Σε νέο γύρο επαφών και διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε Δημόσιο (υπ. Υποδομών και Μεταφορών) και Παραχωρησιούχους που λειτουργούν και διαχειρίζονται τους μεγάλους αυτοκινητόδρομους της χώρας θα ξεκαθαρίσει το θέμα με την αναπροσαρμογή των διοδίων, το μοντέλο των όποιων αλλαγών αλλά και το ακριβές timing εφαρμογής τους (άμεσα, επόμενους μήνες, από το 2024 αλλά και για πόσο χρονικό διάστημα).
Όπως προκύπτει και από τις δύο πλευρές, το ζήτημα παρέμεινε «ανοιχτό» και στο υπ. Υποδομών και Μεταφορών ανέμεναν από τους Παραχωρησιούχους να καταθέσουν τη νέα δέσμη προτάσεων, αν το «πακέτο» δεν έχει ήδη φτάσει σε κυβερνητικά «χέρια» από χτες το βράδυ. Όπως σημείωναν από χτες αργά το μεσημέρι κύκλοι του υπουργείου «αναμένεται τις επόμενες ώρες το νέο πακέτο προτάσεων, τις οποίες θα μελετήσουμε και θα εξετάσουμε, ελπίζοντας να βρεθεί λύση και να μην πάμε σε μεγάλες αυξήσεις στα διόδια, δίχως όμως να μπορεί κάποιος να προδικάσει πώς θα τελειώσει μια διαπραγμάτευση στην οποία δεν έχουμε δικαίωμα επιβολής. Το ζητούμενο είναι ο διαμοιρασμός του κόστους».
Επί της ουσίας, με νέα πρόταση για την αύξηση των διοδίων στους μεγάλους αυτοκινητόδρομους προσέρχονται στο διάλογο με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών οι εταιρείες παραχώρησης διεκδικώντας παράλληλα αποζημιώσεις έως 45 εκατ. ευρώ από το δημόσιο επειδή δεν εφάρμοσαν τα όσα αναφέρουν οι συμβάσεις. Ένα από τα σενάρια είναι η αύξηση να εφαρμοστεί σταδιακά ώστε να μην επιβαρυνθεί ο χρήστης των εθνικών οδών κατευθείαν με το 12% που δικαιούνται οι παραχωρησιούχοι.
Η συνάντηση και η νέα δέσμη προτάσεων
Σε κάθε περίπτωση, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρ. Σταϊκούρας, ο υφυπουργός Ν. Ταχιάος και οι συνεργάτες τους αναμένεται να ξανακαθίσουν στο τραπέζι με τους εκπροσώπους των 6 εταιρειών Παραχώρησης (Ολυμπία Οδός, Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου, Νέα και Κεντρική οδός, Μορέας, Γέφυρα Ρίο – Αντίρριο) με στόχο, εφόσον είναι εφικτό, να βρεθεί μια κοινά αποδεκτή λύση που δεν θα θίγει τα συμφέροντα των ιδιωτών που έχουν το δικαίωμα να προχωρήσουν σε ανατιμήσεις έως και 12%, αλλά και προς την κατεύθυνση της όσο το δυνατόν πιο ήπιας επιβάρυνσης των χρηστών, που αποτελεί και ζητούμενο για το υπουργείο. Σημειώνεται ότι υπάρχει και μια σχετική πίεση χρόνου όχι μόνο λόγω ΔΕΘ αλλά και γιατί θεωρητικά οι παραχωρησιούχοι έχουν «βάλει στον πάγο» τις αυξήσεις έως την προσεχή Δευτέρα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η νέα δέσμη μέτρων ενδέχεται να αποτελεί έναν συνδυασμό προτάσεων, ίσως και κάποιων που ήδη έχουν «πέσει στο τραπέζι» σε προηγούμενο γύρο επαφών ανάμεσα στις δύο πλευρές. Σημειώνεται ότι στα διάφορα σενάρια που έχουν ακουστεί συμπεριλαμβάνονταν εναλλακτικές προτάσεις με μείωση ΦΠΑ, τμηματικές αυξήσεις, μοντέλα άλλων χωρών όπως της Πορτογαλίας που μετέφερε τις αυξήσεις σε χρονιές με χαμηλό πληθωρισμό κ.α..
