Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΕΠΣ), τα οποία θα καθορίζουν χρήσεις γης, όρους και περιορισμούς δόμησης, θα αποτελέσουν τη στερεή βάση για την ανάπτυξη των επενδύσεων στις «Ζώνες Απολιγνιτοποίησης», όπως χαρακτηρίστηκαν οι περιφερειακές ενότητες Κοζάνης, Φλώρινας και Μεγαλόπολης. Με τον τρόπο αυτό θα γίνει η χωρική οργάνωση στις συγκεκριμένες περιοχές και θα καταστεί σαφές το ποια έργα και ποιες επιχειρηματικές δραστηριότητες μπορούν να αναπτυχθούν, σε ποια σημεία και υπό ποιες προϋποθέσεις.
Οι σχετικές ρυθμίσεις ψηφίστηκαν την Παρασκευή και, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν και ειδικές διατάξεις για την υλοποίηση έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) και ΣΗΘΥΑ στους «Πυρήνες» των Ζωνών Απολιγνιτοποίησης (δηλαδή στα λιγνιτικά πεδία και στις λιγνιτικές μονάδες). Αυτές προβλέπουν ότι άδειες εγκατάστασης και λειτουργίας, έγκριση περιβαλλοντικών όρων και ότι άλλο απαιτείται για την ανάπτυξή τους, θα διεκπεραιώνονται κατ΄ απόλυτη προτεραιότητα από τις αρμόδιες αρχές. Επίσης, και τα αιτήματα για βεβαίωση παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας θα εξετάζονται κατά προτεραιότητα έναντι άλλων αιτημάτων εντός του ίδιου κύκλου υποβολής αιτήσεων.
Παράλληλα, την Δευτέρα παρουσιάστηκε στο υπουργικό συμβούλιο από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Κωστή Χατζηδάκη, το masterplan της Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών, το οποίο ήρθε σε συνέχεια των 12 μέτρων άμεσης δράσης που είχε εξαγγείλει η κυβέρνηση αφού ελήφθη η πολιτική απόφαση για κλείσιμο όλων των εν λειτουργία λιγνιτικών μονάδων έως το 2023. Πρόκειται για τον οδικό χάρτη της μετάβασης σε ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο για τη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη καθώς θα «σβήνουν» οι λιγνιτικές μονάδες της ΔΕΗ. Η υλοποίησή του θα γίνει εν πολλοίς μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, το οποίο θα αποτελεί ξεχωριστό Πρόγραμμα του ΕΣΠΑ 2021-2027 και σχεδιάζεται βάσει των ευρωπαϊκών κατευθύνσεων.
Προκειμένου να μην υπάρξει κενό κατά τη μεταβατική περίοδο 2021-2022 έως ότου ενεργοποιηθούν πλήρως τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά «εργαλεία» (με δεδομένη και την καθυστέρηση στην έγκριση των Κανονισμών τόσο για το Ταμείο Ανάκαμψης όσο και για το νέο Προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027), έχει ληφθεί μέριμνα για την άμεση αξιοποίηση των ήδη διαθέσιμων πόρων. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται το κοινωνικό «πακέτο» ύψους 107 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2021-2022 με τέσσερα προγράμματα για στήριξη της απασχόλησης που θα υλοποιήσει ο ΟΑΕΔ, αλλά και επτά στοχευμένα προγράμματα που «τρέχει» το Πράσινο Ταμείο, συνολικού προϋπολογισμού 31 εκατ. ευρώ.
