Στο στόχαστρο των Ευρωπαίων καταναλωτών βρίσκονται μεγάλες γνωστές εταιρείες εμφιάλωσης νερού οι οποίες ισχυρίζονται ότι τα πλαστικά μπουκάλια συσκευασμένου νερού μιας χρήσης ότι είναι «100% ανακυκλώσιμα» ή/και «από 100% ανακυκλωμένο πλαστικό».
Σε καταγγελία που κατέθεσε στην Ευρωπαϊκή Ένωση η Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Καταναλωτών BEUC σε συνεργασία με Ευρωπαϊκές Οργανώσεις Καταναλωτών από 13 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ., αντικρούονται τα επιχειρήματα βιωσιμότητας των εταιρειών εμφιάλωσης νερού και επικρίνουν τις πρακτικές προώθησης που χρησιμοποιούν ενώ καλούν τις Αρχές να αναλάβουν δράση. Συγκεκριμένα, αναφέρονται σε φαινόμενα greenwashing με την παρουσίαση ψευδοοικολογικών χαρακτηριστικών και περιβαλλοντικών ισχυρισμών, καθ’ ότι αποτελεί σημαντικό εμπόδιο στη μετάβαση προς μια βιώσιμη κατανάλωση ενώ υποστηρίζουν ότι αυτή η τακτική δεν συμβάλει στη βελτίωση σαφών, αξιόπιστων και συγκρίσιμων πληροφοριών σχετικά με τις περιβαλλοντικές επιδόσεις των προϊόντων και ειδικότερα ως προς την ανακύκλωση των πλαστικών.
Ο μέσος Ευρωπαίος καταναλώνει περίπου 118 λίτρα εμφιαλωμένου νερού το χρόνο και 97% αυτού του νερού περιέχεται σε πλαστικές συσκευασίες. Τα πλαστικά μπουκάλια νερού είναι ένα από τα ευρωπαϊκά καταναλωτικά προϊόντα που αγοράζονται πιο συχνά και τα οποία αποτελούν μια ευρέως αναγνωρισμένη πηγή πλαστικής ρύπανσης και άλλων περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Ωστόσο, η προώθησή τους είναι ευρέως διαδεδομένη λόγω της ανακύκλωσης που αναφέρουν στις συσκευασίες τους. Και εδώ ακριβώς έγκειται το πρόβλημα στο ότι δεν υπάρχει κάποια εγγύηση πως θα ανακυκλωθεί πλήρως μόλις βρεθεί στον κάδο των απορριμμάτων.
Σύμφωνα με την έρευνα έχουν εντοπιστεί τρεις βασικοί οικολογικοί ισχυρισμοί. Ο πρώτος αφορά στο «100% ανακυκλώσιμο», ο οποίος χαρακτηρίζεται ως ασαφής, καθώς εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως από τη διαθέσιμη υποδομή για τη συλλογή του υλικού, την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας διαλογής και τις κατάλληλες διαδικασίες ανακύκλωσης. Το ποσοστό ανακύκλωσης για τις φιάλες των πόσιμων συσκευασιών PET εκτιμάται ότι είναι μόνο 50% στην Ε.Ε., και η πιθανότητα να ξαναγίνει μπουκάλι είναι περίπου το 30%. Δεύτερον, οι καταναλωτές δείχνουν να προβληματίζονται ως και τον ισχυρισμό ότι η πλαστική φιάλη είναι «100% ανακυκλωμένη» καθώς υπονοείται πως ολόκληρο το μπουκάλι είναι κατασκευασμένο αποκλειστικά από ανακυκλωμένα υλικά. Αλλά όπως είναι γνωστό, τα καπάκια των μπουκαλιών δε μπορούν να είναι κατασκευασμένα από ανακυκλωμένα υλικά σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ε.Ε. και οι ετικέτες επίσης σπάνια κατασκευάζονται από ανακυκλωμένο υλικό. Επιπλέον, η προσθήκη «ακατέργαστου» πλαστικού (δηλαδή, μη ανακυκλωμένου πλαστικού) στο σώμα του μπουκαλιού είναι επίσης συνήθης πρακτική. Η τρίτη «ένσταση» αφορά στην εντύπωση που προσπαθούν να δημιουργήσουν οι εταιρείες παραγωγής με τις εικόνες και τα λογότυπα τα οποία τείνουν να έχουν «πράσινη» λογική. Η ανακύκλωση κλειστού βρόχου, τα πράσινα λογότυπα, ή οι φωτογραφίες φύσης χρησιμοποιούνται στις μάρκες πολλών μπουκαλιών νερού σε όλη την Ευρώπη. «Οι συγκεκριμένοι ισχυρισμοί προκαλούν μια ψευδή εικόνα περιβαλλοντικής ουδετερότητας και συνεχής ανακύκλωσης της πλαστικής συσκευασίας. Επιπρόσθετα, δίνουν την εντύπωση πως τα μπουκάλια θα μπορούσαν να έχουν θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον», αναφέρουν οι οργανώσεις καταναλωτών.
Εκτιμάται ότι η βιομηχανία εμφιαλωμένου νερού στην ΕΕ θα συνεχίσει να αναπτύσσεται σημαντικά τα επόμενα χρόνια, καθώς οι καταναλωτές πίνουν εμφιαλωμένο νερό παρακινούμενοι από διάφορους παράγοντες, μεταξύ των οποίων οι αντιλήψεις των καταναλωτών σχετικά με την προσβασιμότητα και την ποιότητα του νερού της βρύσης, τη γεύση ή τον τρόπο ζωής των καταναλωτών ενώ σημαντική είναι και επίδραση του πράσινου marketing από την πλευρά των επιχειρήσεων εμφιάλωσης στην απόφαση αγοράς.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το εμφιαλωμένο νερό συνδέεται με πολλούς Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDG) της Ατζέντας του ΟΗΕ 2030. Η εκμετάλλευση των υδάτων συμβάλλει στην μείωση του πολύτιμου αυτού πόρου και συνδέεται με τον δείκτη SDG 6.4.2 (μετρά την πίεση της ανθρώπινης δραστηριότητας στους φυσικούς πόρους γλυκού νερού) ενώ η υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών και η ενσωμάτωση των πληροφορίες αειφορίας από τις εταιρείες εμφιάλωσης θα αυξήσουν τη διαφάνεια του κλάδου σύμφωνα με τον δείκτη SDG 12 για την υπεύθυνη κατανάλωση και παραγωγή αποβλήτων. Στο ίδιο πλαίσιο, αυξάνονται οι προσπάθειες για την ανακύκλωση πλαστικών απορριμμάτων στο πλαίσιο του στόχου SDG 14.1 για τη μείωση της θαλάσσιας ρύπανσης.