Το θέμα του ΦΠΑ και τα claims 40-45 εκατ. ευρώ από τους Παραχωρησιούχους
Βέβαια, η πρόταση για μείωση του ΦΠΑ από 24% σε 13% έχει κάποια «κενά», υπό την έννοια ότι αν εμπεριέχει απλώς μια ισόποση μείωση της τιμής, αυτό δεν μπορεί να «περάσει» στα μοντέλα των κοινοπραξιών που δίνουν σε τακτά χρονικά διαστήματα στις δανείστριες τράπεζες, δηλαδή δεν έχει άμεσα οφέλη για τους παραχωρησιούχους. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με εκτιμήσεις του υπουργείου, από τη μείωση του ΦΠΑ θα προκαλούνταν δημοσιονομικό κενό περίπου 69 εκατ. ευρώ, αλλά θα είχε οφέλη για όσους έκαναν συχνές διελεύσεις (π.χ. εκπτώσεις). Κατά πόσο το θέμα του ΦΠΑ παραμένει στη τραπέζι είτε αυτόνομα είτε ως μέρος μια συνδυαστικής λύσης, δεν είναι γνωστό. Να σημειωθεί ότι υπάρχει σχετικό άρθρο (το 25) στις συμβάσεις με πρόνοιες για τον ΦΠΑ και τις αναπροσαρμογές τελών διέλευσης.
Στο «παζλ» πρέπει να συμπεριλάβουμε και το θέμα των απαιτήσεων – αποζημιώσεων που εγείρουν οι παραχωρησιούχου για τα χαμένα έσοδα του 2023 από το «πάγωμα» των ανατιμήσεων που εκτιμώνται σε περίπου 40 με 45 εκατ. ευρώ. Κατά πληροφορίες, οι εταιρείες δεν είχαν αποσύρει την απαίτηση αυτή, η οποία είναι γνωστή στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.
Ο «διαμοιρασμός κόστους» και το δικαίωμα των κοινοπραξιών βάσει συμβάσεων
Σε κάθε περίπτωση, στο υπουργείο ευελπιστούν ότι οι εταιρείες θα «βάλουν νερό στο κρασί τους» και θα συζητήσουν το ενδεχόμενο ήπιων και λελογισμένων αυξήσεων ή την επιβολή αυξημένων τελών διέλευσης τμηματικά, να υπάρξει ο λεγόμενος «διαμοιρασμός κόστους» που αποτελεί και κυβερνητικό «μήνυμα», μη μπορώντας να επιβάλουν μια απόφαση.
Ωστόσο, αναγνωρίζουν στους Παραχωρησιούχους, βάσει των όρων των συμβάσεων, το δικαίωμα αναπροσαρμογής των τελών διέλευσης στο όριο του εκάστοτε ετήσιου πληθωρισμού, που άλλοτε είναι χαμηλός (ή αρνητικός) και άλλοτε πιο «αλμυρός», όπως συνέβη πέρυσι (12% τον Σεπτέμβριο 2022). Κατά συνέπεια, οι Παραχωρησιούχοι εύλογα ζητούσαν σημαντικές αυξήσεις, κάτι που για ευνόητους λόγους δεν ήθελε η πολιτική ηγεσία. Να προσθέσουμε επίσης ότι θεωρητικά φτάνουμε στο χρονικό ορόσημο που θα τεθεί η βάση του πληθωρισμού για τις αυξήσεις και του 2023 (λίγο άνω του 3%), δηλαδή αυτές που θα εφαρμόζονταν από αρχές 2024, θέμα που επίσης μπορεί να μπει στις διαπραγματεύσεις, δηλαδή κάποιου είδους συμψηφισμός και μεταφορά ανατιμήσεων στο μέλλον. Και όπως αναφέρουν κύκλοι του υπουργείου, «εμείς δεν μπορούμε να επιβάλλουμε πάγωμα ανατιμήσεων, άλλωστε, θα χάσουμε σε μια σχετική διαιτησία, όμως, ελπίζουμε σε ήπιες ανατιμήσεις για να μην επιβαρυνθούν οι πολίτες».
