Ενώπιον της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας εκδικάζεται σήμερα το θέμα της τιμολόγησης του νερού, έπειτα από σχετικές αιτήσεις ακύρωσης που έχουν καταθέσει ομοσπονδίες, σωματεία, συνδικαλιστικοί και άλλοι φορείς, αλλά και κάτοικοι από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Επί της ουσίας, στο επίκεντρο βρίσκεται Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) για τους κανόνες κοστολόγησης και τιμολόγησης του νερού.
Με την Ολομέλεια του Ανώτατου Δικαστηρίου να καλείται να αποφασίσει, μεταξύ άλλων, εάν η ανάθεση του ελέγχου της τιμολόγησης των υπηρεσιών ύδατος στην Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων - ΡΑΑΕΥ (ο οποίος μέχρι τώρα γινόταν από το Κράτος και τους ΟΤΑ) διασφαλίζει τον έλεγχο των υπηρεσιών ύδατος με όρους δημοσίου συμφέροντος, ώστε το αγαθό του νερού να παρέχεται στο σύνολο των πολιτών σε προσιτή τιμή, όπως επιβάλλει το Σύνταγμα. Επιπλέον, καλείται να αποφασίσει εάν με τις ρυθμίσεις της προσβαλλόμενης απόφασης υιοθετείται μεθοδολογία τιμολόγησης των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης που μετατρέπει το νερό σε εμπορικό προϊόν, χωρίς να διασφαλίζεται η παροχή οικονομικά προσιτών υπηρεσιών στους πολίτες και χωρίς να προστατεύονται κατά τρόπο αποτελεσματικό οι υδατικοί πόροι.
Τι αναφέρουν οι προσφεύγοντες
Την προσφυγή κατέθεσαν, μεταξύ άλλων, οι Σύλλογος Επιστημονικού Προσωπικού ΕΥΔΑΠ, Σύλλογος Μηχανικών ΠΕ & ΤΕ ΕΥΔΑΠ, Σωματείο Εργαζομένων Τομέα Αποχέτευσης ΕΥΔΑΠ, Σωματείο Εργαζομένων ΕΥΑΘ και Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων ΔΕΥΑ, ο Σύλλογος Εργαζομένων Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου, το Παρατηρητήριο Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου και πολίτες από όλη την xώρα. Οι φορείς που έχουν καταθέσει την αίτηση ακύρωσης της ΚΥΑ υποστηρίζουν ότι το δημόσιο επιχειρεί να εγκαθιδρύσει έναν ανεξέλεγκτο μηχανισμό κοστολόγησης και τιμολόγησης του νερού σε όλη την χώρα, απομακρύνοντας έτσι την ευθύνη τιμολόγησης από τους δημόσιους φορείς.
Τι απαντά το δημόσιο
Από την πλευρά της κυβέρνησης σημειώνεται ότι η ΚΥΑ καθορίζει σαφείς κανόνες για τον καθορισμό των τιμολογίων, εξασφαλίζοντας ότι οι αυξήσεις δεν μπορούν να υπερβαίνουν τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ), ενώ επιτρέπεται η μείωση των τιμολογίων χωρίς περιορισμούς. Αυτό αποτρέπει φαινόμενα αυθαίρετων και υπερβολικών αυξήσεων που επιβαρύνουν τους καταναλωτές. Παράλληλα, η υποχρεωτική δημοσιοποίηση των τιμολογίων από τους παρόχους αυξάνει τη διαφάνεια και επιτρέπει τον έλεγχο από τους πολίτες και τις αρχές.
Τι προέβλεπε η ΚΥΑ
Να αναφερθεί ότι η ΚΥΑ, όπως έχουμε αναφέρει, προβλέπει ειδικά τιμολόγια για κοινωνικά ευάλωτες ομάδες, πολύτεκνες οικογένειες και δημόσιες κοινωνικές υποδομές. Για τελικούς χρήστες, όπως πολύτεκνες και τρίτεκνες οικογένειες, ή που εντάσσονται, γενικότερα, στις κατηγορίες των οικονομικά αδύναμων προσώπων και των ευάλωτων νοικοκυριών ή πελατών, οι πάροχοι δύνανται να καθορίζουν, κατόπιν οικονομοτεχνικής έκθεσης για την επίδρασή τους στις άλλες κατηγορίες χρηστών, ευνοϊκότερες τιμές, χωρίς να ανατρέπεται η λειτουργία της τιμής ως μέσου αποτροπής της σπατάλης νερού. Ειδικότερα, οι πάροχοι υποχρεούνται να λαμβάνουν υπόψη κοινωνικές, γεωγραφικές και περιβαλλοντικές συνθήκες, προσαρμόζοντας τη χρέωση των υπηρεσιών ύδατος. Αυτό σημαίνει ότι νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα δεν επιβαρύνονται υπερβολικά, ενώ διασφαλίζεται ότι το νερό παραμένει προσιτό ως βασικό κοινωνικό αγαθό.
Επισημαίνεται, ότι η ΚΥΑ εισάγει την υποχρεωτική καταμέτρηση της κατανάλωσης τουλάχιστον τρεις φορές ετησίως, προκειμένου να εντοπίζονται έγκαιρα τυχόν διαρροές. Αυτό προλαμβάνει υπερβολικές χρεώσεις σε καταναλωτές που δεν γνωρίζουν ότι υπάρχει απώλεια νερού στις εγκαταστάσεις τους. Επιπλέον, εισάγονται μηχανισμοί διαχείρισης για την αποζημίωση των καταναλωτών σε περιπτώσεις που διαπιστώνεται υπερβολική κατανάλωση λόγω τεχνικών προβλημάτων, ενώ σε περιοχές με έντονη τουριστική κίνηση, εισάγεται η έννοια της εποχικής τιμολόγησης. Αυτό σημαίνει ότι οι αυξημένες ανάγκες κατανάλωσης νερού κατά τους θερινούς μήνες δεν επιβαρύνουν δυσανάλογα τους μόνιμους κατοίκους. Η λογική πίσω από αυτή τη ρύθμιση βασίζεται στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», διασφαλίζοντας δικαιότερη κατανομή του κόστους μεταξύ των καταναλωτών.
Να σημειωθεί ότι η ΚΥΑ ενσωματώνει το περιβαλλοντικό κόστος στην τιμολόγηση, παρέχοντας κίνητρα για αποδοτική χρήση των υδάτινων πόρων. Ειδικότερα, οι πάροχοι ενθαρρύνονται να υιοθετούν τεχνολογίες εξοικονόμησης νερού και μεθόδους μείωσης απωλειών, ενώ προβλέπονται μέτρα ενίσχυσης της αποδοτικότητας του δικτύου ύδρευσης, αποτρέποντας τη σπατάλη και εξασφαλίζοντας την επάρκεια του πόσιμου νερού μακροπρόθεσμα.
Η δε ΡΑΑΕΥ, έχει αυξημένες αρμοδιότητες για την εποπτεία των παρόχων υπηρεσιών ύδατος. Οι εταιρίες που δεν συμμορφώνονται με τις κατευθυντήριες γραμμές της ΚΥΑ υπόκεινται σε κυρώσεις, διασφαλίζοντας ότι η ποιότητα των υπηρεσιών προς τους πολίτες διατηρείται σε υψηλά επίπεδα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο θα ασχοληθεί με το θέμα αυτό για δεύτερη φορά, καθώς η πρώτη απόπειρα τιμολόγησης του νερού το 2017 είχε «μείνει στα χαρτιά».
