Ταχύτερη μείωση των επιτοκίων από την ΕΚΤ, με προβλεπόμενα επίπεδα στο 2% ή και ακόμη και στο 1,75% μέχρι το τέλος του 2025, δείχνει η μεσοπρόθεσμη τάση του πληθωρισμού. Η νέα μείωση επιτοκίων στην οποία προχώρησε η ΕΚΤ στη συνεδρίασή της στις 17 Οκτωβρίου, φέρνει το βασικό της επιτόκιο στο 3,25%, κατόπιν τριών μειώσεων 0,25 της μονάδος εκάστη, στις συνεδριάσεις του Ιουνίου, Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου. Η αφετηρία της αποκλιμάκωσης των επιτοκίων ήταν επιτόκιο 4%, στο οποίο η ΕΚΤ είχε καταλήξει μετά από ένα σερί δέκα αυξήσεων επιτοκίων από το καλοκαίρι του 2022.
Ακολουθώντας τις μειώσεις επιτοκίων της ΕΚΤ, εντονότερη πτωτική πορεία θα διαγράψουν εφεξής και τα επιτόκια για δανειολήπτες και καταθέτες. Ωστόσο, η πορεία τους δεν θα ταυτίζεται πλήρως με αυτήν των επιτοκίων της ΕΚΤ (εκτός από την περίπτωση δανείων με κυμαινόμενο επιτόκιο που η βάση τους θα αναπροσαρμόζεται αυτόματα σε κάθε μείωση του επιτοκίου της ΕΚΤ), δεδομένου ότι τα επιτόκια δανεισμού και αποταμίευσης επηρεάζονται και από τη ζήτηση και την προσφορά πιστώσεων. Με άλλα λόγια, από το μέγεθος των δαπανών και των επενδύσεων που θέλουν να κάνουν οι άνθρωποι και οι επιχειρήσεις, καθώς και από το ύψος των διαθέσιμων πιστώσεων.
Έχοντας κατά νου τα παραπάνω, τα οποία δίνουν αδρά το γενικό πλαίσιο του γιατί οι τράπεζες δεν διαμορφώνουν κατά τρόπο ισομεγέθη τα επιτόκια χορηγήσεων και καταθέσεων, δανειολήπτες και καταθέτες πρέπει να αναμένουν τα εξής:
Tα επιτόκια όλων των δανείων δανειοληπτών, τα οποία έχουν συναφθεί σε κυμαινόμενο επιτόκιο αναπροσαρμόζονται αυτόματα προς τα κάτω, υποχωρώντας ισόποσα με κάθε μείωση της ΕΚΤ.
Τη μείωση αυτή δεν θα δουν οι δανειολήπτες στεγαστικών δανείων. Και αυτό γιατί οι τράπεζες έχουν «παγώσει» τα επιτόκια των δανείων τους, με ημερομηνία αναφοράς την 31η Μαρτίου 2023. Το «πάγωμα» έγινε, μάλιστα, κατά 20 μονάδες βάσης χαμηλότερα από τα επίπεδα στα οποία βρισκόταν το επιτόκιο βάσης (Euribor μηνός και τριμήνου, SARON – Libor για το ελβετικό φράγκο, επιτόκιο EKΤ κ.λπ.) στις 31/3/2023. Το «πάγωμα» ενεργοποιήθηκε στις 2 Μαΐου 2023 με ισχύ για ένα έτος, ενώ οι τράπεζες αποφάσισαν την παράτασή του για ένα ακόμη έτος, μέχρι τον Απρίλιο του 2025. Αυτό σημαίνει ότι το επιτόκιο που θα ισχύσει μέχρι τότε για τον εκτοκισμό των στεγαστικών δανείων με κυμαινόμενο επιτόκιο είναι: 2,70% Euribor μηνός, 2,85% Euribor τριμήνου, 3,30% επιτόκιο ΕΚΤ, 1,20% SARON (για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο). Δηλαδή, επιτόκια χαμηλότερα από το μειωμένο επιτόκιο της ΕΚΤ, τα οποία θα μειωθούν περαιτέρω όταν το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ βρεθεί χαμηλότερα από αυτά.
Τον Αύγουστο (σ.σ. τα στοιχεία της ΤτΕ για τον Σεπτέμβριο αναμένονται στις 31 Οκτωβρίου) το μέσο επιτόκιο των στεγαστικών δανείων με κυμαινόμενο επιτόκιο διαμορφώθηκε στο 4,46%. Σημειώνεται ότι οι τράπεζες έχουν διαμορφώσει χαμηλότερα και τα σταθερά επιτόκια στεγαστικών δανείων, σε επίπεδα, μάλιστα, κάτω του 3% για περίοδο 1 – 5 ετών, για ζευγάρια ηλικίας έως 40 - 50 ετών. Οι δανειολήπτες σταθερών επιτοκίων μπορούν να τα μετατρέψουν σε κυμαινόμενου επιτοκίου, όποτε το κρίνουν συμφέρον για να μειώσουν την μηνιαία δόση.
Οι μειώσεις επιτοκίων θα έρθουν και στα καταναλωτικά (το μέσο επιτόκιο των καταναλωτικών δανείων με συγκεκριμένη διάρκεια και κυμαινόμενο επιτόκιο διαμορφώθηκε στο 12,44% τον Αύγουστο) και επιχειρηματικά δάνεια. Ειδικά στα επιχειρηματικά, ο ανταγωνισμός μεταξύ τραπεζών λειτουργεί ήδη πτωτικά στα επιτόκια. Τον Αύγουστο, το μέσο επιτόκιο των νέων επιχειρηματικών δανείων με συγκεκριμένη διάρκεια και κυμαινόμενο επιτόκιο μειώθηκε στο 5,58% και στο 5,67% για μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Οι μειώσεις επιτοκίων θα έρθουν και για τους καταθέτες. Το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των νέων καταθέσεων ανερχόταν στο 0,54% τον Αύγουστο (από 0,57% τον Ιούλιο), με τα μέσα επιτόκια των καταθέσεων μίας ημέρας (ταμιευτήριο) και προθεσμιακών καταθέσεων διάρκειας έτους από νοικοκυριά, να παραμένουν σχεδόν αμετάβλητα στο 0,04% και 1,88% αντίστοιχα. Σημειώνεται ότι το επιτόκιο ταμιευτηρίου είναι συμβολικό και οι ελληνικές τράπεζες δεν το ανατιμολόγησαν ούτε στα αρνητικά επίπεδα των ευρωπαϊκών επιτοκίων (μειώνοντας δηλ. τα επιτόκια ταμιευτηρίου υπό το μηδέν), ούτε αργότερα στα υψηλά τους. Στις καταθέσεις προθεσμίας, όπου τα επιτόκια που δίνουν τώρα οι τράπεζες κινούνται στο 1,50% - 2% για μεγάλα ποσά, θα υπάρξουν μειώσεις, ωστόσο, όχι επιθετικές, υπό τον φόβο διαρροής πελατών στον ανταγωνισμό. Σημειώνεται ότι οι αποταμιευτές έχουν κατανοήσει ότι οι αποδόσεις δεν βρίσκονται πλέον στις απλές καταθέσεις και τους τελευταίους μήνες 6,5 δισ. ευρώ έχουν τοποθετηθεί σε αμοιβαία κεφάλαια και άλλα 4,5 δισ. ευρώ σε έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου.