Η παραδοχή για τις αυξήσεις – Μόνο στην Ελλάδα δεν ανέβηκαν τα διόδια
Επίσης, αξίζει να αναφέρουμε ότι η πλευρά του δημοσίου έχει παραδεχτεί ότι έχουν υπάρξει αυξήσεις (που περιορίστηκαν όμως με κυβερνητικές παρεμβάσεις όπως η μείωση ΦΠΑ κ.α., με σημαντικά οφέλη για την κοινωνία) σε άλλους τομείς των μεταφορών (πλοία, ΜΜΜ, ταξί κ.α.), όπως και ότι σε όλη την Ευρώπη έχουν γίνει ανοδικές αναπροσαρμογές διοδίων. «Είμαστε η μόνη χώρα στην οποία τα διόδια δεν αυξήθηκαν», επισημαίνουν από το υπ. Υποδομών. Αρα, υπό αυτή την οπτική εύλογο είναι οι κοινοπραξίες να μην επιθυμούν να αποτελέσουν εξαίρεση. Από την πλευρά του υπουργείου Υποδομών στελέχη του ανφέρουν πως σε όλες τις χώρες που υπάρχουν συμβάσεις παραχώρησης τα διόδια αυξήθηκαν και αυτό θα γίνει και στην Ελλάδα, ωστόσο θεωρούν αναγκαίο να υπάρξει ένας περιορισμός της αύξησης ζητώντας από τους παραχωρησιούχους να απορροφήσουν μέρος του πληθωρισμού ώστε να ελαχιστοποιηθεί η ανατροφοδότηση του.
Οι εταιρείες παραχώρησης έχουν συνάψει δάνεια με τις πιστώτριες τράπεζες και έχουν μετόχους, και ξένους (όπως η γαλλική Vinci ή η Γερμανική Hochtief) που ζητούν την εφαρμογή των συμβάσεων. Μένει, όμως, να φανεί, αν μέσα στις αμέσως επόμενες ημέρες τα δύο μέρη καταφέρουν να βρούνε μια κοινά αποδεκτή και βιώσιμη λύση ώστε να μην επιβαρυνθούν οι οδηγοί ή με κάποιον τρόπο να «μοιραστεί το βάρος» των όποιων αυξήσεων.
Η αύξηση των διοδίων αφορά τους οδικούς άξονες Ελευσίνα –Κόρινθος – Πάτρα (Ολυμπία Οδός), Κόρινθος – Τρίπολη – Καλαμάτα (Αυτοκινητόδρομος Μορέας), Αντίρριο – Ιωάννινα (Ιόνια Οδός), Μεταμόρφωση – Σκάρφεια Φθιώτιδας (Νέα Οδός) και τον Ε 65, το τμήμα Ράχες – Κλειδί Ημαθίας (Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου), τη Γέφυρα Ρίο - Αντίρριο.
Το ιστορικό
Το θέμα που αντιμετωπίζεται σήμερα ξεκινά από πέρυσι (2022) όταν οι παραχωρησιούχοι αιτήθηκαν την αναπροσαρμογή των διοδίων με βάση τον πληθωρισμό (12%). Τότε υπαναχώρησαν ουσιαστικά γιατί τους ζητήθηκε από την κυβέρνηση λόγω των εκλογών.
Επανήλθαν φέτος τον Ιούλιο ανακοινώνοντας αρχικά στο υπουργείο ότι θα αυξήσουν τα διόδια από τις 11 Αυγούστου και στη συνέχεια την 1η Σεπτεμβρίου.
Ο υπουργός Υποδομών Χρήστος Σταϊκούρας σε ανακοίνωσή του (8.9.23) σημείωσε ότι η βούληση της κυβέρνησης ήταν η εξεύρεση μιας ρεαλιστικής λύσης, χωρίς την επιβάρυνση του πολίτη για το 2023 και προς αυτή την κατεύθυνση συζητήθηκαν τα εναλλακτικά σενάρια.
