Όπως επισημαίνουν τραπεζικά στελέχη στο insider.gr, τα επιτοκιακά περιθώρια στη χώρα μας είναι τα χαμηλότερα στην ΕΕ και συγκρατούν χαμηλότερα την τελική επιτοκιακή επιβάρυνση για τον δανειολήπτη.
Οι τραπεζίτες επισημαίνουν ότι το θέμα των αυξήσεων στα επιτόκια καταθέσεων δεν είναι το μείζον, αφού ευθύς εξαρχής, καμία αύξηση επιτοκίων δεν θα είναι ικανή να καλύψει το άλμα του πληθωρισμού.
Από εκεί και πέρα, τονίζουν ότι οι τράπεζες δεν νιώθουν απειλή για την απώλεια καταθέσεων, οι οποίες θα μπορούσαν να διαφύγουν σε λογαριασμούς ξένων τραπεζών με υψηλότερα επιτόκια. Ο λόγος της «απάθειας» των τραπεζών έγκειται στο ότι πολύ λίγοι - στην πραγματικότητα, 10 – 20 μεγάλες επιχειρήσεις και εφοπλιστές – μπορούν να διαπραγματευθούν ευνοϊκά επιτόκια με τις ξένες τράπεζες. Η συντριπτική πλειοψηφία των καταθετών των ελληνικών τραπεζών είναι μικροκαταθέτες, με ποσά που δεν ενδιαφέρουν τις τράπεζες του εξωτερικού, οι οποίες πληρώνουν για ποσά μεγαλύτερα του 1 εκατ. ευρώ.
Επιπλέον, - λένε οι τραπεζίτες – οι τράπεζες έχουν να προσφέρουν εναλλακτικά προϊόντα υψηλότερων αποδόσεων στους πελάτες τους, τα οποία δεν συνιστούν την παραδοσιακή κατάθεση. Στα προϊόντα αυτά θέλουν να στρέψουν την πελατεία τους, επομένως δεν έχει νόημα να «προμοτάρουν» με αυξήσεις επιτοκίων τις προθεσμιακές καταθέσεις.
Οι τράπεζες θα μπορούσαν να έχουν λόγο αύξησης των επιτοκίων καταθέσεων μόνο εάν η ΕΚΤ έβαζε θηλιά στη ρευστότητά τους. Κάτι που δεν γίνεται ούτε με τις τελευταίες αποφάσεις της Κεντρικής Τράπεζας και τις αυξήσεις επιτοκίων.
Ο ρόλος των TLTROs
Όπως είχε γράψει το insider.gr, το «κλειδί» για τις αυξήσεις των επιτοκίων καταθέσεων από τις τράπεζες, κρατούσαν οι αποφάσεις της ΕΚΤ για τα δάνεια TLTROs. H EKT αν και άλλαξε τους όρους υπολογισμού για το κόστος των TLTROs, καθιστώντας το λιγότερο ελκυστικό, δεν έκλεισε τη στρόφιγγα της ρευστότητας που έχουν από την πηγή αυτή οι τράπεζες.
Σημειώνεται ότι τα TLTROs, με διάρκεια τριετίας, είναι επιδοτούμενος δανεισμός ρευστότητας από την ΕΚΤ προς τις τράπεζες, εφόσον αυτές εκπληρώνουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις για αύξηση των χορηγήσεών τους προς τις επιχειρήσεις. Το κόστος για την ρευστότητα αυτή υπολογιζόταν από την ΕΚΤ για τις τράπεζες με αρνητικό επιτόκιο – 1% για την πρώτη διετία, ενώ η αποπληρωμή τους, στο τέλος της τριετίας, θα γινόταν με τον μέσο όρο επιτοκίων της περιόδου. Σε περιβάλλον ανοδικών επιτοκίων, ο συγκεκριμένος υπολογισμός ήταν πολύ ωφέλιμος για τις τράπεζες, οι οποίες κατέληγαν να δανείζονται με αρνητικό επιτόκιο από την ΕΚΤ και να επανατοποθετούν την υπερβάλλουσα ρευστότητά τους σε αυτήν με επιτόκιο 0,75%.
Για να γίνει κατανοητή η λειτουργία των επιτοκίων της ΕΚΤ και η τελευταία αύξηση του 0,75 της μονάδος, επισημαίνεται ότι η ΕΚΤ έχει τρία επιτόκια τα οποία αυξήθηκαν κατά 0,75%:
- το βασικό επιτόκιο, στο οποίο η ΕΚΤ δανείζει τις τράπεζες σε εβδομαδιαία βάση, και πλέον ανέβηκε στο 2%,
- το επιτόκιο κύριας αναχρηματοδότησης που είναι αυτό στο οποίο οι τράπεζες επανακαταθέτουν στην ΕΚΤ την ρευστότητα που τους περισσεύει. Το επιτόκιο αυτό ήταν πριν στο 0,75% και τώρα πια στο 1,50%, και
- το επιτόκιο οριακής αναχρηματοδότησης, το οποίο ανέβηκε στο 2,25%, και είναι αυτό στο οποίο η ΕΚΤ δανείζει χρήματα στις τράπεζες εάν χρειαστούν στο τέλος της ημέρας (overnight).
To επιτόκιο (β) είναι αυτό που συνδέεται με την λειτουργία των TLTROs και το οποίο η ΕΚΤ αποφάσισε να εφαρμόζει ισόποσα και για την ρευστότητα που δανείζει τις τράπεζες. Δηλ. πλέον, η ΕΚΤ αντί να δανείζει φθηνά και να πληρώνει ακριβότερα για την κατάθεση της υπερβάλλουσας ρευστότητας των τραπεζών σε αυτήν, θα εφαρμόζει τον κανόνα ισότητας επιτοκίου: στο κόστος που θα δανείζει, θα δέχεται να πληρώσει και τις καταθέσεις των τραπεζών.
Υπολογίζεται ότι από την αλλαγή αυτή, οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα μηδενίσουν το όφελος που αποκόμιζαν μέχρι σήμερα από τον δανεισμό τους σε αρνητικό επιτόκιο και την κατάθεση ρευστότητας στην ΕΚΤ στο 0,75%. Πρόκειται για ένα όφελος που υπολογίζεται στα 30 – 35 δις. ευρώ.
Η αλλαγή στον υπολογισμό των επιτοκίων με την εφαρμογή του κανόνα ισότητας μεταξύ επιτοκίου δανεισμού και κατάθεσης στην ΕΚΤ θα ισχύσει από τις 23 Νοεμβρίου. Στην ημερομηνία αυτή οι τράπεζες θα μπορούν να επιστρέψουν προαιρετικά και μέρος των δανείων TLTROs, τα οποία θα πρέπει να επιστρέψουν συνολικά στην ΕΚΤ κάποια στιγμή προς το τέλος του 2023.
Όπως εξηγούν τραπεζίτες στο insider.gr, η αλλαγή της χρέωσης των TLTROs στις 23 Νοεμβρίου δεν αναιρεί τα οφέλη που έχουν οι τράπεζες από το συγκεκριμένο εργαλείο ρευστότητας. Απλά, το όφελος περιορίζεται από ποσοτικό σε ποιοτικό, καθώς εξακολουθεί να παραμένει η δυνατότητα των ελληνικών τραπεζών να αντλούν φθηνά ρευστότητα από την ΕΚΤ, κάνοντας χρήση ενεχύρων τα οποία δεν θα μπορούσαν να γίνουν αποδεκτά αλλιώς, λόγω της έλλειψης επενδυτικής βαθμίδας της χώρας μας.