Από τα πρώτα 80 ιδιωτικά σχέδια που έχουν παρουσιαστεί και βρίσκονται υπό αξιολόγηση ξεχωρίζουν 16 εμβληματικές επενδύσεις, προϋπολογισμού άνω των 3,5 δις. ευρώ. Οι άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν από αυτές αλλά και τις άλλες επενδύσεις που θα ακολουθήσουν, θα υπερκαλύψουν εκείνες που θα χαθούν λόγω του σβησίματος των λιγνιτικών μονάδων. Πρόκειται για:
- Δημιουργία φωτοβολταϊκών πάρκων, συνολικής ισχύος 2,3 GW στη Δυτική Μακεδονία από τη ΔΕΗ
- Ανάπτυξη φωτοβολταϊκών πάρκων ισχύος 0,5 GW στη Μεγαλόπολη, από τη ΔΕΗ
- Άμεση έναρξη κατασκευής του φωτοβολταϊκού πάρκου των ΕΛΠΕ στην Κοζάνη
- Μονάδα παραγωγής πράσινου υδρογόνου στη Δυτική Μακεδονία (Solaris)
- Εγκατάσταση μονάδας αποθήκευσης ενέργειας στη Δυτική Μακεδονία (Eunice)
- Δημιουργία πρότυπης φαρμακοβιομηχανίας (Μεγαλόπολη)
- Ανάπτυξη έξυπνης μονάδας υδροπονίας (Δυτική Μακεδονία)
- Ανάπτυξη έξυπνης μονάδας υδροπονίας (Μεγαλόπολη)
- Βιομηχανικό πάρκο ηλεκτροκίνησης (Δυτική Μακεδονία)
- Οικοσύστημα οινικού τουρισμού, στα πρότυπα της Βόρειας Ιταλίας στη (Δυτική Μακεδονία)
- Πεδίο ενεργειακής έρευνας και τεχνολογίας, με φορέα υλοποίησης το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας
- Υπερσύγχρονη κλινική φυσικής αποκατάστασης (Δυτική Μακεδονία)
- Δημιουργία θεματικού πάρκου ψυχαγωγίας και εκπαίδευσης (Μεγαλόπολη)
- Δημιουργία μονάδας ενεργειακής αξιοποίησης υπολειμμάτων (Δυτική Μακεδονία)
- Κέντρο επεξεργασίας βιομάζας (Δυτική Μακεδονία)
- Δημιουργία επιχειρηματικού πάρκου (Μεγαλόπολη)
Το συνολικό ποσό που θα διατεθεί από κοινοτικούς πόρους, από εθνικούς πόρους, από το Ταμείο Γιούνκερ και από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων είναι πάνω από 5 δισ. ευρώ. Πόροι θα διατεθούν και από το Ταμείο Ανάκαμψης για την αποκατάσταση των εδαφών της ΔΕΗ.
Για την προσέλκυση νέων επιχειρήσεων και διατήρηση των υφιστάμενων προβλέπεται αυξημένη ένταση ενισχύσεων 60%-80% ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης. Οι διαβουλεύσεις με την Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βρίσκονται σε εξέλιξη, με σκοπό την υποβολή προς έγκριση ενός Ειδικού Καθεστώτος Ενίσχυσης.
Τέλος, στο Υπουργικό Συμβούλιο την Δευτέρα, ο υπουργός Περιβάλλονος και Ενέργειας, Κωστής Χατζηδακης, μίλησε και για επέκταση της «Ρήτρας Δίκαιης Μετάβασης». Έως σήμερα έχει ενσωματωθεί στο νέο πρόγραμμα «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» με αύξηση 10% του βασικού ποσοστού επιχορήγησης για τη Δυτική Μακεδονία και τη Μεγαλόπολη, στον νόμο της ηλεκτροκίνησης με τη θέσπιση αναπτυξιακών κινήτρων για την υλοποίηση παραγωγικών επενδύσεων που αφορούν στην αλυσίδα εφοδιασμού της ηλεκτροκίνησης στις λιγνιτικές περιοχές και στον χωροταξικό-πολεοδομικό νόμο, με την επέκταση κατά ένα χρόνο όλων των προθεσμιών που αφορούν στην ένταξη των «μικρών» φωτοβολταϊκών έργων στις ανταγωνιστικές διαδικασίες, για τους σταθμούς που εγκαθίστανται στη Δυτική Μακεδονία, σε σχέση με τις προθεσμίες που τέθηκαν σε ισχύ για τις υπόλοιπες περιοχές της χώρας.
